Khoản tiền 6 tỷ USD của Iran bỗng thành "điểm nóng" giữa xung đột Israel-Hamas: Lý do là gì?

Theo Reuters, cuộc tấn công bất ngờ của Hamas nhằm vào Israel hôm 7/10, và chiến dịch trả đũa của Israel sau đó, đã khiến hơn 1.100 người thiệt mạng.

Ngoài hai phía giao tranh trực tiếp, sự chú ý còn hướng về phía Iran khi trong cuộc phỏng vấn với đài BBC (Anh) ngày 8/10, ông Ghazi Hamad - người phát ngôn phong trào Hồi giáo Hamas – nói rằng họ đã nhận được sự hỗ trợ từ đồng minh Iran để thực hiện cuộc tấn công.

Trong bối cảnh ấy, 6 tỷ USD vừa được "phá băng" của Iran bỗng trở thành tâm điểm. Số tiền này là gì và tại sao nó bỗng thu hút sự chú ý ở hiện tại?

Hãng tin của Anh cho hay, đó là 6 tỷ USD được "phá băng" trong cuộc trao đổi tù nhân giữa Mỹ-Iran vào tháng 9. Hôm 8/10, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken thông báo, Iran vẫn "chưa thể tiêu một đồng nào trong số 6 tỷ USD này".

Trước những cáo buộc liên quan tới việc Iran tham gia vào cuộc tấn công của Hamas nhằm vào Israel, ông Blinken cho biết "chưa có bằng chứng cho thấy Iran chỉ đạo hoặc đứng sau cuộc tấn công này, nhưng chắc chắn có mối quan hệ lâu dài".

Thỏa thuận trao đổi tù nhân Iran

Trong tháng 8/2023, thông tin chi tiết về một thỏa thuận phức tạp mà Tổng thống Mỹ Joe Biden phê duyệt đã được công khai. Theo đó, Tehran đồng ý trả tự do cho 5 công dân Mỹ mà nước này giam giữ để đổi lấy 6 tỷ USD bị "đóng băng" ở Hàn Quốc. Bên cạnh đó, 5 người Iran bị tạm giữ ở Mỹ cũng được trả tự do.

6 tỷ USD là tiền gì?

6 tỷ USD là tiền của Iran bị phong tỏa tại các ngân hàng Hàn Quốc. Sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành lệnh cấm hoàn toàn đối với hoạt động xuất khẩu dầu của Iran và áp đặt các lệnh trừng phạt đối với lĩnh vực ngân hàng của nước này năm 2019, các khoản thu từ dầu mỏ của Iran đã bị phong tỏa và đóng băng ở Seoul.

"Đây là tài nguyên mà Iran tích lũy được từ việc bán dầu nhưng bị kẹt lại trong một ngân hàng ở Hàn Quốc" – Ông Blinken nói.

6 tỷ USD đang ở đâu?

Reuters cho biết, số tiền này không được chuyển về Iran sau thỏa thuận trao đổi tù nhân mà đang ở Doha và chịu sự giám sát của Ngân hàng trung ương Qatar.

Các quan chức Mỹ cho biết, theo các điều khoản của Thỏa thuận trao đổi tù nhân, 6 tỷ USD trên chỉ được sử dụng cho các mục đích nhân đạo, như mua thực phẩm hoặc các mặt hàng cần thiết khác.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Brian Nelson cho biết: "Theo thỏa thuận, 6 tỷ USD của Iran được giữ trong các tài khoản ở Doha nhằm đảm bảo 5 công dân Mỹ được trả tự do. Cho tới nay, chưa 1 xu nào được tiêu. Khoản tiền bị hạn chế này không thể đến Iran, mà chỉ được sử dụng trong các mục đích liên quan tới nhân đạo trong tương lai".

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết thêm rằng, do các yêu cầu thẩm định liên quan tới thỏa thuận trao đổi nên "Iran sẽ phải mất nhiều tháng để tiêu hết số tiền này", "và như chúng tôi đã đề cập nhiều lần, tiền chỉ có thể được dùng để mua thực phẩm, thuốc men, thiết bị y tế và nông sản cho người dân Iran".

Những người chỉ trích thỏa thuận này nói gì?

Theo Reuters, hầu hết các đảng viên Đảng Cộng Hòa đang cạnh tranh để trở thành ứng cử viên Tổng thống Mỹ năm 2024 đều cố gắng liên kết thỏa thuận Iran của ông Biden với các cuộc tấn công. Một số cáo buộc không chính xác đã được đưa ra liên quan tới cuộc tấn công nhằm vào Israel.

Đơn cử như bà Nikki Haley, cựu thống đốc Nam Carolina và ứng cử viên tổng thống năm 2024 của Đảng Cộng hòa. Bà Haley cho rằng, trong mọi trường hợp, việc để Iran tiếp cận với khoản 6 tỷ USD đó sẽ giúp nước Cộng hòa Hồi giáo cải thiện tình hình ngân sách, đồng thời giải phóng ra một lượng tiền cho phép Iran sử dụng ở "một nơi khác".