Mắt đỏ au sau khi mắc Covid-19: Bằng chứng cho thấy virus SARS-CoV-2 tác động tới mắt

Có khoảng 1/3 số bệnh nhân có triệu chứng đỏ mắt

Lý Văn Lượng, bác sĩ chuyên khoa Mắt ở Vũ Hán là một trong những người đầu tiên cảnh báo với thế giới về Covid-19. Ông ấy phát hiện ra virus ở một bệnh nhân glôcôm không triệu chứng, theo Bhupendra Patel, thuộc Trung Tâm Mắt John A.Moran của đại học Utah, người đồng tác giả với Lý Văn Lượng trong 1 bài tổng quan về các triệu chứng về mắt của Covid.

Lý Văn Lượng đã ra đi vì Covid-19 vào đầu năm 2020, nhưng ca lâm sàng của ông ấy không phải là gợi ý duy nhất rằng đôi mắt giữ vai trò trong sự lan truyền virus. Từ những ngày đầu của đợt dịch Covid-19, các báo cáo đã cho thấy rằng mắt đỏ là một triệu chứng thường gặp của Covid-19.

Điều này không gây ngạc nhiên đối với các nhà khoa học. Trong đợi dịch SARS 2003, các nhà khoa học ở Singapore đã phát hiện ra virus trong phim nước mắt của bệnh nhân. Và ở Toronto, nguy cơ nhiễm trùng cao hơn ở nhóm nhân viên y tế không mang kính bảo hộ.

Bởi vì Covid-19 gây nên các vấn đề về hô hấp nghiêm trọng và các triệu chứng khác, và bởi vì hầu hết bác sĩ mắt bị đóng cửa phòng khám trong đợt phong tỏa, các triệu chứng ở mắt thường bị bỏ qua.

Khoảng 11%  số người bị Covid-19 có các triệu chứng về mắt. Triệu chứng thường gặp nhất là viêm kết mạc, chiếm 89% trường hợp có triệu chứng về mắt.

Các triệu chứng khác của nhãn cầu bao gồm khô mắt, đỏ mắt, ngứa mắt, mờ mắt, nhạy cảm ánh sáng, cảm giác dị vật ở mắt. Những bệnh nhân thở máy có thể bị kích thích ở mắt gây nên tình trạng phù kết mạc.

Có khoảng 1/3 số bệnh nhân có triệu chứng đỏ mắt ít nhiều, mặc dù có thể không gây khó chịu gì với bệnh nhân Covid-19 và một số tình trạng ở mắt không gây triệu chứng lâm sàng rõ ràng. Virus cũng có thể gây tình trạng viêm mô ở phía sau nhãn cầu.

Triệu chứng ở mắt có thể xuất hiệm sớm hoặc muộn trong tiến trình bệnh. Và sự lây truyền virus qua lớp phim nước mắt có thể tồn tại thậm chí sau khi người bệnh đã hồi phục khỏi Covid-19.

Một bệnh nhân nữ 65 tuổi du lịch từ Vũ Hán đến Italy vào tháng 1 năm 2020 và nhập viện với triệu chứng ho, đau họng và viêm kết mạc cả hai mắt. Mặc dù các triệu chứng ở mắt đã hồi phục sau 20 ngày nhập viện, các nhà nghiên cứu vẫn còn tìm thấy các phân tử RNA virus ở ngày thứ 27.

Đỏ mắt sau mắc Covid-19 - ảnh minh hoạ.

Ở vùng Lombardy của Italy, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy Covid-19 ở bề mặt nhãn cầu 52/91 bệnh nhân nhập viện vào mùa xuân năm 2020, thậm chí khi phết mũi họng đã âm tính.

Virus có thể vào trong cơ thể qua đôi mắt. Bằng việc dụi mắt hay sự lan truyền trực tiếp từ nước mắt hay các hạt phân tử nước nhỏ từ đường hô hấp, các chất tiết này có thể rơi vào mắt.

Khi các hạt chất tiết chứa phân tử Covid-19 rơi vào mắt khỉ trong 1 nghiên cứu năm 2020, các con khỉ bị nhiễm bệnh. Virus có thể nhân đôi bên trong mô mắt và sau đó di chuyển xuống đường mũi thông qua ống lệ mũi. Vì thế, đôi mắt là cửa sổ lan truyền Covid-19 chứ không chỉ biểu hiện triệu chứng.

Một điều đáng chú ý là có 6% bệnh nhân Covid-19 có triệu chứng ở Mắt trước khi có các triệu chứng khác do đó, đỏ mắt hay kích thích ở mắt có thể là dấu hiệu một người đã bị nhiễm Covid-19. Vì thế, nếu chúng ta là bậc cha mẹ, cần chú ý rằng viêm kết mạc ở thời buổi như thế này, có thể là một biểu hiện Covid-19 ở trẻ.

Không chỉ đơn thuần là đỏ mắt hay viêm kết mạc

Trong một số trường hợp, nếu bệnh nhân có tình trạng viêm màng bồ đào trước (là một tình trạng viêm phần trước nhãn cầu), nó có thể liên quan đến bệnh lý đáp ứng viêm hệ thống đa cơ quan.

Ngoài ra, Covid-19 có thể gây ảnh hưởng lên võng mạc và hắc mạc (phần phía sau nhãn cầu) thông qua tình trạng thiếu máu, viêm mạch, tổn hại tế bào nội mô mạch máu võng mạc, có thể gây nên tình trạng tắc tĩnh mạch võng mạc, nặng hơn là tắc động mạch võng mạc gây mù không hồi phục.

Nếu thiếu máu tổn hại một phần võng mạc có thể gây nên triệu chứng mất một vùng nhìn, bệnh nhân không thể thấy rõ một vùng thị trường. Các triệu chứng khác có thể có ở phía sau nhãn cầu bao gồm thoái hóa võng mạc, viêm màng bồ đào sau, tổn thương đa ổ trên võng mạc.

Những bệnh nhân Covid-19 có cơn bão Cytokine cũng bị ảnh hưởng tới mắt.

Ngoài ra, bệnh nhân Covid-19 có thể có tình trạng viêm thần kinh thị do virus xâm nhập trực tiếp vào thần kinh mắt hoặc do cơn bão Cytokine. Biểu hiện người bệnh có thể mất thị lực, liếc mắt thì cảm thấy đau, khám thấy phản xạ ánh sáng bất thường và phù gai thị. Cần phải có sự đánh giá của bác sĩ chuyên khoa Mắt.

Cần chú ý rằng, một bệnh nhân mắt mờ nếu nghi ngờ có viêm thần kinh thị. Phải loại trừ người bệnh có tình trạng tăng áp lực nội sọ hay không (hay gặp trong các tình trạng viêm đa cơ quan ở trẻ em).

Covid-19 cũng có thể gây ảnh hưởng đến các thần kinh vận nhãn gây nên triệu chứng nhìn đôi, sụp mi, giới hạn vận nhãn… Ngoài ra, nhược cơ mắt cũng hay gặp ở những bệnh nhân gặp triệu chứng hậu Covid-19!

Người bệnh nên làm gì?

Cần chú ý phòng bệnh cho bản thân và người thân khi phát hiện mình hoặc người trong nhà bị đau mắt đỏ!

Khi bị Covid-19 nên chuẩn bị sẵn nước muối sinh lý Nacl 0.9% (loại 10ml) để nhỏ mắt. Nước muối sinh lý có tác dụng rửa trôi virus và các yếu tố gây viêm khỏi bề mặt nhãn cầu, giúp sự hồi lưu nước mắt và hồi phục nhanh hơn trong các trường hợp đau mắt đỏ!

Các loại thuốc khác để điều trị đau mắt đỏ trong Covid-19 cần sự tham vấn của bác sĩ! Không nên tự ý nhỏ thuốc tra thuốc vì khi nhỏ thuốc tra thuốc không đúng, lợi bất cập hại!

Thời điểm và liều lượng sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt, thuốc tra mắt  kháng sinh, kháng viêm rất quan trọng vì nếu sử dụng không đúng có thể khiến bệnh năng lên hoặc kéo dài hơn, hoặc có các tác dụng phụ khác không mong muốn (khô mắt, tăng nhãn áp, mù mắt).

Bồi bổ tổng trạng, uống đủ nước, uống thêm các loại vitamin (A, C, E), giữ tinh thần thoải mái, lạc quan, điều trị Covid-19 theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi tình trạng Covid-19 đỡ hơn, triệu chứng ở Mắt cũng sẽ đỡ một phần.

Cần khám bác sĩ chuyên khoa sớm nếu Mắt cảm thấy mờ đi hoặc đau nhức mắt (dấu hiệu biến chứng nặng ở mắt!)