Hết thời đỉnh cao, thị trường xe máy vào kỳ ảm đạm

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), doanh số bán xe máy của 5 thành viên gồm Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM giảm 6,13% vào quý 1/2019, giảm 4,39% vào quý 2/2019 và giảm 3,8% vào quý 3/2019 so với cùng kỳ năm 2018. Cộng dồn cả ba quý, doanh số bán đạt 2,335 triệu xe máy các loại, giảm khoảng 4,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Bước vào quý 4/2019, thời điểm sôi động nhất của thị trường xe máy, tình hình cũng không mấy lạc quan. Honda Việt Nam, nhà sản xuất đang nắm giữ 80% thị phần xe máy cả nước, tiếp tục sụt giảm doanh số trong tháng 10 và tháng 11. Cụ thể, tháng 10/2019 doanh số bán chỉ đạt 227.776 xe, giảm 6,5% và tháng 11/2019 bán được 230.288 xe, giảm 2,2% so với cùng kỳ năm 2018.

Ước tính cả năm 2019, các DN thuộc VAMM bán được khoảng 3,2 triệu xe máy các loại, thấp hơn con số 3,38 triệu xe của năm 2018. Trong đó, riêng Honda Việt Nam có doanh số đạt gần 2,6 triệu xe. Yamaha Việt Nam có doanh số bán khoảng 400.000 xe. Còn tính tổng thị trường bao gồm cả những DN không thuộc VAMM vào khoảng 3,35 triệu xe.

Thị trường xe máy hết thời hoàng kim nhưng xe tay ga vẫn đắt khách

Như vậy, sau 5 năm tăng trưởng liên tiếp, tính từ 2015 đến hết 2018, thị trường xe máy đã quay đầu đi xuống. Nhu cầu giảm là do người tiêu dùng đã mua sắm nhiều trong 5 năm qua. Hơn nữa, xu hướng "lên đời ô tô" diễn ra mạnh mẽ, khiến nhu cầu về xe máy không tăng. Cùng với đó, các phương tiện giao thông công cộng phát triển và xe máy điện ngày càng ra nhiều mẫu mới, pin lưu trữ lâu hơn, đi xa hơn và chi phí rẻ, đang giành thị phần của xe máy chạy xăng.

Một khảo sát mới nhất đối với hai thương hiệu xe máy dẫn đầu cho thấy, Honda Việt Nam chiếm 80% thị phần trong năm nay, tuy vậy doanh số không tăng so với năm trước, còn Yamaha Việt Nam chỉ đạt khoảng 400.000 xe, giảm trên 20% và chỉ chiếm giữ 13% thị phần.

Năm 2019, lợi nhuận từ kinh doanh xe máy của các đại lý Honda Việt Nam cũng giảm so với đỉnh cao 2018. Nếu như 2018, các đại lý bán xe máy Honda có doanh số lớn, mỗi tháng đạt lợi nhuận ròng khoảng 500 triệu đồng thì sang 2019 giảm hẳn, bởi nhiều mẫu xe phải bán đúng giá, thậm chí có thời điểm bán thấp hơn giá công bố. Một số đại lý tại Hà Nội phản ánh lợi nhuận ròng của họ đã giảm chỉ còn khoảng 300 triệu đồng mỗi tháng.

Với hệ thống đại lý Yamaha Việt Nam thì 2019 là một năm khó khăn. Với hơn 500 đại lý nhưng tổng doanh số bán chỉ đạt khoảng 400.000 xe, hầu hết các mẫu xe đều bán ra giá đều thấp hơn công bố nên có lợi nhuận rất thấp, hoặc hòa vốn hoặc thua lỗ. Một số đại lý Yamaha vừa qua đã chuyển sang bán xe cho các thương hiệu khác để tìm kiếm lợi nhuận.

Dự báo từ giới chuyên môn cho thấy, giai đoạn 2020-2024, nhu cầu xe máy tiếp tục giảm. Năm 2020 tổng cầu xe máy sẽ về khoảng 3,1 triệu xe, trong đó các thành viên VAMM chỉ còn duy trì mức hơn 2,9 triệu xe, các năm tiếp theo sẽ giảm dần, còn 2,5 triệu xe vào 2024. Nhu cầu giảm dẫn đến công suất dư thừa lớn, phải cắt giảm sản lượng và lao động.

Cạnh tranh sẽ diễn ra khốc liệt giữa Honda Việt Nam và Yamaha Việt Nam. Tuy nhiên, Yamaha Việt Nam đang có vẻ hụt hơi, cần có những chiến lược tốt hơn để giành lại những gì đã mất. Với hơn 2 triệu xe tiêu thụ mỗi năm, các đại lý của Honda Việt Nam vẫn duy trì lợi nhuận, đây sẽ là thách thức với Yamaha Việt Nam nếu chỉ tiêu thụ khoảng 300.000 xe/năm cùng hệ thống 500 đại lý. Suzuki, SYM và Piagio Việt Nam sẽ không bị ảnh hưởng nhiều vì thị phần ở mức thấp và hệ thống đại lý ở quy mô vừa phải.

Tuy nhiên, thị trường xe máy quy mô khoảng 2,5-3 triệu chiếc/năm vẫn đem lại cơ hội lớn cho cho các DN. Đặc biệt, thu nhập người dân vẫn tăng lên và xu hướng chuyển sang sở hữu xe tay ga đắt tiền vẫn tăng.

Nhận định của các DN cho rằng, xe tay ga cao cấp sẽ tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm, cho dù thị trường có suy giảm. Thời gian tới, sẽ có nhiều mẫu xe tay ga mới ra mắt, được nâng cấp và trang bị thêm những công nghệ hiện đại để cạnh tranh giành thị phần.

Nhu cầu giảm thị trường xe máy ảm đạm hơn, vì vậy các mẫu xe sẽ không đội giá cao. Tuy nhiên, có nhận định cho rằng thị trường xe máy đang trong thế cạnh tranh độc quyền, bởi Honda Việt Nam vẫn chiếm thị phần áp đảo. Vì vậy, rất có thể hãng này sẽ có những quyết định ảnh hưởng đến thị trường.