Làm giàu theo kiểu nhìn xa trông rộng như "tỷ phú vaccine" Trung Quốc: 46 tuổi khởi nghiệp, bán cả nhà để có vốn làm ăn, 20 năm sau hốt bạc mỏi tay

Người ta thường nói vui rằng: Đầu thai cũng là một việc cần phải có kỹ thuật. Ý nghĩa đằng sau của câu nói nửa đùa nửa thật này chính là hoàn cảnh ra đời quyết định điểm xuất phát của cuộc đời một người. Một đứa trẻ sinh ra ở vùng quê nghèo, vùng sâu vùng xa sẽ có môi trường sống và nguồn lực giáo dục rất khác so với một đứa trẻ sinh ra ở thành phố lớn.

Thế nhưng để một người đạt được thành công, học vấn chỉ là điểm khởi đầu. Đặc biệt với những doanh nhân thành đạt, điều họ cần hơn cả là khả năng dự đoán tương lai và quản lý thị trường.

Tưởng Nhân Sinh sinh ra trong một gia đình khó khăn ở miền quê Quảng Tây. Trước 46 tuổi, ông vẫn chỉ là một nhân viên y tế làm công tác phòng chống dịch bệnh ở quê hương. Năm 46 tuổi, người đàn ông này bắt đầu khởi nghiệp, sau gần 20 năm không ngừng nỗ lực, ông Tưởng hiện đang sở hữu khối tài sản trị giá hơn 140 tỷ NDT (gần 21 tỷ USD).

Tưởng Nhân Sinh sinh năm 1953 trong một gia đình nông dân nghèo ở Quảng Tây, Trung Quốc. Gia cảnh khó khăn lại đông con song bố mẹ vẫn cố gắng cho ông và các anh chị em ăn học đầy đủ.

Sau khi tốt nghiệp cấp ba, cậu thanh niên họ Tưởng không thi đại học mà được tiến cử trở thành giáo viên của một trường tiểu học trong làng. Nhờ tính cách hướng ngoại, dễ gần, thầy giáo Tưởng được cả đồng nghiệp và học trò quý mến. Dù vậy, lương của giáo viên hợp đồng tương đối thấp, ông Tưởng ngày đó phải làm thêm cả việc đồng áng khi ngày mùa bận rộn mới đủ trang trải cuộc sống.

Kỳ thi đại học năm 1977, Tưởng Nhân Sinh 24 tuổi quyết định tiếp tục ôn tập và thi vào ngành y. Với số điểm tốt, ông được nhận vào trường Cao đẳng Y tế Quế Lâm. Thời điểm đó, nguyên tắc chung trong việc phân bổ nhân lực sau tốt nghiệp đại học là "bạn đến từ đâu, bạn sẽ làm việc ở đó". Vì thế sau khi tốt nghiệp, ông được phân công làm việc tại trạm y tế và phòng chống dịch bệnh ở quê nhà Quán Dương.

Nơi đây vốn có nhiều núi đồi, để hoàn thành nhiệm vụ, ông thường xuyên phải vác hòm thuốc vượt núi để tiêm phòng cho trẻ em sinh sống rải rác ở các thôn bản khác nhau. Dù công việc vừa khó khăn lại không kiếm được nhiều tiền, nhưng bù lại, ông được ở gần nhà và làm công việc ý nghĩa nên chẳng hề nản lòng. Thời gian qua đi, ông lập gia đình và sinh con và tiếp tục làm công việc ở trạm y tế.

Đầu những năm 1990, Trạm Y tế và Phòng chống Dịch bệnh Khu tự trị Choang Quảng Tây có đợt tuyển chọn và điều chuyển cán bộ trong toàn khu vực. Nhờ có thành tích xuất sắc, ông Tưởng được bổ nhiệm làm Giám đốc của trạm y tế này. Có thể thấy, kể từ sau khi tốt nghiệp trường y, công việc của ông đều gắn bó với với những liều vaccine. Thời gian đầu, ông mang theo một hộp thuốc và vượt núi để tiêm vaccine cho trẻ em, sau này được thăng chức, ông lại tiếp tục chịu trách nhiệm quản lý vaccine. 

Trong những năm 1990, thị phần của vaccine ngoại trên thị trường Trung Quốc ngày càng mở rộng, tất nhiên lợi nhuận thu được cũng rất hấp dẫn. Nắm bắt cơ hội đó, ông Tưởng bắt đầu lên kế hoạch kinh doanh ngành này.

Cuối năm 1999, Tưởng Nhân Sinh từ chức ở tuổi 46 trong sự ngỡ ngàng của người thân và đồng nghiệp. Khi đó ông đã là trưởng phòng trong một cơ quan chính phủ, công việc ổn định, thoải mái, phúc lợi tương đối. Nhiều đồng nghiệp không hiểu tại sao một người đã gần 50 vẫn có thể đưa ra quyết định "bốc đồng" như vậy. Nhưng ông Tưởng vẫn ra đi không chút do dự. 

Ông cho biết thay vì uống trà và đọc báo trong văn phòng mỗi ngày, ông lúc bấy giờ chỉ muốn "đánh một canh bạc" để nhận ra giá trị của bản thân. Suốt mấy mươi năm chăm chỉ, người đàn ông này cũng tiết kiệm được một số vốn, tuy không nhiều nhưng ông dự định sẽ đầu tư xứng đáng.

Đầu tiên, vì không có kinh nghiệm làm việc trong doanh nghiệp nên, ông đã đến làm việc trong một công ty vaccine ở Thành Đô. Tại đây, ông tham gia vào hệ thống bán hàng và tích lũy kinh nghiệm trong quản lý cũng như vận hành doanh nghiệp. Sau khi làm quen với quy trình kinh doanh, ông dự định tự mình thành lập công ty nhưng khi đó, nhà nước quy định công ty vaccine cần phải có giấy phép sinh phẩm đặc biệt phải được các cấp phê duyệt. Đây là khó khăn với ông Tưởng.

Năm 2000, qua bạn bè, Tưởng Nhân Sinh biết được có một công ty sản xuất sản phẩm sinh học ở Trùng Khánh có giấy phép. Nhưng công ty này tình hình kinh doanh không tốt lắm, đang thua lỗ và người chủ cũng đang muốn chuyển nhượng. Nắm bắt cơ hội, ông đã tìm đối tác để cùng mua lại công ty trên vì không có đủ vốn, sau đó đổi tên thành công ty Zhifei Bio. 

Để mua và bổ sung vốn lưu động cho doanh nghiệp này, Tưởng Nhân Sinh đã không ngần ngại bán đi ngôi nhà của mình. Một năm sau khi bắt đầu kinh doanh, đối tác của ông rút cổ phần và thành lập một công ty khác. Vốn dĩ đang từ đối tác bỗng trở thành đối thủ cạnh tranh, công thêm việc vốn bị bòn rút nên những ngày đầu vô cùng khó khăn.

Khi bắt đầu kinh doanh, công việc kinh doanh chính của Zhifei Bio là phân phối và đại diện cho các loại vaccine do các công ty khác sản xuất. Từ những năm 1980 đến 2000, người dân Trung Quốc đều được chủng ngừa bệnh viêm màng não nhóm A. Là một người làm trong ngành y khoa, ông biết rằng có rất nhiều ca mắc viêm màng não nhóm C ở các nước khác. Khi Trung Quốc trở nên cởi mở hơn với thế giới, ông tin rằng những trường hợp như vậy cũng sẽ xuất hiện ở Trung Quốc trong tương lai.

Vì vậy, khi bắt đầu thành lập công ty vào năm 2002, Tưởng Nhân Sinh đã ký thỏa thuận với Viện nghiên cứu sinh học Lan Châu để bán vaccine viêm màng não nhóm A + C với tư cách đại lý độc quyền. Vào đầu năm 2005, các ca viêm màng não nhóm C đã bùng phát trên quy mô lớn ở tỉnh An Huy, Giang Tô và những nơi khác.

Vào thời điểm đó, chỉ có một đơn vị vaccine ở Trung Quốc có khả năng sản xuất vaccine phòng bệnh viêm màng não A + C, và đơn vị này là Viện Sản phẩm sinh học Lan Châu. Điều này có nghĩa là tất cả các đơn vị trong nước có nhu cầu tiêm vaccine viêm màng não nhóm A + C đều lấy hàng của ông Tưởng hoặc chọn hàng nhập khẩu.

Năm đó, Tưởng Nhân Sinh bán được 20 triệu liều vaccine loại A + C. Sau này, có người hỏi ông tại sao lúc đó không đội giá lên để kiếm lời. Ông trả lời rằng:

"Nếu giá tăng thêm 10 NDT, công ty có thể kiếm thêm 200 triệu NDT. Ngay cả khi mỗi liều chỉ tăng 5 NDT, tôi có thể kiếm thêm 100 triệu NDT. Thật sự đó là sự cám dỗ to lớn đối với một công ty vaccine mới thành lập đang rất cần vốn, tuy nhiên, đây là "của cải từ quốc nạn", không thể kiếm tiền bất chính như vậy."

Thông qua những đơn đặt hàng lớn, Zhifei Bio cũng đã tạo được uy tín nhất định trong ngành và được cơ quan kiểm soát dịch bệnh quốc gia công nhận. Thành công này cũng cho phép Zhifei Bio thoát khỏi tình trạng bấp bênh trong giai đoạn đầu kinh doanh và có khả năng vượt mặt đối thủ.

Dù vậy, Tưởng Nhân Sinh cảm thấy sẽ rất thụ động nếu chỉ bán vaccine nhập khẩu hoặc vaccine do người khác sản xuất. Vì bên kia có thể đổi đối tác khác bất cứ lúc nào nên ông quyết định đầu tư tiền vào việc nghiên cứu và phát triển vaccine. Ông tin rằng chỉ bằng cách làm chủ nghiên cứu và phát triển, công ty mới có thể có sáng kiến ​​và quyền lên tiếng.

Một bộ phận nghiên cứu và phát triển đã được thành lập trong công ty. Những nhân tài trong lĩnh vực này cũng được thuê về làm việc với mức lương cao. Cuối năm đó, để phát triển một loại vaccine, các nhà nghiên cứu muốn mua một máy ly tâm có chức năng đông lạnh. Nhưng tiền mua thiết bị là một con số khổng lồ đối với Tưởng Nhân Sinh lúc bấy giờ.

Sau khi biết chuyện, ông đã lập tức mua máy về, đồng thời hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu bên ngoài để cùng phát triển các sản phẩm vaccine có tiềm năng thị trường rất lớn. Bên cạnh đó, ông cũng rất coi trọng việc xây dựng lực lượng bán hàng và thiết lập mạng lưới bán hàng và không bao giờ chậm trễ trong vấn đề thanh toán của nhà cung cấp.

Năm 2007, ông mua lại Công ty TNHH Sinh học An Huy Longkema và bắt đầu phát triển vaccine phòng bệnh lao. Năm 2010, Zhifei Bio được niêm yết trên Sàn giao dịch Chứng khoán Thâm Quyến, trở thành công ty vaccine tư nhân đầu tiên được niêm yết trên thị trường. Sau khi công ty niêm yết cổ phiếu, gã khổng lồ dược phẩm Merck đã chủ động tìm đến Zhifei Bio và ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với công ty.

Bắt đầu từ năm 2016, chính phủ Trung Quốc ban hành quy định mới về việc sản xuất và phân phối vaccine trong nước với vaccine nhập khẩu. Mặc dù cũng phải trải qua một chặng đường dài để có được quyền sản xuất hàng loạt, nhưng điều này cũng mang lại cho Zhifei Bio một cơ hội rất lớn.

Vào năm 2016, Trung Quốc xảy ra một trường hợp gây chấn động về vụ vaccine bất hợp pháp trị giá 570 triệu NDT. Quốc gia này đã nhanh chóng điều chỉnh các yêu cầu của ngành dẫn đến kết quả hoạt động của Zhifei Bio sụt giảm đáng kể. 

Doanh thu hoạt động cả năm chỉ đạt 446 triệu NDT, lợi nhuận ròng cũng giảm xuống còn 32 triệu NDT. Nếu cứ tiếp tục như vậy sẽ có dấu hiệu thua lỗ. May mắn thay, vào thời điểm quan trọng này, nghiên cứu và phát triển của công ty cuối cùng đã có kết quả. Năm 2017, vaccine ba chủng do Zhifei Bio phát triển trong hai năm đã được tung ra thị trường. 5 triệu liều vaccine mới được bán trong một năm đã giúp công ty lật ngược tình thế.

Sau nhiều năm phát triển, Zhifei Bio hiện đã trở thành doanh nghiệp hàng đầu trong ngành vắc xin của Trung Quốc. Vào năm 2020, đại dịch Covid-19 quét qua thế giới, giá cổ phiếu của Zhifei Biotech đã tăng nhanh chóng mặt. Trong danh sách những người giàu nhất toàn cầu Hurun năm 2021, Tưởng Nhân Sinh đứng thứ 21 với tài sản ròng 140 tỷ NDT.

Vào tháng 3 năm 2021, vaccine mới do Zhifei Bio phát triển đã được tung ra thành công. Điều này nhanh chóng thúc đẩy hiệu quả hoạt động của công ty. Sự tăng trưởng hiệu suất của Zhifei Bio vào năm 2021 là đáng kinh ngạc. Trong 5 năm từ 2016 đến 2020, hoạt động của công ty cũng đã tăng trưởng nhanh chóng: thu nhập từ hoạt động kinh doanh tăng khoảng 34 lần; lợi nhuận ròng tăng khoảng 100 lần.

Tưởng Nhân Sinh hiện đã gần 70 tuổi, ông được xem là người am hiểu về vaccine hơn bất kỳ người Trung Quốc nào và đã đưa công việc kinh doanh vaccine lên một đỉnh cao mới. Cũng từ đây số phận của ông đã thay đổi. Bài học rút ra từ câu chuyện của tỷ phú này chính là trên con đường đi đến thành công, có vô vàn cơ hội và may mắn, song quan trọng hơn cả là lòng dũng cảm, tầm nhìn xa và quyết tâm "mài sắt nên kim".

(Theo Toutiao)