HSBC: Lạm phát không phải vấn đề đáng lo ngại của Việt Nam năm 2021, tỷ giá và lãi suất sẽ ổn định

Khối Nghiên cứu Kinh tế của Ngân hàng HSBC vừa giới thiệu báo cáo Vietnam at a glance – Lạm phát sẽ đi đến đâu?

Rủi ro lạm phát vẫn chưa có

Theo báo cáo, khi triển vọng kinh tế toàn cầu được cải thiện, có những lo ngại về biến động lạm phát. Thật trùng hợp, đà lạm phát trong tháng Hai của Việt Nam đã tăng cao nhất trong tám năm qua. Do đó, cần xem xét liệu Việt Nam có phải đối mặt với rủi ro về lạm phát trong năm 2021 hay không, vì điều này sẽ kéo theo những tác động quan trọng liên quan đến tiền tệ. Mặc dù đã có nhiệm vụ tương đối toàn diện (ví dụ như ổn định kinh tế vĩ mô và tỷ giá) và khung tiền tệ vì mục tiêu lạm phát phi chính thức, các nhà phân tích cho biết vẫn kỳ vọng NHNN sẽ xem lạm phát như là một công cụ chỉ thị chính và sẽ có những phản ứng tương tự như các ngân hàng trung ương khác khi đối mặt với tình trạng khó khăn.

Điều gì đã xảy ra vào tháng Hai vừa qua? Phân tích sâu thêm, HSBC cho biết, giảm phát biến mất nhanh hơn so với mong đợi của thị trường. Lạm phát toàn phần đã tăng 1,5% so với tháng trước Giêng. Mặc dù những ảnh hưởng của Tết đóng một vai trò quan trọng, nhưng giá điện tăng mạnh cũng được xem là một động lực chính. Sau khi được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trợ giá điện một lần vào tháng Giêng, giá điện đã tăng 20% ​​so với tháng trước. Trong khi đó, giá lương thực đang tăng và chi phí vận tải cao hơn cũng góp phần đẩy chỉ số lạm phát lên cao. Mặc dù biến động giá điện có thể chỉ là sự điều chỉnh hành chính chỉ diễn ra một lần, nhưng giá thực phẩm và chi phí vận tải sẽ là những yếu tố cần được theo dõi chặt chẽ, vì cả cả hai đều có tỷ trọng lớn trong rổ tính chỉ số giá tiêu dùng chung, với tỷ trọng lần lượt là 34% và 10%.

Đầu tiên, có một bức tranh hỗn hợp trong danh mục thực phẩm. Kể từ cuối năm 2019, giá thịt heo cao hơn đã đẩy lạm phát lương thực lên cao, thậm chí có lúc lạm phát toàn phần tạm thời vượt ngưỡng "trần lạm phát 4%" trong bốn tháng liên tiếp. Tuy nhiên, giá thịt heo phần lớn đã được điều tiết, do các điều kiện dần được cải thiện kể từ nửa cuối năm 2020 và nhập khẩu thịt heo đã tăng 382% so với cùng kỳ năm ngoái. Dịch tả lợn châu Phi (ASF) đã gây thiệt hại khoảng sáu triệu con heo ở Việt Nam, nhưng tổng đàn heo đã tăng lên đến hơn 26 triệu con, tương đương với 85% mức trước khi dịch diễn ra. Nếu không tính đến những biến động diễn ra trong dịp Tết, giá thịt heo chỉ tăng 0,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong hai tháng đầu năm 2021, mặc dù từ mức cơ bản cao.

Trong khi việc giá thịt heo tăng chậm lại là điều đáng khích lệ, giá ngũ cốc toàn cầu tăng cao đang gây ra rủi ro tăng giá. Trong trường hợp của Việt Nam, giá gạo đã có sự gia tăng đáng kể trong vài tháng qua, do một số yếu tố bao gồm nguồn cung hạn chế theo mùa và thu hoạch chậm trễ ở một số khu vực thuộc Đồng bằng sông Cửu Long do điều kiện thời tiết bất lợi. Điều đó cho thấy, trong khi giá lương thực ngũ cốc có thể là một nguồn đáng lo ngại, tỷ trọng chỉ số giá tiêu dùng của mặt hàng này tương đối nhỏ (3,7%), do đó rủi ro tăng giá có thể được hạn chế. Nhìn chung, HSBC kỳ vọng giá thực phẩm sẽ giảm đáng kể sau khi năm ngoái đã có mức tăng 10%

Một mối quan tâm chính khác liên quan đến việc thúc đẩy nguồn cung xuất phát từ tác động của dầu mỏ. Tại Việt Nam, liên Bộ Công Thương và Tài chính thường hay rà soát giá xăng dầu trong nước và có những điều chỉnh phù hợp với biến động giá xăng dầu trên thế giới mỗi hai tuần một lần. Trong những năm gần đây, mối tương quan giữa chi phí vận tải trong nước và giá dầu quốc tế ngày càng rõ rệt, điển hình là độ trễ khoảng một tháng. Không có gì ngạc nhiên khi giá vận tải trong nước giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây chính là tác nhân kéo lạm phát toàn phần giảm mạnh trong năm 2020. Điều đó cho thấy tác động giảm giá rồi sẽ biến mất trong suốt năm 2021. Do đó, chúng tôi dự báo sẽ có một số áp lực tăng lạm phát từ giá vận tải cao hơn (HSBC dự báo Giá dầu thô Brent tăng 34% lên 56 USD/thùng vào năm 2021). Điều đó cho thấy, việc giá cả vận tải tăng nhiều khả năng sẽ được giá lương thực tăng chậm hơn bù đắp, do tỷ trọng của giá vận tải trong chỉ số giá lạm phát tương đối nhỏ hơn.

Còn các yếu tố lạm phát do cầu kéo thì sao? Theo phân tích của HSBC, vì Việt Nam là một trong số ít nền kinh tế có mức tăng trưởng tích cực trong năm 2020, nên lạm phát do nhu cầu trong nước được duy trì tương đối tốt. Giá cả trong các nhóm hàng hóa như thiết bị gia dụng, giáo dục và quần áo tăng với tốc độ ổn định nhưng chậm hơn trong năm 2020. Trong khi đó, chi phí giải trí đã giảm xuống, nhưng điều này được mong đợi do sự phục hồi của các loại hình dịch vụ đang bị tụt lại. Mặc dù Khối nghiên cứu kinh tế kỳ vọng nhu cầu trong nước sẽ được cải thiện vào năm 2021, nhưng thị trường lao động vẫn tiếp tục trì trệ sẽ làm hạn chế lạm phát từ phía nhu cầu. Tuy nhiên, rủi ro tăng lên đến từ chi phí chăm sóc sức khỏe. Chính phủ đã cân đối cẩn thận các cải cách của mình để tự do hóa chi phí chăm sóc sức khỏe bằng cách giữ lạm phát trong tầm kiểm soát trong những năm qua. Do Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực lạm phát thực phẩm tăng trong năm 2019, chi phí chăm sóc sức khỏe đã được điều chỉnh giảm mạnh. Do giá lương thực vẫn tăng và giá dầu tăng vào năm 2021, chi phí chăm sóc sức khỏe giảm có thể sẽ vẫn tiếp tục. Điều đó nói rằng, đây vẫn là một rủi ro tăng đối với dự báo lạm phát của HSBC.

Tỷ giá sẽ như thế nào?

Ngoài các yếu tố cung và cầu, tỷ giá hối đoái cũng là một yếu tố khác có ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình lạm phát. Có thể nói rằng tác động dường như không có, vì sự ổn định tỷ giá hối đoái làm giảm tác động đến lạm phát. Là một quốc gia xuất khẩu các linh kiện thâm dụng nhập khẩu cao, tỷ lệ chuyển giao của tỷ giá ngoại hối của Việt Nam là cao nhất trong khối ASEAN. Theo ước tính của chúng tôi, việc giảm giá tiền tệ 100 điểm cơ bản (100bp) có liên quan đến mức tăng khoảng 0,25 điểm phần trăm của lạm phát toàn phần của Việt Nam. Thật vậy, những đợt đồng Việt Nam giảm giá mạnh trước đây có liên quan đến sự gia tăng của lạm phát. May mắn thay, đồng Việt Nam trong thời gian gần đây tương đối ổn định, một phần là nhờ dự trữ quốc tế được tích lũy nhanh nhờ vào vị thế tài khoản vãng lai được cải thiện.

Nhiều người có thể tự hỏi rằng triển vọng nào đối với tiền đồng Việt Nam khi phải đối mặt với chính quyền mới của ông Biden, vì Việt Nam được coi là một nước thao túng tiền tệ dưới thời chính quyền Trump vào tháng 12 năm ngoái. Trong khi Bộ trưởng Bộ Tài chính mới của Hoa Kỳ, bà Janet Yellen, đã bày tỏ sự phản đối đối với những nỗ lực của quốc gia nào muốn thao túng tiền tệ của họ để đạt được lợi thế thương mại không công bằng, vẫn chưa rõ bà ấy sẽ ban bố những biện pháp gì. Điều đó không có nghĩa là rủi ro thuế quan không có, nhưng một diễn biến tích cực gần đây có thể mang lại một số tín hiệu lạc quan. Vào giữa tháng 1/2021, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ ông Robert Lighthizer đã kết luận rằng sẽ không có biện pháp trừng phạt cụ thể nào cho Việt Nam, mặc dù họ có thể thực hiện các cuộc điều tra theo mục 301. Bộ phận Chiến lược Tỷ giá hối đoái của ngân hàng HSBC cho rằng sẽ có một kịch bản lành mạnh cho Việt Nam là cả Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ đi đến một thỏa thuận, hoặc thậm chí là một mốc thời gian liên quan đến việc cải cách dần dần chế độ tỷ giá hối đoái của tiền đồng. HSBC kỳ vọng tỷ giá USD/VND sẽ tiếp tục ổn định trong năm 2021, với dự báo cuối năm sẽ ở mức 23.100.

Tăng trưởng kinh tế khoảng 7%, lạm phát trung bình khoảng 3%, NHNN có thể giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 4%

Tóm lại, sau khi xem xét tất cả những yếu tố trên, Khối nghiên cứu của HSBC kỳ vọng lạm phát của Việt Nam trong năm 2021 sẽ ở mức trung bình khoảng 3%, chủ yếu phản ánh tác động của việc điều chỉnh giá lương thực. Đồng thời điều này chủ yếu sẽ bù đắp cho giá dầu đang phục hồi. Tuy nhiên, rủi ro chủ yếu nghiêng về phía tăng do các yếu tố đã đề cập ở trên như giá thực phẩm, giá dầu và chi phí chăm sóc sức khỏe. Điều đó cho thấy, lạm phát sẽ duy trì dưới mức trần lạm phát 4% của NHNN trong năm nay, cho phép NHNN duy trì chính sách tiền tệ phù hợp trong suốt năm 2021. Các nhà phân tích kỳ vọng NHNN sẽ vẫn giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 4%.

Về tăng trưởng, mặc dù tình hình dịch bệnh từ bên ngoài đã có cải thiện đáng kể, sự phục hồi kinh tế của Việt Nam có thể vẫn bị đình trệ do số ca lây nhiễm COVID-19 tăng đột biến trong thời gian gần đây. Nhờ vào việc thực hiện nhanh chóng một số  biện pháp phong tỏa tạm thời hay cách ly xã hội, số ca lây nhiễm trong cộng đồng của Việt Nam đã giảm đáng kể. Điều đó cho thấy, tác động kinh tế tương ứng sẽ là sự sụt giảm việc di chuyển mạnh mà mức độ đó có thể so sánh với đợt bùng dịch vào tháng 7/2020. Là một thành tố trong hoạt động tiêu dùng nội địa, điều này đặc biệt sẽ gây ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi của các dịch vụ liên quan đến tiêu dùng. Do đó, chỉ số GDP quý I/2021 sẽ thấp hơn so với dự kiến, HSBC giảm dự báo tăng trưởng hàng năm từ mức 7,6% xuống còn 7%. Điều đó cho thấy với kỷ lục đã được chứng minh của Việt Nam về khả năng kiềm chế dịch bệnh COVID-19, động lực tăng trưởng mạnh mẽ của Việt Nam sẽ nhanh chóng được phục hồi sau khi làn sóng thứ ba này được kiềm chế và các hạn chế được nới lỏng.