Giá sữa ổn định hay "nhảy múa": Phụ thuộc người "cầm cương"

Chênh giá

Theo tinh thần của Bộ Công Thương thì chỉ còn hơn chục ngày nữa việc áp trần giá sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi sẽ chấm dứt sau hơn 2 năm thực hiện. Trước diễn biến mới, tâm lí chung của nhiều người là lo lắng “liệu giá sữa sẽ ‘nhảy múa‘ giống như thời điểm trước khi áp trần giá sữa” và người tiêu dùng lại chịu thiệt?

Khảo sát của phóng viên tại một số cửa hàng, siêu thị có bán mặt hàng sữa ngày 15/3, hầu hết mặt hàng sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi vẫn được bày bán rất nhiều như: Friso, Grow plus, Similac, Optimum, Nuti IQ, Pedia plus, Enfamil, Nan, Dielac…, ít thấy sản phẩm “cháy hàng” trên các quầy kệ. Về giá, các cửa hàng, siêu thị vẫn đang thực hiện bán thấp hơn giá trần. Ví dụ như, tại Big C, giá trần 1 hộp sữa bột Dielac Alpha Step 3 (900 gram) dành cho trẻ từ 1-2 tuổi là 176.924 đồng còn giá bán đến tay người tiêu dùng là 175.900 đồng. Hay như mặt hàng sữa Dielac Pedia 2+ (900 gram) có mức giá trần 294.000 đồng, trong khi giá bán là 293.500 đồng.

Có thể thấy, trên thị trường hầu như chưa xuất hiện tình trạng găm hàng để chờ thời cơ tăng giá. Tuy nhiên, có một thực tế là các cửa hàng, siêu thị đều bán dưới giá trần song giá sữa ở mỗi điểm lại chênh nhau khá nhiều. Chị Nguyễn Thị Liên (Mễ Trì – Hà Nội) cho biết, con chị đang uống sữa Morinaga của Nhật nhưng giá ở mỗi cửa hàng chị mua lại chênh nhau khá nhiều. “Cho con ăn sữa thường xuyên nên tôi phải lựa chọn điểm mua với giá phù hợp, nếu mua ở những cửa hàng chuyên bỉm, sữa cho trẻ thì giá luôn rẻ hơn. Cùng một loại sữa tôi mua ở cửa hàng chuyên sữa chỉ có giá 490.000-495.000 đồng/hộp 850 gram nhưng nếu mua ở siêu thị thì giá cao hơn khoảng 40.000 đồng”, chị Liên cho hay.

Trên thực tế, việc áp giá trần cũng đã phát huy được tác dụng nhất định trong việc bình ổn giá, hỗ trợ một số đối tượng sử dụng sữa và các sản phẩm sữa. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, biện pháp áp giá trần không phải là biện pháp quản lí tốt nhất.

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Vũ Ngọc Quỳnh, Tổng thư kí Hiệp hội Sữa Việt Nam cho biết, áp giá trần là phi thị trường, hạn chế cạnh tranh bởi giá phụ thuộc chủ yếu vào DN. Bên cạnh việc hạn chế cạnh tranh, áp giá trần còn cản trở việc áp dụng công nghệ, nâng cao chất lượng, năng suất của DN. Bởi lẽ, khi làm ra một mặt hàng nếu giá bị khống chế thì DN không thể cải tiến, áp dụng công nghệ mới - khâu này khiến DN bị đội chi phí. Còn theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, do không xác định được việc có hay không DN có thị phần thống lĩnh, tác động lớn đến mặt bằng giá sản phẩm nên việc áp trần giá sữa thời gian qua, dù thông điệp là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cũng là biện pháp khiên cưỡng.

Vấn đề nằm ở khâu quản lí

Phía chuyên gia hoàn toàn đồng tình với quan điểm bỏ giá trần giúp cho thị trường có sự cạnh tranh. Còn phía người tiêu dùng, nhất là những gia đình đang nuôi con nhỏ thì lại có chung một nỗi lo: “Giá sữa sẽ tăng”.

Lo lắng này là có cơ sở bởi thực tế đã từng xảy ra hiện tượng loạn giá sữa. Tuy nhiên, việc giá sữa loạn giá không bắt nguồn từ việc áp hay bỏ giá trần mà do khâu quản lí còn yếu kém. Chuyên gia Ngô Trí Long phân tích: “Khi xác định có độc quyền khi đó mới áp giá trần, nếu xác định có độc quyền nhóm mua thì quy định giá sàn, độc quyền thuần túy thì quy định mức giá cụ thể. Tuy nhiên, khi chúng ta không xác định được việc có hay không DN có thị phần thống lĩnh mà áp giá trần là sai quy luật”. Do đó, việc bỏ quy định áp giá trần là rất cần thiết để trả lại sự cạnh tranh cho thị trường.

Theo ông Vũ Ngọc Quỳnh, sau khi bỏ giá trần, cần có biện pháp bình ổn giá, bảo vệ một số đối tượng tiêu thụ sản phẩm sữa. Giá sữa có “nhảy múa” hay không phụ thuộc vào khả năng quản lí, giám sát của Bộ Công Thương. Biện pháp quản lí hiệu quả nhất là nắm được đầu vào, công khai minh bạch niêm yết bán sản phẩm sữa, DN NK bao nhiêu, giá cả bao nhiêu, giá thị trường, thuế, chi phí… “Nếu Bộ Công Thương quản lí tốt thì sẽ nắm được vấn đề đó”, ông Quỳnh cho hay. Hơn nữa, theo một số chuyên gia, trong Luật Giá cũng quy định, khi có những biến động đột xuất thì cơ quan chức năng có quyền kiểm tra giá thành sản phẩm. Đây chính là công cụ để cơ quan chức năng quản lý giá sữa, như vậy vừa có thể bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng vừa thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước.

Về phía DN, sau khi bỏ giá trần, về lí thuyết có thể xảy ra tình trạng giá sữa nhảy múa bởi DN được tự định giá. Tuy nhiên, bên cạnh việc đăng kí giá, DN còn phải tính tới yếu tố thị phần, phân khúc cạnh tranh. Ông Long cho rằng, càng nhiều DN cạnh tranh thì sự cạnh tranh càng khốc liệt, từ đó tạo sức ép lên giá thành buộc DN phải giảm giá, DN nào bán giá cao thì người tiêu dùng sẽ không mua. Trong quá trình cạnh tranh nếu DN đẩy giá lên quá cao thì sẽ đánh mất lợi thế của mình.