Không có ưu ái gì về thể chế, vì sao Bình Dương là ngôi sao sáng suốt 2 thập kỷ trong mắt giới đầu tư FDI?

Khi nói đến thương hiệu địa phương, phần lớn mọi người đều dễ dàng nghĩ đến: Đà Nẵng- Thành phố đáng sống, Nha Trang- Thành phố du lịch, Hội An- Thành phố di sản, Bình Dương- Thành phố thu hút FDI thông minh. Ngoài lợi thế về tự nhiên, lợi thế do con người tạo ra chính là điều tạo nên sức hút đối với một địa phương và Bình Dương là hiện tượng điển hình.

Hiện tượng 2 thập kỷ mang tên Bình Dương

Vào những năm 90, Bình Dương vẫn còn là tỉnh nghèo, cơ cấu kinh tế của chủ yếu là nông nghiệp, trong khi công nghiệp và dịch vụ còn nhỏ bé. Phải đến khi được tách ra từ tỉnh Sông Bé năm 1997, với những chính sách phát triển kinh tế cực kỳ thông thoáng, Bình Dương mới thực sự phát triển mạnh mẽ.

Soi chiếu vào số liệu của Cục đầu tư nước ngoài, tính đến tháng 2 năm 2017 tỉnh này là á quân trong thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký hơn 28 tỷ USD với hơn 3000 dự án. Nếu xét riêng trong 2 tháng đầu năm, Bình Dương dẫn đầu cả nước về thu hút FDI, vượt cả Hà Nội, Tp.Hồ Chí Minh với 791 triệu USD vốn đăng ký.

Mới đây, Bloomberg dẫn nguồn báo cáo của Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) cho thấy đầu tư vào cơ sở hạ tầng của Chính phủ và khu vực tư nhân tại Việt Nam đạt bình quân 5,7% GDP/năm trong những năm gần đây, cao nhất Đông Nam Á. Xét trong khu vực châu Á chỉ đứng sau mức 6,8% của Trung Quốc. Đó là câu chuyện của Việt Nam hiện tại nhưng từ 20 năm trước Bình Dương đã nghĩ đến việc đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng để thu hút FDI.

"Có lẽ bây giờ đã đến lúc nói đến chuyện vượt qua trình độ VSIP (Khu công nghiệp Việt Nam- Singapore)", Tiến sĩ Trần Đình Thiên nhớ lại điều ông từng nói với lãnh đạo tỉnh Bình Dương từ hơn 15 năm trước dù thời điểm này VSIP đang triển khai rất tốt. Từ đó ý tưởng về một thành lập một trung tâm công nghiệp dịch vụ đẳng cấp cao hiện nay đã hình thành. Còn hiện nay tỉnh này đang hướng tới mô hình Smart City trong khi nhiêu tỉnh khác đang loay hoay với bài toán hạ tầng cơ bản.

Nhắc thêm về VSIP, đầu tiên được triển khai tại Bình Dương năm 1996 dựa hình thành trên nền tảng hữu nghị hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Singapore năm 1994. Sau thành công tại Bình Dương, VSIP đưuọc mở rộng ra các tỉnh khác như Bắc Ninh (2007), Hải Phòng (2010), Quảng Ngãi (2013), Hải Dương và Nghệ An (2015).

Hiện VSIP I Bình Dương thu hút 2,6 tỷ USD, tạo việc làm cho gần 97.000 lao động. Ra đời sau 10 năm, hiện VSIP II Bình Dương cũng thu hút được 129 dự án đến từ hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng số vốn đầu tư trên 1,5 tỷ USD.

KCN VSIP I Bình Dương

Tại sao Bình Dương hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư nước ngoài?

Trong báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI năm 2017 mới được công bố, Bình Dương lọt vào top 10 địa điểm đầu tư hấp dẫn tại Việt Nam bên cạnh những cái tên quen thuộc như Tp.Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội, Cần Thơ,… Một điểm khá thú vị là địa phương này đứng đầu về tỷ lệ doanh nghiệp chọn theo tiêu chí cơ sở hạ tầng (59,1%) và chất lượng điều hành (43,7%).

Trong một cuộc đối thoại về thương hiệu địa phương năm ngoái, Tiến sĩ Huỳnh Thế Du, giảng viên chương trình Fulbright đã nêu ra lý giải rằng Bình Dương cách đây 20 năm giống một đặc khu kinh tế Trung Quốc mặc dù không được hưởng ưu đãi như đặc khu. Về thể chế, pháp luật Bình Dương cũng như hầu hết tỉnh khác nhưng Bình Dương chọn được đúng cách đi.

Một điểm khác theo Tiến sĩ Du, có được hiện tượng Bình Dương cũng là nhờ chính quyền Tp. Hồ Chí Minh và cộng đồng doanh nghiệp, có cả các nhà đầu tư Singapore lẫn nhà đầu tư trong chung lưng đấu cật tìm ra.

Tuy nhiên một điểm khiến Tiến sĩ Du lo ngại là xu hướng đi xuống của chỉ số PCI của Bình Dương trong những năm qua. Theo ông, những năm đầu PCI Bình Dương luôn nằm vị trí số 1 nhưng hiện nằm ngoài Top 20 (thời điểm 2016). "Bình Dương nếu không khéo có thể mất cơ hội của mình", ông Du đề cập về năng lực cạnh tranh của Bình Dương so với các tỉnh khác.

Thế nhưng năm nay mọi chuyện đã thay đổi với sự quay trở lại ấn tượng của Bình Dương trong nhóm 5 tỉnh, thành phố đứng đầu. Nhìn lại lịch sử PCI, trong ba năm đầu đánh giá chỉ số này, Bình Dương liên tục dẫn đầu. 8 năm sau đó, điểm số Bình Dương rơi liên tục và dừng lại ở mốc 58 điểm, nằm trong nhóm các tỉnh có chất lượng điều hành Khá. Năm nay, với 63,57 điểm, Bình Dương đã ngược dòng ngoạn mục để trở lại góp mặt trong nhóm Rất Tốt, xếp vị trí số 4, tăng đến 21 bậc trên bảng xếp hạng.

Kết quả này đến từ những nỗ lực cải cách hành chính mạnh mẽ, theo hướng giảm chi phí, tiết kiệm thời gian cho người dân và doanh nghiệp của Bình Dương thời gian qua. Sau 2 năm đi vào hoạt động, Trung tâm Hành chính công tập trung của Bình Dương đã vận hành hiệu quả, cung cấp dịch vụ cho người dân và doanh nghiệp chuyên nghiệp, nhanh chóng và thân thiện.

Tỉnh đã thí điểm hình thức người dân và doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ thủ tục hành chính ngay tại nhà, doanh nghiệp có thể đăng ký lịch làm việc với cơ quan Nhà nước qua email, gửi thư xin lỗi trong trường hợp quá hạn quy định... UBND tỉnh cùng các sở, ngành của Bình Dương đã chú trọng xây dựng hình ảnh chính quyền thân thiện, chủ động và bằng nhiều hình thức tham vấn ý kiến doanh nghiệp và người dân về sự hài lòng trong thực hiện thủ tục hành chính (TTHC).

Hiện tượng Bình Dương 2 thập kỷ qua chứng minh một thực tế thương hiệu địa phương không nhất thiết phải đến từ điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, nó có thể được tạo dựng bằng thể chế và tầm nhìn dài hạn.