Hiểm hoạ từ “hạm đội bóng đêm” của Nga

Vùng nước của Vịnh Lakonikos, nằm ở phí Đông Nam bán đảo Peloponnese của Hy Lạp đang trở thành trung tâm trung chuyển của các tàu chở dầu và hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga ra thế giới, đặc biệt là khu vực châu Á.

Theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu S&P Global, việc vận chuyển dầu thô của Nga diễn ra sôi động trong những tháng gần đây và đạt mức cao kỷ lục trong 3 tháng đầu năm 2023.

Tại vùng biển gần Hy Lạp hơn 3,5 triệu thùng gasoil của Nga - một sản phẩm tinh chế được sử dụng trong hệ thống sưởi ấm và vận chuyển, đã được vận chuyển giữa các tàu vào tháng 3. Theo thống kê của S&P Global con số này cao hơn 7 lần so với cùng kỳ năm 2022.

Matthew Wright, nhà phân tích hàng hóa cao cấp tại Kpler cho biết: “Chúng tôi đã chứng kiến sự gia tăng lớn mạnh trong việc chuyển tàu ở Địa Trung Hải. Các tàu nhỏ hơn đến từ các cảng của Nga và họ chuyển hàng hóa lên các tàu lớn, sau đó các tàu lớn hơn này sẽ đi đến châu Á”.

Nhiều tàu trong số này là một phần của “Hạm đội bóng đêm” – thuật ngữ để chỉ các tàu chở dầu của Nga trong năm qua. Rất ít người biết đến chủ sở hữu thực sự của đội tàu này, chủ yếu là các công ty dưới dạng vỏ bọc. Sự xuất hiện của mạng lưới này đã làm giảm tính minh bạch trong thị trường dầu thô, khiến các nhà quản lý khó theo dõi hơn.

Fred Kenney, giám đốc pháp lý và đối ngoại của IMO chia sẻ với CNN rằng, va chạm có nhiều khả năng xảy ra trong những trường hợp như vậy, làm tăng khả năng xảy ra sự cố tràn dầu nghiêm trọng. Đồng thời, ông cũng cho rằng khó có thể biết liệu các tàu thuộc “hạm đội bóng đêm” có tuân thủ các quy tắc nghiên ngặt về vấn đề vận chuyển dầu trên biển hay không”.

Nỗi lo “hạm đội bóng đêm”

Theo dữ liệu của Kpler, nhập khẩu dầu của Trung Quốc trong quý I/2023 đã tăng 38% so với một năm trước đó. Trong khi Ấn Độ tăng vọt gần gấp 10 lần.

Khi hoạt động buôn bán dầu của Nga trở nên phức tạp hơn, nhiều chủ hàng phương Tây đã rút lui. Còn những người chơi mới lại góp phần hình thành “hạm đội bóng đêm”.

Theo VesselsValue, một công ty tình báo thị trường có trụ sở tại Anh, các vụ giao dịch tàu chở dầu cho các công ty mới thành lập hoặc người mua không được tiết lộ chiếm khoảng 33% các giao dịch tàu chở dầu từ đầu năm đến nay. Con số này cao gấp nhiều lần so với tỷ lệ 10% vào năm 2022 và 4% vào năm 2021.

Theo dõi hành trình của “hạm đội bóng đêm”, hình ảnh vệ tinh từ Công ty công nghệ vũ trụ Maxar cho thấy, những tàu chở dầu nhỏ hơn cập cảng St. Petersburg, Nga để nhận hàng, sau đó di chuyển xung quanh Tây Âu đến biển Địa Trung Hải rồi chuyển hàng lên những đội tàu lớn hơn. Đội tàu này lại tiếp tục di chuyển qua kênh đào Suez, tuyến đường biển chính trung chuyển hàng hóa từ châu Âu đến châu Á.

Mặc dù việc chuyển dầu từ tàu này sang tàu khác không phải là điều bất thường, nhưng ông Kenney thuộc IMO cho biết các tàu “hạm đội bóng đêm” - khó giám sát hơn nếu không rõ ai sở hữu chúng - có thể không tuân theo các thông lệ tốt nhất.

Ông nói: “Có vô số khả năng có thể xảy ra sai sót trong quá trình chuyển giao từ tàu này sang tàu khác, đây là lý do tại sao cần có một bộ quy tắc toàn diện nhằm điều chỉnh các hoạt động vận chuyển dầu”. Đồng thời cũng lưu ý đến khả năng xảy ra sự cố tràn dầu.

Không chỉ dấy lên những lo ngại về sự cố tràn dầu, mới đây, Australia, Canada và Mỹ đã đệ trình lên IMO về việc ngày càng có nhiều tàu vận chuyển tắt trái phép bộ phát sóng liên lạc, hoặc “âm thầm đi trong bóng tối” trước khi chuyển dầu trong vùng biển quốc tế. Việc tắt các bộ tiếp sóng, truyền dữ liệu vị trí được xem là một cách để các đội tàu này trốn tránh các biện pháp trừng phạt.

Tham khảo: CNN