Giá gạo đang cao nhất 11 năm nhưng có thể sẽ tăng 20% nữa

Giá gạo toàn cầu, hiện đang ở mức cao nhất trong 11 năm, dự báo sẽ tiếp tục tăng sau khi Ấn Độ chuyển sang tăng giá thu mua lúa của nông dân, trong bối cảnh El Nino đe dọa ảnh hưởng tới sản lượng của các nhà sản xuất chính và các mặt hàng chủ lực có thể thay thế gạo trở nên đắt đỏ hơn đối với người nghèo người châu Á và người châu Phi.

Ấn Độ vào đầu tháng 6/2023 đã tăng giá thu mua lúa tẻ thường vụ hè của nông dân thêm 7% lên 2.183 rupee (26,45 USD)/100 kg. Sau khi cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9 năm ngoái và áp thuế 20% đối với xuất khẩu các loại khác nhau để làm dịu giá trong nước, Chính phủ nước này rất muốn tăng sản lượng gạo.

Ấn Độ chiếm hơn 40% xuất khẩu gạo thế giới, tương đương 56 triệu tấn vào năm 2022, nhưng tồn kho thấp đồng nghĩa với việc cắt giảm xuất khẩu sẽ đẩy giá lương thực tăng cao do cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine và thời tiết thất thường.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo (REA), ông B.V. Krishna Rao, nói với Reuters rằng: “Ấn Độ là nhà cung cấp gạo rẻ nhất. Khi giá Ấn Độ tăng lên do giá hỗ trợ tối thiểu mới, các nhà cung cấp khác cũng bắt đầu tăng giá."

Gạo, loại cây trồng sử dụng nhiều nước, là lương thực chính của hơn 3 tỷ người và gần 90% được sản xuất ở châu Á, nơi hiện tượng thời tiết El Nino thường làm giảm lượng mưa.

Tuy nhiên, ngay cả trước khi hiện tượng thời tiết có thể làm gián đoạn sản xuất, chỉ số giá gạo toàn cầu của Tổ chức Nông Lương Liên Hiệp Quốc vẫn dao động trên mức cao nhất trong 11 năm, bất chấp việc Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo toàn bộ cả 6 nhà sản xuất hàng đầu toàn cầu - Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam – đều có sản lượng gần cao kỷ lục.

Nitin Gupta, phó chủ tịch phụ trách kinh doanh gạo của Olam Ấn Độ cho biết: “Tác động của El Nino không chỉ giới hạn ở bất kỳ quốc gia nào; nó ảnh hưởng đến sản lượng gạo ở hầu hết các nước sản xuất”.

Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ đã tăng 9% lên mức cao nhất trong 5 năm, sau khi giá thu mua gạo thông thường vụ mới được điều chỉnh tăng 7%.

 Giá gạo xuất khẩu ở Thái Lan và Việt Nam cũng tăng lên mức cao nhất trong vòng hơn hai năm kể từ khi Ấn Độ tăng giá thu mua lúa – động thái được cho là nhằm thu hút phiếu bầu của nông dân trong cuộc bầu cử cấp bang quan trọng của Ấn Độ trong năm nay và cuộc tổng tuyển cử vào năm tới.

Trong những tháng gần đây, giá đường, thịt và trứng đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm trên toàn thế giới, sau khi các nhà sản xuất cắt giảm xuất khẩu để kiềm chế lạm phát trong nước.

Bất chấp dự báo về một vụ mùa bội thu ở châu Á, một số nhà kinh doanh toàn cầu cho rằng El Nino sẽ làm giảm sản lượng của tất cả các nhà sản xuất gạo chính.

“Giá gạo đã tăng do nguồn cung hạn chế,” ông Gupta của nói thêm. "Nếu sản xuất giảm, giá cả sẽ tăng."

USDA cho biết dự trữ gạo toàn cầu sẽ giảm xuống mức thấp nhất 6 năm, là 170,2 triệu tấn vào cuối niên vụ 2023/24, do dự trữ tại các nhà sản xuất hàng đầu Trung Quốc và Ấn Độ giảm, sau khi nhu cầu gia tăng trong những năm gần đây.

Giá có thể tăng thêm 20% nữa

Giá gạo có thể tăng thêm 20% hoặc hơn nếu sản lượng giảm mạnh, vì El Nino xuất hiện có nghĩa là vụ lúa thứ hai ở hầu hết các quốc gia châu Á sẽ thấp hơn bình thường, một đại lý ngũ cốc có trụ sở tại New Delhi cho biết.

Trong khi đó, Thái Lan, một nước xuất khẩu gạo lớn khác, kêu gọi nông dân chỉ trồng một vụ lúa sau khi lượng mưa tháng 5 thấp hơn 26% so với bình thường.

Tại Ấn Độ, nơi gieo trồng vụ thứ hai vào tháng 11, diện tích gieo trồng lúa mùa hè tính đến thứ 30/6 đã giảm 26% so với một năm trước, do lượng mưa trong mùa mưa này hơn 8% so với bình thường, dữ liệu của chính phủ cho thấy.

Rosa Wang, nhà phân tích của Shanghai JC Intelligence, cho biết thời tiết ở Trung Quốc, nước sản xuất ngũ cốc hàng đầu thế giới, không thuận lợi cho vụ thu hoạch sớm, nhưng lượng dự trữ cao sẽ cân bằng cung và cầu.

Lạm phát lương thực luôn là mối lo ngại đối với đảng cầm quyền của Ấn Độ, đảng này đã cấm xuất khẩu lúa mì vào năm ngoái và hạn chế xuất khẩu gạo và đường để hạ giá.

Khi các cuộc bầu cử gần kề, việc vụ gieo trồng bắt đầu muộn hơn mọi năm trong bối cảnh giá cả trong nước tăng cao là mối lo ngại đối với Đảng Bharatiya Janata (BJP) của Thủ tướng Narendra Modi, làm tăng khả năng đảng này có thể hạn chế xuất khẩu hơn nữa.

“Chính phủ của ông Modi đang chật vật với nhiệm vụ kiềm chế giá lúa mì tăng cao, đó là lý do tại sao họ không ngần ngại áp đặt các hạn chế”, đại lý có trụ sở tại New Delhi, thủ đô Ấn Độ cho biết.

Theo các quan chức trong ngành, các hạn chế của Ấn Độ sẽ khiến các quốc gia khác rất khó khăn để bù đắp nguồn cung.

 “Tình hình nguồn cung cực kỳ khan hiếm và xuất khẩu của Ấn Độ giảm có thể khiến giá toàn cầu tăng cao”, một đại lý có trụ sở tại Singapore của một công ty thương mại toàn cầu cho biết. Cũng theo đại lý này, 4 nước xuất khẩu lớn, Myanmar, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam có thể tăng xuất khẩu tổng cộng từ 3 triệu đến 4 triệu tấn.

Việc Ấn Độ tăng giá thu mua lúa cũng làm phức tạp thêm nhiệm vụ xây dựng kho dự trữ.

Himanshu Agarwal, giám đốc điều hành của Satyam Balajee, một nhà xuất khẩu Ấn Độ, cho biết nhu cầu từ các nước châu Phi – vốn nhạy cảm với giá cả - đã chậm lại.

Tuy nhiên, một số khách hàng châu Á, chẳng hạn như Indonesia và Philippines, đã và đang xây dựng kho dự trữ và tăng mua gạo từ nhà cung cấp truyền thống là Việt Nam.

Tháng trước Indonesia đã ký một hiệp ước hiếm hoi với Ấn Độ để nhập khẩu 1 triệu tấn nếu El Nino làm gián đoạn nguồn cung trong nước. Indonesia thường mua gạo từ Thái Lan và Việt Nam.

“Gạo là thị trường của người mua trong vài năm qua, nhưng nó có thể trở thành thị trường của người bán nếu El Nino làm giảm sản lượng,” đại lý có trụ sở tại Singapore cho biết.

Tham khảo: Reuters