Giá hàng hóa tăng bùng nổ kéo theo vấn nạn lừa đảo tràn lan khắp thế giới: Đồng vừa ‘ra lò’ đã bị lấy cắp, thực phẩm liên tục bị đánh tráo thành phần

Trung sĩ Sergeant dành phần lớn thời gian tại Sở Cảnh sát Saskatoon để điều tra về những vụ đột nhập và ăn trộm. Trong những tháng gần đây, bộ phận của chị đã chứng kiến số lượng một trường hợp phạm tội tăng mạnh, đó là trộm gỗ xẻ từ các công trường xây dựng. Ternes cho hay: "Mọi thứ chất đống ở đó giống như những món đồ miễn phí. Một số khu công trường còn bị đột nhập đến 4 lần."

Tình trạng trộm cắp hàng hóa như gỗ, kim loại và cây lương thực không có gì mới. Tuy nhiên, cùng với xu hướng tăng giá mạnh của hàng hóa, đại dịch Covid-19 và ảnh hưởng đến nền kinh tế đã tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" cho những tên tội phạm.

Khó có thể đưa ra số liệu thống kê vì các nhà chức trách sử dụng dữ liệu khác nhau và phần lớn là từ trước đại dịch. Song, các cuộc phỏng vấn của Bloomberg với các chuyên gia, cơ quan hành pháp và các nạn nhân sẽ cho chúng ta cái nhìn cụ thể hơn về tình trạng này.

Hàng hóa bị lấy trộm

Tại Chile, nơi giá đồng được các ngân hàng và tài xế taxi theo dõi chặt chẽ vì vai trò kinh tế quan trọng, các băng nhóm đã nhắm mục tiêu vào những lô đồng vừa được nung chảy khi đang được vận chuyển trên các toa tàu hỏa. Một sĩ quan ở vùng Antofagasta – nơi có một số mỏ đồng lớn nhất thế giới, cho biết khi kẻ trộm tấn công, họ thậm chí phải trang bị vũ khí để đuổi theo.

Giá gỗ xẻ tại Mỹ đã tăng lên mức cao kỷ lục vào tháng 5 và hiện cao hơn gấp đôi so với 1 năm trước. Đồng tăng 70% so với cùng kỳ và cũng chạm mức cao chưa từng có hồi tháng trước. Ngoài ra, giá lương thực toàn cầu cũng tăng tháng thứ 12 liên tiếp trong tháng 5, lên mức cao nhất trong gần 1 thập kỷ.

Jim Yarbrough – trưởng một nhóm theo dõi rủi ro chuỗi cung ứng tại British Standards Institution, nhận định: "Giá chợ đen của hàng hóa thay đổi tương đương giá niêm yết. Điều đó sẽ thúc đẩy hoạt động tội phạm cũng như tất cả các hình thức cung cầu khác."

Trong khi mức giá tăng mạnh khiến tội phạm hàng hóa tăng cao hơn, đại dịch lại tạo ra những hình thức lừa đảo mới. Kimberly Carey Coffin, giám đốc kỹ thuật toàn cầu tại công ty đảm bảo chất lượng Lloyd’s Register, cho biết, sự gián đoạn nguồn cung và lượng hàng hóa có sẵn sụt giảm có nghĩa là các giám đốc đôi khi phải tìm đến những bên cung cấp kém đảm bảo.

Ngay cả những bên mua dày dặn kinh nghiệm cũng có nguy cơ bị lừa. Ví dụ, mùa hè năm ngoái, công ty giao dịch hàng hóa Thụy Sĩ Mercuria Energy Group đã đạt được thỏa thuận mua 36 triệu USD đồng từ một nhà cung cấp Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, cuối cùng, họ lại nhận được một lô hàng đá được sơn giống màu của đồng.

Kể từ cuối năm 2019, những vụ cướp đồng ở tỉnh Antofagasta (miền bắc Chile) đã tăng khoảng 30%, theo cảnh sát điều tra Egidio Ojeda. Ông nói: "Việc buôn bán đồng kiếm được rất nhiều tiền và thậm chí còn lãi lớn hơn khi giá tăng vọt."

Theo Ojeda, những tên trộm di chuyển bằng xe tải cố gắng đuổi theo và chặn các toa tàu khởi hành từ những khu mỏ như Escondida hay Zaldivar của BHP. Chúng lấy cắp một 1 đến 2 bó đồng cực âm, mỗi bó trị giá khoảng 20 triệu peso (27.500 USD). Hồi tháng 3, cảnh sát đã bắt được 3 người đang rình mò ở đường ray tàu hỏa. Lục soát xe tải của nhóm này, họ tìm thấy các dụng cụ phục vụ cho việc cắt dây đai buộc kim loại.

Theo phó chủ tịch Hersh Gupta của Akash Homes (Alberta), công ty này đã chứng kiến rất nhiều vụ trộm gỗ, với tổng thiệt hại lên tới 100.000 CAD (82.915 USD) kể từ tháng 2. Họ đã lắp đặt camera an ninh tại các khu xây dựng và liên kết với các nhà xây dựng khác gần đó để thuê bảo vệ.

Công ty này hiện sử dụng sơn phun màu xanh da trời hình chữ A trên các thanh gỗ xẻ để giúp xác định xem liệu vật liệu này có bị lấy cắp hay không. Tuy nhiên, dù một số nạn nhân của những vụ trộm gỗ cho rằng, biểu tượng này dễ dàng bị cạo đi và họ cũng không thể xác định đâu là gỗ của họ.

Đánh tráo thành phần sản xuất thực phẩm

Ngoài ra, tại Đức, Anh và Mỹ, đã có những thông tin cho thấy các bộ chuyển đổi xúc tác đã bị lấy trộm để mang đi khai thác kim loại quý. Ở Nigeria, cũng như nhiều quốc gia đang phát triển ở trong tình trạng lạm phát giá lương thực, một số nông dân phàn nàn rằng những tên trộm đang nhắm đến cây trồng.

Johnson Akinwunmi – một nông dân ở bang Ondo trồng cacao và sắn, cho biết: "Trước đây, chúng chỉ lấy trộm với số lượng ít, nhưng hiện tại con số đã lên mức cao chưa từng thấy kể từ tháng 12."

Sau đó, những vụ gian lận về thực phẩm – thực phẩm bị pha trộn hoặc đánh tráo bằng những sản phẩm kém chất lượng hơn, hoặc giả mạo nguồn gốc, cũng diễn ra. Tại Malaysia, một số tên tội phạm đóng gói lại dầu ăn đã qua sử dụng trong hộp thiếc hoặc hộp sơn để chuyển thành dầu cọ - mặt hàng chủ lực ngày càng đắt đỏ.

Còn ở Ấn Độ, ít nhất 500 người đã phải nhập viện vào tháng 4, sau khi sử dụng bột kiều mạch bị pha tạp chất. Cảnh sát cho biết, số trường hợp lừa đảo đã tăng lên đáng kể, ví dụ như những vụ cắt giảm các loại gia vị như nghệ, ớt và thay thế bằng những tạp chất giá rẻ hơn, thường là độc hại – bao gồm bột gạo và thuốc nhuộm aniline.

Trong khi đó, những vụ gian lận thực phẩm đã khiến ngành này thiệt hại tới 40 tỷ USD mỗi năm, do doanh thu thất thoát, những đợt thu hồi sản phẩm và cuộc chiến pháp lý. Do chuỗi cung ứng phức tạp, các sản phẩm được đổi chủ nhiều, thường là xuyên biên giới, trước khi lên đến kệ hàng của các siêu thị.

Dù tình trạng trộm cắp liên tục xảy ra, nhưng đại dịch lại càng làm nỗ lực ngăn chặn những vụ việc này trở nên khó khăn hơn. Hiện tại, cảnh sát, thanh tra chính phủ và an toàn thực phẩm không thể trực tiếp đến kiểm tra nhà máy ở những nơi như Ấn Độ. Do đó, việc lấy mẫu thực phẩm là cực kỳ khó khăn. Hơn nữa, thị trường kinh doanh trực tuyến phát triển mạnh cũng tạo cơ hội cho những loại hàng hóa bất hợp pháp được bán ra.

Tham khảo Bloomberg