Gương mặt Forbes 30 Under 30 - tài năng “vàng" opera Ninh Đức Hoàng Long: Không thể dùng tiền hay mối quan hệ để mua giải, những người theo đuổi dòng nhạc này đều rất nghiêm túc với nghề!

Lời đầu tiên, xin được chúc mừng anh với thành tích lọt top "30 under 30" của Forbes Việt Nam năm nay. Khi được thông báo tin vui ấy, cảm xúc của anh ra sao?

Bản thân tôi cũng thấy vui và có một chút tự hào; tuy nhiên, tôi thấy mình hơi "lép vế" so với các bạn khác trong danh sách bởi họ đều là những doanh nhân, giám đốc trẻ thành công trong lĩnh vực của họ và ít nhiều cũng có tiếng tăm ở trường quốc tế (cười).

Cuộc sống và công việc của anh hiện tại ở Hungary như thế nào?

Tôi vừa mới tốt nghiệp Thạc sĩ. Hiện tại, tôi đang làm việc ở nhà hát Opera Hungary. Gia đình mới có thêm thành viên nên cuộc sống có đôi chút xáo trộn; vì thế, tôi đang cố gắng để sắp xếp, cân bằng giữa việc gia đình và sự nghiệp của mình.

Một năm, tôi có về Việt Nam 6-7 lần, chủ yếu là biểu diễn và hoạt động xã hội. Bản thân tôi muốn ở lại nước ngoài thêm một thời gian để củng cố sự nghiệp. Nếu có sự nghiệp vững chắc ở Hungary, chắc chắn tôi sẽ có nhiều điều kiện để giúp đỡ sinh viên Việt Nam theo đuổi dòng nhạc cổ điển dễ dàng hơn.

Cơ duyên nào đã đưa anh đến với dòng nhạc này?

Tính đến thời điểm hiện tại, tôi đã gắn bó với âm nhạc được 10 năm: 4 năm học 2 trường nhạc ở Việt Nam, 6 năm đi du học. Ngày còn học cấp 3, tôi thường xuyên tham gia các phong trào văn nghệ của trường lớp nhưng chưa bao giờ nghĩ mình sẽ theo đuổi âm nhạc chuyên nghiệp.

Thậm chí, cuối năm lớp 12, tôi vốn có ý định ôn thi đại học theo khối A nhưng bất ngờ đổi ý và thi đỗ vào Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung Ương. Trong quá trình học tại đây tôi được các thầy cô nhận ra khả năng thanh nhạc của mình và động viên để tôi thi sang khoa Thanh nhạc - Học viện âm nhạc quốc gia Việt Nam.

May mắn đỗ vào Học viện âm nhạc quốc gia Việt Nam và học được 2 năm, tôi được cử đi du học. Nếu để nói đúng thời điểm tôi bắt đầu đuổi hát cổ điển khi nào, có lẽ là khi tôi chuẩn bị chương trình thi trước khi đi Hungary.

Khi lựa chọn dòng nhạc "kén người nghe" này, anh có suy nghĩ nhiều tới tương lai không?

Bản thân tôi khi ấy không nghĩ nhiều về việc mình có thành công hay không ở dòng nhạc này. Một số bạn bè trước đó cũng nói với tôi rằng khó có thể đi dài sống lâu với nhạc cổ điển, nên tôi cũng từng nghĩ mình thật liều lĩnh với lựa chọn này.

Nhưng mỗi chúng ta đều có những lựa chọn riêng, những may mắn và những sai lầm mà. Theo đuổi dòng nhạc opera, tôi cảm nhận được mình có khả năng và phía sau tôi luôn có thầy cô ủng hộ, động viên; vì thế bản thân chỉ có thể đặt mục tiêu là cố gắng và hôm nay phải làm tốt hơn ngày hôm qua mà thôi. Những thành tích tôi đạt được trong âm nhạc cũng là động lực giúp tôi phát triển và tiến xa trong ngành âm nhạc.

Không chỉ riêng Việt Nam mà trên toàn thế giới, nhạc cổ điển không còn được ưa chuộng nhiều như ngày trước. Mặc dù vẫn có một lượng khán giả cố định nhưng điều khiến chúng tôi - những người theo âm nhạc cổ điển băn khoăn đó chính là việc khán giả trẻ thờ ơ với những loại hình âm nhạc cổ điển. Bản thân cũng tôi luôn trăn trở là làm thế nào để đưa âm nhạc cổ điển tiếp cận gần hơn với các khán giả trẻ, đặc biệt là ở Việt Nam.

Nhìn lại bản thân trong suốt 10 năm theo đuổi opera, anh thấy mình có được gì khi gắn bó với dòng nhạc này?

So với Ninh Đức Hoàng Long của 10 năm trước - một cậu trai chập chững và nhiều hoài nghi về lựa chọn của bản thân, tất nhiên, tôi của hiện tại đã có được cho mình rất nhiều kinh nghiệm trong âm nhạc. 3 năm học đại học ở Hungary, tôi gần như học được cách cơ bản nhất để hát cổ điển, cũng như học được cách chỉnh giọng hát của mình.

Khi học Thạc sĩ, mỗi năm tôi học 4 vai chính, qua 2 năm thì học qua 8 vai chính, một vai dài bằng một quyển vở dày cỡ giấy A4. Phải hát, phải diễn, phải học hát bằng một ngôn ngữ mới, phải dịch để hiểu mình đang hát gì. Tôi đã cố gắng rất nhiều.

Tôi có thêm được những mối quan hệ mới, thầy cô mới, bạn bè mới và quan trọng nhất, tôi được tiếp cận, học tập và làm việc với nền văn hoá mới, cái nôi cổ điển của âm nhạc châu Âu – niềm hãnh diện đối với một người theo đuổi âm nhạc.

"Được cái này, phải chịu mất cái kia", vậy trong 6 năm học ở Hungary, anh đã phải chịu những khó khăn nào?

Khó khăn nhiều chứ, dường như tôi thấy chẳng có thuận lợi gì cả. Đến từ một đất nước mà nhạc cổ điển không phải dòng nhạc phát triển và mới chỉ đang chập chững ở bước đầu, khi mới sang nước ngoài, tôi cảm thấy mình có quá nhiều lỗ hổng.

Khó khăn thứ nhất, tôi phải học một ngôn ngữ mới để giao tiếp. Tiếng Hung được đánh giá là một trong những ngôn ngữ khó nhất thế giới.

Khó khăn thứ hai, những sinh viên ở đây được đào tạo về dòng nhạc cổ điển từ bé. Tuy lớn tuổi hơn nhưng so với các bạn kém mình 6, 7 tuổi, kiến thức âm nhạc của tôi còn kém nhiều. Tôi đã phải rất cố gắng để rút ngắn khoảng cách ấy.

Khó khăn thứ ba là khác biệt văn hoá: người phương Đông rụt rè, nhút nhát hơn nên tôi mất khá nhiều thời gian để hoà nhập với con người nơi đây; hơn nữa, hồi mới sang du học, "thân cô thế cô", tôi không có người quen.

Tôi sang Hungary vào tháng 10 năm 2013. Một năm sau đó, tôi vừa phải học song song về văn hoá, ngôn ngữ, các môn ngành xã hội tiếng Hungary vừa tham gia khóa học dự bị để thi đầu vào Học viện Âm nhạc Liszt. Tôi bắt buộc phải thành công 2 kì thi ấy mới đủ điều kiện để học tiếp; vì thế, năm đầu tiên tại Hungary quả thật rất áp lực và cô đơn.

Đã có thất bại nào khiến anh đến giờ không thể nào quên không?

Đó là lần tôi tham dự kì thi ở Barcelona cuối năm 2016. Vòng loại cuộc thi được tổ chức ở hơn 10 thành phố với 1000 thí sinh tham gia. Vòng đầu tiên thi ở Berlin, Đức, tôi đã vượt qua.

Trước vòng thi tiếp vào tháng 1 năm sau, tôi có bay về Việt Nam biểu diễn. Quay trở lại Hungary tôi chỉ có vài ngày chuẩn bị rồi lại tiếp tục bay qua Barcelona, Tây Ban Nha thi vòng chung kết. Vòng đầu tiên có 1000 người, sang tới vòng tiếp theo loại chỉ còn 50 người. Nhưng do sức khỏe không đảm bảo vì lệch múi giờ, di chuyển nhiều, tôi đã không được chọn vào vòng cuối. Đó là thất bại đầu tiên trong cuộc đời, tôi cảm nhận được sự hẫng hụt vô cùng lớn.

Có câu nói rằng: "kinh nghiệm phải được mua bằng tiền của chính mình", và quả đúng thật, chi phí cho cô trò tôi (cô giáo đệm đàn - PV) tham dự cuộc thi này không hề nhỏ, vé máy bay, tiền khách sạn, một lần ở Berlin và một lần ở Barcelona.

Tuy nhiên, để nói về những cuộc thi âm nhạc cổ điển, hoàn toàn không có yếu tố tiêu cực, không có yếu tố giải trí trong đó. Vì thế, bạn không thể dùng tiền hay mối quan hệ để mua giải. Nếu giáo viên góp mặt trong thành phần ban giám khảo thì chắc chắn sẽ không được chấm thi cho học trò. Những nghệ sĩ của dòng nhạc này luôn theo đuổi mục đích sự nghiệp một cách nghiêm túc với tình yêu nghề thuần khiết nhất.

Là "dân trong nghề", anh nhận thấy yêu cầu của dòng nhạc opera khác gì so với những dòng nhạc khác?

Opera là một loại hình nghệ thuật tổng hợp. Trong opera có sự kết hợp giữa sân khấu và âm nhạc; sự tham gia của các ca sỹ độc tấu, hợp xướng, dàn nhạc cùng với những loại hình nghệ thuật vô cùng đa dạng khác như ballet, mĩ thuật, diễn xuất của những diễn viên…

Opera mang dấu ấn của thời đại, opera phơi bày hiện thực xã hội, là tiếng thét của nhân dân lao động, là sự vùng lên của những số phận bị đè nén, là niềm khát khao tự do cháy bỏng. Bên cạnh đó opera còn thể hiện được những gì chân thành nhất, sâu thẳm nhất của tình yêu lứa đôi, tình bạn bè thắm thiết, tình mẫu tử bao la và tình yêu quê hương, đất nước.

Vì vậy, một người nghệ sĩ biểu diễn opera không đơn thuẩn chỉ cần hát mà còn có nhiều yếu tố cần tập trung một lúc: lời bài hát, dàn nhạc, tuyến nội tâm của nhân vật, diễn cùng bạn diễn và quan trọng nhất là kết hợp tất cả những điều trên cùng cảm xúc âm nhạc để mang tiếng hát chạm tới trái tim người nghe.

Hơn nữa, hát opera không được dùng micro, hoàn toàn dùng giọng mộc để hát trong một nhà hát lớn. Vì thế, xác định được mình là một nghệ sĩ opera, tôi luôn phải đảm bảo giấc ngủ đều đặn, sinh hoạt khoa học hợp lý, giữ ấm cơ thể khi ra ngoài, nói không với rượu bia và thuốc lá.

Trải qua những khó khăn như thế, có khi nào anh có bị phiền lòng bởi dư luận không?

Đã là một người nghệ sĩ, tôi luôn xác định sẽ có người thích và không thích giọng hát của mình. Nhưng khi hoạt động nghệ thuật không phải ở quê hương mình, thi thoảng cũng có những lời lẽ phân biệt và xúc phạm làm tôi phiền lòng từ những khán giả cực đoan.

Ba năm trước, nếu nhận được những bình luận như thế, tôi thấy rất tiêu cực. Nhưng tôi hiện tại chỉ quan tâm đến những ý kiến chuyên môn thôi. Tôi rất tôn trọng những lời nhận xét có tính đóng góp. Khán giả có người thích, có người chê, tôi chấp nhận vì đó là giọng hát thiên bẩm và tự thúc đẩy mình cần nỗ lực để làm tốt hơn nữa.

Với tôi, opera là đam mê; dù đôi khi có khó khăn, nản chí, tôi cũng không nghĩ mình sẽ bỏ cuộc mà trái lại, thời gian này, tôi cần tập trung học vai, kết hợp về Việt Nam biểu diễn, giao lưu và sẵn sàng giúp đỡ những bạn trẻ theo đuổi dòng nhạc này.

Xin cám ơn anh về cuộc trò chuyện!