Làm gì để giải cứu diêm dân?

Nhiều năm qua, diêm dân Bình Định “thở không nổi” vì giá muối không ngừng tuột sâu, có thời điểm muối bán không ai mua. “Bán mặt cho đất bán lưng cho trời” ngày này qua ngày khác để làm hạt muối kết tinh, nhưng muối chẳng thể nuôi sống người. Vậy làm sao để diêm dân có thể sống được với hạt muối?

Bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nhưng diêm dân không sống nổi với hạt muối

Ở Bình Định đang có gần 200ha ruộng muối với trên 1.300 hộ dân mà cuộc sống của họ “nương tựa” hoàn toàn vào hạt muối. Bình Định có những địa phương “thuần diêm” như các xã: Mỹ Cát, Mỹ Thành (huyện Phù Mỹ); Cát Minh (huyện Phù Cát); Phước Thuận (huyện Tuy Phước)…

Trong những năm vừa qua, giá muối không ngừng tuột sâu khiến đời sống diêm dân lâm vào bế tắc. Ông Võ Văn Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Cát Minh (Phù Cát), nhớ lại: “Vụ muối năm 2016 vừa qua bà con diêm dân Cát Minh gặp khó đủ bề bởi giá muối liên tục giảm. Có thời điểm muối chỉ bán được khoảng 400 đồng/kg đối với muối thường, muối trải bạt có nhỉnh hơn nhưng cũng chỉ 600 đồng/kg, giảm 800 - 1.000 đồng/kg, so với năm 2014”.

Diêm dân Nguyễn Văn Lượng ở thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh, nhà có 7 nhân khẩu, được nhận 300m2 ruộng muối kết tinh, ngán ngẩm nói về nghề muối: “Những năm trước giá muối ổn định hơn, sản lượng làm ra nhiều hơn, nên cuộc sống cũng tạm ổn. Nhưng 2 năm gần đây muối không chỉ tuột giá quá thấp lại rất khó tiêu thụ, hạt muối làm ra không đủ để đắp đổi chi phí và lo cho cuộc sống hàng ngày. Gia đình tui chỉ chuyên nghề làm muối không có nghề nào khác, nên thiếu ăn”.

Muối SX phương pháp thủ công lẫn tạp chất nhiều nên chất lượng kém

Theo ngành nông nghiệp Bình Định, trong vụ SX năm ngoái giá muối thủ công dao động từ 400 - 600 đồng/kg; muối sạch trải bạt 600 - 900 đồng/kg. So với năm 2015, giá muối bán ra thấp hơn từ 10 - 30% và chỉ bằng từ 45 - 50% so với năm 2014. Vụ muối năm 2017 này, một số đồng muối trong tỉnh đang bắt đầu vào vụ thu hoạch nhưng giá muối vẫn thấp.

Ông Phan Trọng Hổ, GĐ Sở NN-PTNT Bình Định, nhận định: “Nguyên nhân muối của diêm dân Bình Định tiêu thụ khó khăn, giá thấp là do phần lớn diện tích muối vẫn còn SX theo phương thức thủ công, muối lẫn tạp chất nhiều nên có chất lượng thấp. Bên cạnh đó, do SX manh mún, thiếu sự liên kết gắn với đầu ra nên thường xuyên bị thương lái ép giá mỗi khi muối được mùa”.

Thêm vào đó, cũng theo ông Hổ, hiện nay diêm dân Bình Định chưa mặn mà SX muối sạch, việc đầu tư ứng dụng các tiến bộ KHKT vào SX muối còn kém nên chẳng thể có sản phẩm chất lượng cao. Do đó, phần lớn lượng muối ở Bình Định hiện chỉ phục vụ tiêu dùng hàng ngày, chưa đáp ứng được SX công nghiệp và y tế, do vậy giá thành không thể khá hơn.

Theo ông Phan Trọng Hổ, để giải cứu diêm dân khỏi tình trạng trên, không gì khác hơn là phải nâng cao giá trị gia tăng và phát triển ngành muối 1 cách bền vững. Do đó, Sở NN-PTNT đã giao cho Trung tâm Quy hoạch nông nghiệp - nông thôn tỉnh quy hoạch lại các cánh đồng muối trên địa bàn; xây dựng dự thảo chính sách phát triển ổn định nghề muối với mục tiêu là giữ ổn định các đồng muối sạch hiện có, và đầu tư mở rộng đồng muối sạch đến năm 2020 với 200ha, sản lượng đạt 27.000 tấn. Đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến muối và các sản phẩm sau muối.

Giá muối năm 2016 chỉ bằng từ 45 - 50% so giá muối năm 2014

“Điều cần phải làm trong thời gian tới là xây dựng cho được chuỗi ngành hàng theo hướng tăng cường liên kết giữa hộ SX với các DN chế biến muối thông qua tổ hợp tác, HTX. Tăng cường áp dụng tiến bộ KHKT trong SX muối với công nghệ phủ bạt ô kết tinh, trải bạt trên nền ô kết tinh, tuyển rửa muối ngay sau thu hoạch. Đầu tư cơ giới hóa ở các đồng muối tập trung, chỉ đạo các đơn vị SX muối sạch đầu tư ứng dụng KH-CN vào SX và thu hoạch muối, nâng cao năng suất, chất lượng, đáp ứng nhu cầu muối chất lượng cao cho công nghiệp hóa chất, tạo điều kiện tiêu thụ muối cho diêm dân”, ông Hổ kiên quyết.