Ký ức chiến tranh năm 1979: Quân Trung Quốc cướp phá khiến cả TX Cao Bằng chỉ còn 1 ngôi nhà cấp 4

Đội quân ô hợp chuyên cướp bóc, phá hoại

Ở tuổi 88 nhưng Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy, nguyên quyền Tư lệnh Quân khu 2, nguyên Tham mưu trưởng mặt trận Vị Xuyên, Trưởng Ban Liên lạc Cựu chiến binh Mặt trận Vị Xuyên vẫn khỏe mạnh, minh mẫn.

Vị tướng già nói bản thân đi qua cả 2 cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc: chống Pháp, chống Mỹ, sau đó chiến đấu ở Campuchia... nhưng cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc, chống quân bành chướng xâm lược Trung Quốc - in sâu trong tâm trí ông nhất.

Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy.

"Đừng bao giờ quên ngày 17/2/1979, khi Trung Quốc đưa quân xâm lược Việt Nam và 10 năm chiến đấu gian khổ, anh dũng, kiên cường của quân, dân ta sau đó", ông nhắc đi nhắc lại điều này nhiều lần trong cuộc trò chuyện.

Theo lời kể của tướng Nguyễn Đức Huy, sáng 17/2/1979, khi ông đang học ở Học viện Quốc phòng thì bất ngờ nhận được tin báo, Trung Quốc đã huy động 600.000 quân tấn công vào 6 tỉnh biên giới nước ta.

Sau đó, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam - Trung tướng Lê Trọng Tấn đến Học viện Quốc phòng, nói chuyện với các học viên về diễn biến cuộc tấn công này, trong đó nhấn mạnh các đơn vị đang đứng chân ở biên giới bằng mọi giá phải chặn được đối phương, không cho địch tiến sâu vào lãnh thổ nước ta.

Các quân đoàn chủ lực của ta đang nhanh chóng từ Campuchia trở về bảo vệ biên giới phía Bắc.

"Lúc đó, ở Campuchia cơ bản chúng ta đã ổn định được tình hình, nên Quân đoàn 2, Quân đoàn 3 đã thần tốc rút quân về nước bằng đủ các phương tiện, từ máy bay, tàu hỏa, tàu thủy, xe cơ giới...

Nhiệm vụ còn lại ở nước bạn được giao cho Quân đoàn 4 và một số đơn vị thuộc Quân khu 9", tướng Huy nhớ lại.

Ông kể, sau khi các đơn vị thần tốc rút quân về và triển khai lên phía Bắc, lớp học của ông cũng chuẩn bị balô trở về Sở chỉ huy chiến đấu chống quân xâm lược. Cá nhân ông được điều làm Sư đoàn trưởng Sư đoàn 325, Quân đoàn 2.

Ngay khi nhận nhiệm vụ, tập kết xong lực lượng, Sư đoàn 325, Quân đoàn 2 do tướng Huy chỉ huy, hành quân lên tỉnh Cao Bằng để đánh địch vào những ngày cuối tháng 2/1979.

"Nói là Sư đoàn nhưng thực ra quân số lúc đó chỉ khoảng một trung đoàn, chừng 2.000 quân.

Trong hơn chục ngày chúng tôi chiến đấu căng thẳng, quyết liệt, tiêu diệt quân đối phương khá nhiều, bắt sống hàng chục quân Trung Quốc ở khu ngã ba Dân Chủ - huyện Hòa An và huyện Thông Nông (Cao Bằng)", tướng Huy nhớ lại.

Lực lượng ta lúc đầu chặn địch chủ yếu là bộ đội địa phương, trong khi Trung Quốc sử dụng 600.000 quân, huy động nhiều hỏa lực, xe tăng để tấn công nên mới có thể tiến nhanh vào sâu vào lãnh thổ Việt Nam.

Ngay ở Cao Bằng, chỉ trong một ngày, quân Trung Quốc đã tiến đến 30-40 km. Tuy nhiên, cùng với bộ đội địa phương, lực lượng biên phòng, dân quân tự vệ đã anh dũng chiến đấu để chặn bước tiến của đối phương, gây cho chúng những tổn thất nặng nề.

Mô phỏng hình vẽ "Sơ đồ cuộc tiến công xâm lược của quân Trung Quốc (ngày 17-2)", đăng trên báo Quân Đội Nhân Dân số 6348, ra ngày 18-2-1979. Đồ họa: Mạnh Quân.

"Sau này, khi vào thực chiến mới thấy, quân Trung Quốc lúc đó là một đội quân ô hợp, không được tôi luyện qua chiến đấu mà chỉ mục tiêu lấy đông áp đảo. Trang bị của người lính cũng rất kém, lạc hậu, chỉ là các loại súng cũ như súng trường...

Một điểm mà tôi thấy làm lạ là quân Trung Quốc đào các hầm ếch dày như tổ ong và nông choẹt ở các đồi chúng chiếm", tướng Huy chia sẻ.

Nguyên quyền Tư lệnh quân khu 2 kể, tính từ ngày Trung Quốc nổ súng tấn công 6 tỉnh biên giới nước ta cho đến ngày rút quân, vỏn vẹn chỉ hơn nửa tháng. Trong nửa tháng đó, đội quân ô hợp này không chỉ cướp bóc, sát hại dã man đồng bào ta mà còn gây ra những sự tàn phá kinh hoàng, khó tưởng tượng.

"Như ở Cao Bằng, sau khi đánh đuổi địch xong, chúng tôi trực tiếp đi kiểm tra thị xã Cao Bằng thấy gần như toàn bộ thị xã đã bị phá hủy, chỉ có duy nhất một ngôi nhà cấp 4 còn nguyên vẹn.

Chúng tôi đã tới để tìm hiểu tại sao lại như thế? Khi bước vào ngôi nhà, chúng tôi mới hiểu lý do khi thấy trên tường có một bức ảnh Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông được chủ nhà cắt từ họa báo dán lên. Có lẽ, vì điều này mà ngôi nhà không bị phá hủy (?)", tướng Huy kể.

Sau khi rời Cao Bằng, qua thị xã Lào Cai, tướng Huy cũng thấy một cảnh tan hoang. Toàn bộ nơi đây bị quân thù tàn phá tan tành, tất cả các công trình - từ trụ sở các cơ quan, trường học, bệnh viện, nhà dân, cầu cống, cột điện đều bị phá hủy…

"Quân Trung Quốc lúc đó không chỉ dùng pháo nã vào khu vực mà sau khi rời khỏi đấy, chúng dùng bộc phá, thuốc nổ để hủy hoại tất cả các công trình hạ tầng ở nhiều địa phương. Ngoài ra, trên đường rút chạy, quân địch còn cướp bóc tài sản, giết hại trâu bò của dân ta", tướng Huy kể.

"Chúng ta không truy kích quân xâm lược Trung Quốc năm 1979 vì muốn hòa bình"

Tướng Nguyễn Đức Huy nhấn mạnh, trong cuộc chiến tháng 2/1979 phải nhìn nhận rõ rằng, chưa có đơn vị chủ lực nào của ta phải chạm trán với quân Trung Quốc.

Tướng Huy thắp hương cho các đồng đội hy sinh ở Hà Giang. Ảnh do ông cung cấp.

Đồng thời, nhiều người đặt vấn đề khi lực lượng chủ lực của chúng ta đã sẵn sàng nhưng quân Trung Quốc lại rút lui, vậy tại sao không tổ chức truy kích?

Theo tướng Huy, quân ta có đủ điều kiện về độ thiện chiến, kinh nghiệm tác chiến, trang bị... nhằm truy kích khi địch rút để gây tổn thất cho chúng.

"Chúng ta không làm vậy bởi đây là động thái tiếp nối truyền thống cha ông ta.

Nhân dân Việt Nam chiến đấu là để quân xâm lược phải rút khỏi bờ cõi lãnh thổ nước ta. Chúng ta không truy kích khi quân xâm lược rút chạy vì chúng ta muốn hòa bình, chúng ta không muốn gây chiến", tướng Huy nêu rõ.

Ông nhấn mạnh thêm, đây là cuộc chiến tranh xâm lược của Trung Quốc và Việt Nam đã chiến thắng khi buộc quân địch phải rút quân, giữ vững toàn vẹn chủ quyền, biên giới lãnh thổ.

"Chúng ta không kích động hằn thù dân tộc và luôn vun đắp cho tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước, nhưng cũng không được quên những lần nhân dân, quân đội Việt Nam buộc phải chiến đấu để bảo vệ chủ quyền quốc gia.

Cuộc chiến tranh chống quân bành trướng xâm lược năm 1979 hay trận hải chiến Gạc Ma 1988... là những bài học xương máu cần nhắc nhớ trong mỗi người con đất Việt này", tướng Huy chia sẻ.