Hỏi đáp từ A đến Z về Brexit - sự kiện cả thế giới đang hồi hộp mong chờ

Trong những ngày này cả thế giới đang hướng về nước Anh. Ngày 23/6 tới, người dân Anh sẽ bước vào cuộc trưng cầu dân ý vẫn được gọi với cái tên Brexit để quyết định nước này có rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) hay không.

Tại sao Brexit lại quan trọng và thu hút được nhiều sự chú ý đến vậy? Bài viết dưới đây sẽ giải thích những điều căn bản nhất về sự kiện đặc biệt này.

Người Anh đi bỏ phiếu để quyết định điều gì?

Tên gọi Brexit được ghép từ hai từ “Britain” (nước Anh) và exit (thoát ra). Trong cuộc trưng cầu dân ý sẽ diễn ra trong 8 ngày nữa, những người đi bỏ phiếu sẽ có hai lựa chọn: ra đi hay ở lại. Họ phải trả lời câu hỏi nước Anh nên “rời khỏi Liên minh châu Âu” hay “ở lại và vẫn là thành viên của liên minh này”.

Tại sao Anh lại muốn ra đi?

Những người ủng hộ Brexit cho rằng trong 4 thập kỷ qua, Liên minh châu Âu đã thay đổi quá nhiều cả về quy mô và ngày càng trở nên quan liêu, khiến tầm ảnh hưởng và chủ quyền của Anh bị suy giảm.

Ngược lại, những người muốn ở lại khẳng định một quốc đảo có diện tích “thường thường hạng trung” như Anh nên là một phần của khối gắn kết các quốc gia châu Âu hùng mạnh như EU. Họ cho rằng ra đi sẽ khiến nước Anh phải trả giá đắt về mặt kinh tế.

Ai muốn ở lại và ai muốn ra đi?

Thủ tướng Anh David Cameron đang là người dẫn đầu phong trào “ở lại”, thậm chí ông có thể mất chức nếu như không đạt được mục tiêu thuyết phục người dân chọn con đường ở lại. Ông nhận được nhiều sự ủng hộ từ Công đảng Anh (chính là đảng mà Cameron đang lãnh đạo), đảng Dân chủ tự do và đảng Quốc gia Scotland.

Ngoài ra hầu hết các chuyên gia kinh tế độc lập và các tập đoàn lớn cũng đứng về phía ở lại. Tổng thống Mỹ Obama, Thủ tướng Đức Merkel và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều đã thể hiện quan điểm mong Anh sẽ không rời EU.

Phong trào “ra đi” được dẫn dắt bởi Bộ trưởng Tư pháp Anh Michael Gove và cựu thị trưởng London Boris Johnson. Gần một nửa các thành viên theo phe bảo thủ trong Quốc hội cũng như đảng Độc lập (UKIP) chọn rời khỏi EU. Các vấn đề được đưa ra là chủ quyền và làn sóng nhập cư.

Trên thế giới, Thủ lĩnh Mặt trận Quốc gia Pháp Marine Le Pen và một số đảng chống châu Âu ở Đức, Hà Lan cùng một số nơi khác cũng muốn Anh ra đi.

Anh gia nhập EU từ bao giờ?

Liên minh châu Âu (EU) ra đời từ năm 1951 với tiền thân là Cộng đồng than và thép châu Âu được lập ra bởi 6 quốc gia nhằm tận dụng hoạt động thương mại tự do để vực dậy nền kinh tế sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Năm 1957, Hiệp ước Rome tạo nên Cộng đồng kinh tế châu Âu (EEC).

Anh đã cố gắng gia nhập vào khối này nhưng Tổng thống Pháp lúc đó là Charles de Gaulle đã liên tục từ chối đơn xin gia nhập của Anh vào các năm 1963 và 1967. Cuối cùng đến năm 1973 Anh mới trở thành thành viên của EU.

Đã từng có cuộc bỏ phiếu như thế này bao giờ chưa?

Chỉ 2 năm sau khi Anh gia nhập EEC, vào năm 1975 đã có một cuộc trưng cầu dân ý về việc đi hay ở. Hơn 67% người Anh chọn ở lại.

Brexit sẽ tác động như thế nào đến kinh tế Anh?

Đây là câu hỏi rất quan trọng và gây nhiều tranh cãi. Tác động sẽ phụ thuộc vào các điều khoản sau khi Anh đàm phán với EU, đặc biệt là việc Anh có còn được phép tự do bước vào thị trường chung châu Âu nữa hay không.

Hầu hết các chuyên gia kinh tế muốn Anh ở lại và nói rằng nếu ra đi tốc độ tăng trưởng của Anh sẽ sụt giảm mạnh, đồng bảng yếu đi đáng kể và trung tâm tài chính London sẽ chịu nhiều thiết hại. Kể cả những chuyên gia kinh tế ủng hộ Brexit cũng phải thừa nhận rằng có những tác động tiêu cực trong ngắn và trung hạn. Phải đến năm 2030 Anh mới có thể giàu hơn.

Tại sao lại là năm 2016?

Thực ra thì từ thời Margaret Thatcher đã có một nhóm nhỏ đã yêu cầu Anh rời khỏi EU. Qua từng năm, nhóm thiểu số này ngày càng lớn mạnh. Từ xa xưa thì những chính trị gia bảo thủ của nước Anh vẫn hướng về Brexit.

Để “chiều lòng” những người bảo thủ và làm suy yếu đảng UKIP, ông Cameron đã hứa rằng nếu ông được bầu trở lại làm Thủ tướng, chắc chắn sẽ có một cuộc trưng cầu dân ý.

Ai sẽ đi bỏ phiếu?

Tất cả công dân Anh từ 18 tuổi trở lên đều có thể đi bầu. Công dân Anh ở nước ngoài đã đăng ký bỏ phiếu ở Anh trong ít nhất 15 năm gần đây cũng có quyền bỏ phiếu. Ngoài ra còn có những người đang sống ở Anh nhưng là công dân Ireland hoặc công dân các nước thuộc khối Thịnh vượng chung gồm 53 nước (trong đó có cả Australia, Canada, Ấn Độ và Nam Phi).

Người dân EU sống ở Anh không được quyền bỏ phiếu, trừ khi họ là công dân của Síp, Ireland hay Malta.

Anh sẽ ra đi ngay lập tức?

Nếu người Anh chọn ra đi, vẫn còn 2 năm đàm phán với EU về nhiều khía cạnh của “vụ ly hôn” này.

Đây chính là các cuộc đàm phán quyết định mối quan hệ giữa Anh và EU. Các vấn đề chủ yếu xoay quanh hoạt động thương mại. Nếu Anh vẫn muốn nằm trong thị trường lớn nhất thế giới với 500 triệu người, chắc chắn các lãnh đạo EU sẽ đưa ra cái giá rất đắt để răn đe các nước khác.