HIỂU ĐÚNG: Bản chất của việc đề nghị hủy án ly hôn giữa vợ chồng "vua cà phê" Trung Nguyên là gì?

Viện trưởng VKSND Tối cao vừa có Kiến nghị về việc hủy các bản án, quyết định vụ Tranh chấp hôn nhân gia đình giữa ông Đặng Lê Nguyên Vũ và bà Lê Hoàng Diệp Thảo để xét xử lại. Cần phải nhắc lại, đây mới chỉ là "Đề nghị xem xét lại Quyết định Giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao" của Viện KSND Tối cao theo thủ tục đặc biệt quy định theo Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015.

Trao đổi với chúng tôi, Luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh thông luật cho hay, tại Điều 358 Bộ luật tố tụng dân sự, có quy định về yêu cầu, kiến nghị, đề nghị xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Viện KSND Tối cao có quyền đề nghị xem xét lại quyết định nói trên trong 3 trường hợp dưới đây:

1. Khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đương sự đã không thể biết được khi ra quyết định đó, nếu có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại quyết định đó.

2. Trường hợp có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

3. Trường hợp có kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc Chánh án Tòa án nhân dân tối cao phát hiện vi phạm, tình tiết mới thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét kiến nghị, đề nghị đó.

Tuy nhiên, việc có hủy các bản án, quyết định Giám đốc thẩm hay không sẽ được xem xét tại Phiên họp của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao. Phiên họp này phải có sự tham dự của Viện trưởng Viện KSND Tối cao.

Bà Lê Hoàng Diệp Thảo

Về đề nghị hủy án ly hôn của vợ chồng "vua cà phê" Trung Nguyên, Viện trưởng VKSND Tối cao cho rằng các bản án trên có nhiều sai sót. Cấp sơ thẩm dùng chứng thư và báo cáo định giá tài sản doanh nghiệp hết hạn làm cơ sở chia tài sản là sai.

Kết quả thẩm định giá chỉ dựa trên báo cáo tài chính, danh mục tài sản phía ông Vũ đưa ra, không được phía bà Thảo xác nhận nên cần định giá lại. Tuy nhiên, cấp phúc thẩm bỏ qua việc này.

Kiến nghị thể hiện, bà Thảo là doanh nhân, có yêu cầu được chia cổ phần và vốn góp nhưng tòa án các cấp lại chia cho bà tiền, để ông Vũ nắm toàn bộ cổ phần là vi phạm "quyền được kinh doanh" của bà Thảo.

Không có tài liệu chứng minh nếu để bà Thảo tiếp tục là cổ đông quản lý, hoạt động của Tập đoàn Trung Nguyên sẽ khó khăn, ảnh hưởng sự ổn định và việc làm cho hàng nghìn công nhân. Phía kiểm sát cho rằng nhận định này của Hội đồng thẩm phán là "không có cơ sở".

Việc buộc bà Thảo chấm dứt hoạt động kinh doanh bình thường còn "không phù hợp" quyền tự do kinh doanh, quyền bình đẳng nam nữ được nêu trong Hiến pháp năm 2013 và nguyên tắc chia tài sản chung vợ chồng trong Luật Hôn nhân và Gia đình.

Các công ty có tranh chấp giữa vợ chồng ông Vũ đều thành lập từ năm 2006, sau 8 năm 2 người kết hôn nhưng tòa án lại chia cho bà Thảo ít hơn chồng 20% giá trị (hơn 1.400 tỷ đồng) là không đảm bảo quyền lợi cho bà.

Kiến nghị còn nêu, bà Thảo ngoài nội trợ còn trực tiếp kinh doanh, góp phần tạo tài sản chung vợ chồng, sự phát triển của Tập đoàn Trung Nguyên. Trong mâu thuẫn ly hôn, tòa án các cấp không xem xét đầy đủ trách nhiệm của ông Vũ trong "thực hiện nghĩa vụ của người chồng" theo Luật Hôn nhân và gia đình. Do đó, cần tăng tỷ lệ % tài sản bà Thảo được chia, thay vì chỉ nhận 40% còn ông Vũ hưởng 60% như hiện nay.

Từ phân tích trên, Viện trưởng VKSND Tối cao đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao hủy quyết định giám đốc thẩm cùng 2 bản án sơ - phúc thẩm trong vụ về phần chia tài sản chung, giao TAND TP HCM xử lại. Kiến nghị trên của Viện trưởng VKSND Tối cao căn cứ các Điều 21, 57 và 358 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.

Cụ thể, nếu thấy Quyết định của Hội đồng thẩm phán có "vi phạm pháp luật nghiêm trọng", Viện trưởng VKSND Tối cao có quyền kiến nghị xem xét lại. Lúc này, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao sẽ mở phiên họp xem xét kiến nghị với sự tham gia của Viện trưởng VKSND Tối cao.

Ông Đặng Lê Nguyên Vũ kết hôn với bà Lê Hoàng Diệp Thảo năm 1998. Đến năm 2015, bà Thảo xin ly hôn đơn phương. Sau 10 lần hòa giải bất thành, TAND TP HCM xử sơ thẩm năm 2019, tuyên chấp thuận đơn của bà, trao quyền nuôi dưỡng các con; ông Vũ cấp dưỡng mỗi năm 10 tỷ đồng tính từ năm 2013 đến khi các con học xong đại học.

Tại bản án này, ông Vũ được sở hữu 60% cổ phần, nắm quyền điều hành tập đoàn Trung Nguyên và trả tiền cho bà Thảo với số cổ phần bà sở hữu. Sau đó bà Thảo kháng cáo nhưng TAND Cấp cao xử phúc thẩm tuyên y án.

Sau đó, bà Thảo làm đơn yêu cầu cấp giám đốc thẩm hủy toàn bộ bản án. Năm 2020, VKSND Tối cao ra kháng nghị hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm vì cho rằng "có nhiều sai phạm".

Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao ra Quyết định Giám đốc thẩm, cho ông Vũ bà Thảo được ly hôn. Tài sản chung hơn 7.900 tỷ đồng được chia ông Vũ gần 4.700 tỷ còn bà Thảo hơn 3.200 tỷ.

Theo đó, bà Hoàng Thảo được chia 7 khu đất giá 375 tỷ đồng và hơn 1.500 tỷ đồng tiền gửi ngân hàng. Ông Vũ nhận 6 khu đất trị giá hơn 350 tỷ đồng cùng toàn bộ cổ phần, vốn góp của 2 người tại Tập đoàn Trung Nguyên giá hơn 5.600 tỷ đồng nhưng phải trả cho vợ hơn 1.300 tỷ đồng.