Kiến ba khoang: Độc tố nặng hơn rắn hổ, có thể gây biến chứng nặng, làm sao để tránh bị "tấn công"?

Độc tố rất mạnh

TS.BS Lê Ngọc Duy – Phụ trách Trung tâm Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, hiện nay có nhiều bệnh nhi đã bị kiến ba khoang tấn công.

Kiến ba khoang là côn trùng thường xuất hiện từ tháng 7 tới tháng 10. Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải, công trình đang xây dựng… Chúng xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, thuận lợi cho kiến phát triển.

Loài côn trùng này ưa ánh sáng nên chúng thường bay vào nhà nếu mở cửa, bật đèn.

Theo TS Duy chất độc của kiến ba khoang có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà sát hoặc bị giết.

Trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin (C₂₄H₄₃O₉N), độc tính mạnh gấp 12 – 15 lần nọc của rắn hổ nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Nhiều người thường nhầm viêm da do kiến ba khoang với zona thần kinh.

Biểu hiện của kiến ba khoang tấn công:

Thứ nhất, viêm da thường xuất hiện ở vùng hở như: mặt, cổ, ngực, vai, gáy, tay.

Thứ hai, tổn thương cơ bản có dạng rát đỏ, thành vệt, thành đám, theo chiều tay quệt, nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục.

Thứ ba, vết thương tiếp tục xuất hiện mặc dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu trẻ tiếp tục quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp (kissing lesion).

BS Duy cho biết các vết thương do kiến ba khoang gây ra nếu không giữ gìn cẩn thận có thể bị loét, làm rỉ dịch. Người bệnh thường đau rát, ngứa ngáy khó chịu, một số trường hợp có thể bị sốt, nổi hạch, biến chứng nhiễm trùng toàn thân.

Kiến ba khoang tấn công trẻ

Khi gặp kiến ba khoang, tuyệt đối không nghiền nát, chà xát kiến khi thấy nó xuất hiện trên thân mình để tránh độc tố tiết ra. Nếu không may dính chất độc, tránh gãi hay chà mạnh vùng da bị tổn thương. Không tiếp xúc các vùng da lành với nơi bị dính độc tố. Nhanh chóng rửa tay với nước sạch bằng xà phòng.

Điều trị như thế nào?

Theo ThS.BS Tạ Quốc Hưng - Khoa Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - độc tố Paederin trong kiến ba khoang gây phồng rộp rất mạnh. Người bị tấn công sẽ có phản ứng viêm da khoảng 12 - 24 giờ sau khi tiếp xúc. Các phản ứng khác nhau được nhìn thấy trên da tùy thuộc vào hàm lượng độc tố, thời gian tiếp xúc và đặc điểm da của từng người.

BS Hưng cho biết cách điều trị kiến ba khoang tuỳ vào mức độ tổn thương. Thông thường, tình trạng viêm da ở các trường hợp nhẹ có thể tự khỏi. Tuy nhiên cần loại bỏ chất gây kích ứng bằng cách rửa nhẹ nhàng khu vực ảnh hưởng bằng xà phòng và nước. Vị trí phồng rộp nên được điều trị bằng cách ngâm nước sạch, sau đó là bôi một loại thuốc kháng viêm mạnh.

Uống ciprofloxacin và bôi steroid giúp thương tổn lành nhanh hơn trong trường hợp viêm da tiếp xúc kiến ba khoang mang vi khuẩn Pseudomonas. Điều trị toàn thân có thể dùng kháng histamin uống để giảm triệu chứng ngứa rát. Có thể dùng thuốc giảm đau, an thần và kháng sinh chống nhiễm trùng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa Da Liễu.

Tránh giết, nghiền kiến ba khoang

Để phòng kiến ba khoang, theo BS Hưng tốt nhất là bằng tránh tiếp xúc với kiến ba khoang, tránh đập nát chúng mà dùng giấy gói lại rồi vứt đi. Vùng tiếp xúc ngay lập tức phải được rửa đi bằng xà phòng êm dịu da và nước. Quần áo, khẩu trang, khăn trải giường… đã bị tiếp xúc với kiến cần được giặt thật kỹ.

Để kiến ba khoang không bay vào nhà nên hạn chế ánh sáng ban đêm, đóng kín cửa sổ, cửa ra vào các phòng làm việc và phòng ngủ vào ban đêm. Tốt nhất là tắt đèn, vừa tiết kiệm điện lại tránh xa kiến. Khi bị bệnh viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị đúng hướng và kịp thời.