Hàng loạt tàu chở dầu siêu trọng 'chờ chết' trên các bãi biển ở châu Á

Dịch bệnh Covid-19 có những ảnh hưởng tiêu cực tới thị trường vận tải dầu của tàu chở dầu siêu lớn, vốn giúp trung chuyển tới 20% tổng lượng dầu thô của toàn thế giới. Kết quả đáng buồn này lại là khởi nguồn cho một hoạt động kinh tế đang ngày một trở nên “náo nhiệt” trên bờ biển thuộc các quốc gia như Bangladesh, Ấn Độ và Pakistan, nơi những con tàu cũ bị “xẻ thịt” và bán sắt vụn.

Trong tháng 1, những con tàu có chiều dài lên tới gần 400 m, vốn đang hoạt động trên cung đường thương mại dầu mỏ nhộn nhịp nhất - từ Trung Đông tới châu Á - phải chuyển đổi công năng sang hỗ trợ vận chuyển hàng hoá vì số lượng tàu chở dầu dư thừa ngày một tăng lên.

Tình trạng thừa cung này "rậm rịch" bắt đầu kể từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng nổ, khiến cho nhu cầu dầu mỏ thế giới giảm xuống hồi đầu năm ngoái nhưng sự thật đó cho tới khoảng thời gian gần đây, vẫn bị che lấp bởi lượng lớn các tàu chở dầu được sử dụng vào mục đích dự trữ dầu thô, vốn trước đó vượt quá nhu cầu sử dụng thực tế.

Hiện tại, với việc Arab Saudi và nhiều quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn khác cắt giảm hàng triệu thùng dầu trên thị trường, bên cạnh đó sức tiêu thụ của thị trường cũng lớn hơn so với trước, số lượng dầu mỏ dự trữ trên những con tàu đó đang được giao dịch mạnh, khiến cho số lượng tàu rỗng tăng lên, trong khi nhu cầu trung chuyển dầu mỏ giữa các quốc gia vẫn chưa phục hồi.

"Thật khó để có thể tưởng tưởng ra những hoàn cảnh tồi tệ hơn đối với các đơn vị sở hữu tàu chở dầu siêu lớn ở thời điểm hiện tại", theo Brian Gallagher, trưởng bộ phận quan hệ nhà đầu tư tại Euronav NV, chủ sở hữu đội tàu chở dầu lớn thứ 3 thế giới. "Khi bạn được chào mời với mức giá phế liệu hấp dẫn, điều đó có thể sẽ khiến cho mục đích sử dụng tàu của chủ các con tàu cũ thay đổi".

Lợi nhuận trên các chuyến đi của tàu chở dầu siêu lớn trong vài tháng qua.

Chúng ta sẽ phải chứng kiến ngày càng có nhiều tàu bị "xẻ thịt", theo thông tin từ các giám đốc của Euronav NV. Clarkson Research Services, đơn vị con của công ty môi giới tàu biển lớn nhất thế giới, dự đoán rằng khoảng 2% tổng đội tàu toàn thế giới sẽ bị thanh lý trong năm 2021, trong khi 2 năm trước đó, con số này gần như bằng 0. Dự báo của công ty này được thực hiện trước cả khi giá dầu rơi xuống mức giá âm hồi năm ngoái.

Việc bán tàu cũng không thể cứu vớt được thị trường trong vài tháng tới. Khối lượng dầu được chuyên chở trên biển đang thấp hơn rất nhiều so với trong giai đoạn ổn định, khi OPEC và các đồng minh quyết định không bung sức sản xuất dầu. Các tàu chở dầu, vốn được sử dụng vào mục đích dự trữ nhiều hơn trong suốt giai đoạn thị trường dầu ảm đạm hồi năm 2020, giờ đây đang phải chật vật tìm kiếm những cơ hội kinh doanh mới.

Quan trọng hơn, việc thải loại tàu chỉ được coi là một giải pháp tình thế. Điều đó sẽ không khiến cho giá vận chuyển tăng lên. Hôm 20/1, doanh thu hàng ngày đối với các tàu chở dầu trên cung đường Trung Đông - Trung Quốc là -1.190 USD, theo thống kê từ Baltic Exchangec có trụ sở tại London.

Những thống kê của Baltic có tính đến chi phí cố định để vận hành một con tàu, chỉ số có thể được điều chỉnh giảm. Ví dụ, giá nhiên liệu có thể thay đổi và các con tàu có thể giảm tốc độ di chuyển để hạ mức tiêu thụ nhiên liệu. Một số đơn vị điều hành tàu chở dầu cho biết họ đang thực hiện cách làm này khi quay trở lại Trung Đông.

Giá trị thanh lý

Một giai đoạn giá vận tải bằng đường biển tăng cao đồng nghĩa với việc số lượng các con tàu bị "xẻ thịt" sẽ ở mức thấp trong vài năm qua. Chỉ có 2 tàu chở dầu siêu lớn bị thanh lý trong năm 2020, và con số này trong năm 2019 là 4.

Đây là những con số thấp hơn nhiều so với tổng cộng 44 tàu bị thanh lý trong hai năm 2017 và 2018, theo Clarkson Research Services Ltd. Công ty này tính toán có tổng số 823 tàu chở dầu siêu lớn trên toàn thế giới.

Tình trạng bất ổn thu nhập ở thời điểm hiện tại sẽ buộc các đơn vị điều hành cân nhắc chuyển các tàu chở dầu trên 15 năm tuổi tới những địa điểm tháo dỡ tại châu Á. Cứ mỗi 5 năm, một con tàu sẽ thực hiện một bài đánh giá đặc biệt có chi phí lên tới hàng triệu USD, điều mà các đơn vị điều hành khó có thể thu xếp khi mà các con tàu đang rơi vào cảnh thua lỗ.

Giá trị thanh lý của các tàu chở dầu siêu lớn đang ở mức 18,95 triệu USD, theo dữ liệu mới nhất thu thập bởi Clarkson Research. Đó là mức giá cao nhất kể từ tháng 3/2018, và thậm chí mức giá này có thể được ưu đãi thêm.

Ngay cả khi đó, phần lớn các hãng tàu đều không kỳ vọng rằng tình hình thu nhập sẽ khả quan hơn trước nửa cuối năm nay, với triển vọng nhu cầu dầu mỏ đang dần hồi phục để quay trở lại ngưỡng trước đại dịch. Khi đó, khối lượng dầu được vận chuyển trên biển do dó cũng sẽ có xu hướng tăng lên.

Cho tới lúc đó, tình hình vẫn rất khó khăn đối với các hãng tàu. Một số nguồn tin cho biết đã có 15 tàu chở dầu được chào mời chuyên chở thêm hàng hóa tại khu vực Trung Đông. Ở thời điểm hiện tại, lượng dầu chưa trong các bể dầu trên đất liền đang được các công ty lọc dầu rút ra một cách từ từ, thêm vào đó là một số lượng lớn tàu chở dầu sẽ quay trở lại thị trường sau khi hoàn thành nhiệm vụ dự trữ dầu trên bển, điều đó có nghĩa rằng quá trình phục hồi của thị trường này sẽ không thể diễn ra chỉ trong "một sớm, một chiều".

"Đây là một giai đoạn đầy thử thách", theo Gallagher tới từ Euronav. "Và giai đoạn thử thách này sẽ kéo dài thêm trong một khoảng thời gian nữa".