Kịch bản giá dầu 100 USD/thùng ngày càng cận kề

Không đơn thuần là hiện tượng nhất thời, cơn đau đầu mang tên lạm phát có thể sẽ còn đeo bám các ngân hàng trung ương trong thời gian dài khi rất có thể giá dầu sẽ lao thang lên trên 100 USD/thùng, khiến cho giá cả hàng hóa tăng vọt và dồn áp lực tăng lương lên doanh nghiệp.

Giá hợp đồng tương lai dầu Brent, tăng tới 50% trong năm 2021, tăng 14% kể từ đầu năm 2022, lên cao nhất 7 năm 89 USD/thùng trước khi đảo chiều. Với việc khả năng sản xuất có hạn, dự trữ ở mức thấp và căng thẳng địa chính trị đang nổ ra tại một số khu vực, giá dầu đang hướng tới 100 USD/thùng, mức được Goldman Sachs dự báo có thể bị phá vào giữa năm nay.

JPMorgan dự báo giá dầu có thể chạm 125 USD/thùng trong năm 2022 và 150 USD/thùng trong năm 2023.

Tác động từ mức tăng 12 USD lên trên 100 USD/thùng có vẻ không quá lớn trong bối cảnh lạm phát tăng đã phản ánh rõ ràng xu hướng tăng giá năng lượng trong suốt năm qua. Các nền kinh tế, đặc biệt là tại phương Tây, đang sử dụng ít năng lượng hơn một thập kỷ trước.

Các đợt tăng lãi suất tại một số quốc gia như Anh và Na Uy và những úp mở từ các ngân hàng trung ương như Fed về tốc độ siết hỗ trợ, phần nào kiểm chứng kỳ vọng lạm phát từ quá trình theo dõi biến động giá dầu.

Các nhà hoạch định chính sách cũng đã tính đến những hiệu ứng cơ sở khi đà tăng giá dầu trong năm 2021 dịu xuống, qua đó kéo giảm mức gia tăng lạm phát vắt năm.

Xe tải công ty GOI cạnh một trạm xăng ở Cuevas del Becerro, Tây Ban Nha, ngày 29/11/2021. Ảnh: Reuters.

Nhiều người tranh luận rằng tác động tâm lý khi giá dầu chạm 100 USD/thùng là không thể ngó lơ khi người tiêu dùng, doanh nghiệp và các chính trị gia tỏ ra quan ngại về việc lạm phát liên tục đạt đỉnh. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại Mỹ đã tăng 7%, cao nhất trong vòng 40 năm.

Theo dữ liệu công bố hôm 19/1, lạm phát tại Anh được ghi nhận cao nhất 30 năm. Kết quả này cũng cho thấy những tác động từ đà tăng giá năng lượng đang giảm dần so với giá thực phẩm và dịch vụ lưu trú.

“Sẽ có thể là một điểm tốt trước lạm phát khi giá năng lượng tăng cao”, theo Frederik Ducrozet, chiến lược gia tại Pictet Wealth Management.

"Thời điểm này có một chút khác biệt vì chúng ta đang ở điểm mà những rủi ro đã xuất hiện và các ngân hàng trung ương tỏ ra khá lo lắng về vòng xoáy lương-giá vì giá năng lượng có sẽ gây ra những tác động 'vòng hai'”.

Chỉ số đo lường phản ứng lạm phát đã chạm mốc cao kỷ lục nhiều năm tại châu Âu và nhiều khu vực khác, ám chỉ rằng lạm phát thực tế đã cao hơn so với mức kỳ vọng.

Tầm quan trọng của giá dầu

Nếu như giá dầu vươn lên 100 USD/thùng và duy trì quanh mức đó, những tính toán của các nhà hoạch định chính sách trở thành vô nghĩa. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) dự đoán giá dầu Brent sẽ ở 77,5 USD/thùng trong năm 2022, và giảm xuống 69,4 USD/thùng trong năm 2024.

Giá dầu cao cũng sẽ buộc các doanh nghiệp chuyển một phần chi phí sang người tiêu dùng, hoặc người lao động đòi hỏi mức lương cao hơn. Những tác động "vòng hai” này có thể tạo ra một vòng xoáy lạm phát rộng lớn hơn, buộc các ngân hàng trung ương phải hành động.

Những tác động sẽ không giống nhau tại các quốc gia, nhưng tại khu vực đồng tiền chung châu Âu, mức tăng giá dầu 10% có thể khiến lạm phát tăng 0,5%, cho dù những tác động trực tiếp sẽ nhanh chóng biến mất.

Đối với Mỹ, kết quả nghiên cứu công bố trong tháng 11/2021 trên mạng lưới nghiên cứu CESifo, thực hiện bởi hai nhà nghiên cứu của Fed Dallas ước tính viễn cảnh giá dầu chạm 100 USD/thùng sẽ nâng mức lạm phát chi tiêu tiêu dùng cá nhân lên 1,8 điểm phần trăm vào thời điểm cuối năm 2021, và 0,4 điểm phần trăm vào cuối năm 2022.

Chỉ số chi tiêu dùng cá nhân lõi, thước đo lạm phát ưa thích của Fed, sẽ tăng lần lượt 0,4 điểm phần trăm và 0,3 điểm phần trăm trong năm 2021 và 2022. Điều này đẩy kỳ vọng lạm phát hộ gia đình một năm tăng 1,2 điểm phần trăm nhưng chỉ tăng 0,2 điểm phần trăm với kỳ vọng 5 năm.

Đối với vài người, những tác động "vòng hai” đã thực sự tồn tại, với việc nền kinh tế Mỹ đạt được tỷ lệ người có việc làm lớn nhất trong nhiều năm và mức lương trung bình giờ tại đây cũng đã tăng 0,6% trong tháng 12. Anh, nơi tỷ lệ việc làm mới cũng ở mức rất cao, đang cân nhắc nâng mức lương tối thiểu giờ nhằm bù đắp lại chi phí năng lượng mà người dân phải chi trả. 

Với việc xuất hiện không ít lời kêu gọi thắt chặt chính sách trong khối đồng tiền chung châu Âu, các thị trường tiền tệ dự báo lãi suất tăng trong năm nay. Isabel Schnabel tới từ ECB gần đây đã cho biết đà tăng giá năng lượng có thể khiến cho ngân hàng trung ương này dừng "ngó lơ” lạm phát và hành động ngay nhằm hạ nhiệt tình trạng tăng giá.

Tương lai giá dầu ra sao khi nhu cầu sử dụng trong mùa đông bắt đầu giảm xuống là một yếu tố quan trọng. Một vài tháng tới sẽ là khoảng thời gian chúng ta kiểm chứng liệu các yếu tố thúc đẩy lạm phát như giá điện và cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng có dấu hiệu giảm bớt. Cuối cùng, nếu giá dầu bắt đầu ảnh hưởng tới tiêu dùng và làm chậm lại đà tăng trưởng kinh tế, nhu cầu năng lượng sẽ có xu hướng tự điều chỉnh.

Massimilian Castelli, trưởng bộ phận chiến lược, Global Sovereign Markets tại UBS Asset Management, dự báo giá dầu dao động trong 60 - 80 USD/thùng.

“Nếu như lạm phát bị đẩy lên ngưỡng cao hơn so với dự báo của các cơ quan chức năng, các ngân hàng Trung ương hoàn toàn có thể phải có cách tiếp cận thận trọng hơn, trong đó có ECB. Nhưng chúng ta vẫn cần phải theo dõi và chờ đợi”, Antonio Cavarero, giám đốc đầu tư tại Generali Insurance Asset Management, chia sẻ.