Mua sắm kit xét nghiệm COVID-19: Chuyển vụ việc bất thường sang Thanh tra Chính phủ

Cuộc kiểm toán chưa có tiền lệ

Chiều 1/7, Kiểm toán Nhà nước đã tổ chức họp báo, công bố kết quả kiểm toán năm 2021. Liên quan đến kiểm toán chuyên đề việc huy động quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ, ông Lê Tùng Lâm, Kiểm toán trưởng KTNN Chuyên ngành III cho biết, đây là cuộc kiểm toán chưa có tiền lệ, thực hiện tại 9 bộ, cơ quan trung ương và 32 tỉnh, thành. Kết quả kiểm toán cho thấy, tổng nguồn lực đã huy động đến 31/12/2021 là 376.217 tỷ đồng, hỗ trợ các địa phương 142.017,3 tấn gạo; tổng số phân bổ, sử dụng giai đoạn 2020-2021 là 351.177 tỷ đồng.

Liên quan việc quản lý và sử dụng vắc xin, theo ông Lâm, việc xây dựng kế hoạch tiêm chủng tại một số địa phương chưa sát thực tế, chưa ưu tiên sử dụng các lô vắc xin cận hạn; chưa bao quát đầy đủ đối tượng được ưu tiên; chưa thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo kết quả, số lượng, hồ sơ tiêm chủng định kỳ…

Đáng lưu ý là việc quản lý và sử dụng kit xét nghiệm, theo báo cáo, giai đoạn 2020-2021 các đơn vị đã mua sắm sinh phẩm, hóa chất, kit xét nghiệm với các mức giá khác nhau, tùy thuộc vào chủng loại, xuất xứ, hãng sản xuất. Trong đó có một số đơn vị được kiểm toán mua kit xét nghiệm từ Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á với giá trị 2.161,6 tỷ đồng (trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối).

KTNN cũng ghi nhận việc mượn, mua vật tư, kit xét nghiệm, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả…hoặc thiếu thông tin chi tiết chủ yếu chỉ có biên bản bàn giao với tổng giá trị hàng hóa mượn theo hợp đồng, thỏa thuận là 1.061 tỷ đồng và mượn bằng hiện vật không có giá trị.

Ông Lê Tùng Lâm cho biết, ngày 8/4 và ngày 27/4, KTNN đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương mượn, mua kit xét nghiệm có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để biết và lưu ý khi thực hiện thanh tra theo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương. Qua kiểm toán cho thấy có lô kit xét nghiệm PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng, kit xét nghiệm viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy.

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Vũ Văn Họa, Phó Tổng KTNN cho biết, qua phân tích báo cáo tại các đơn vị, cho thấy việc mua sắm diễn ra theo từng thời gian, thời điểm khác nhau, với mức giá dao động rất lớn, mức thấp nhất 300 nghìn đồng, có nơi lên đến 1 triệu/kit xét nghiệm. “Ngành y tế và các đơn vị đã thực hiện tốt, giúp kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19, còn sai phạm của cá nhân chỉ mang tính chất cá nhân, vi phạm đến đâu xử lý đến đó và đang được các cơ quan chức năng tiếp tục xử lý”, ông Hoạ cho hay.

KTNN kiến nghị Bộ Y tế nghiên cứu, xem xét ban hành tiêu chuẩn, định mức vật tư, hóa chất, trang thiết bị y tế phục vụ cho công tác phòng, chống dịch bảo đảm phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực hiện có theo đúng thẩm quyền; phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan chức năng liên quan để tham mưu, đề xuất, báo cáo Chính phủ có quy định cụ thể để áp dụng biện pháp bình ổn giá đối với mặt hàng trang thiết bị y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Xác định trách nhiệm tập thể, cá nhân

Liên quan đến vấn đề thu dịch vụ xét nghiệm, theo ông Lâm, một số địa phương chưa ban hành đơn giá xét nghiệm, mức giá đặt hàng từ NSNN đối với giá dịch vụ xét nghiệm làm cơ sở quyết toán; xây dựng mức giá xét nghiệm nhanh mẫu gộp 2, gộp 3, khi chưa có hướng dẫn của Bộ Y tế, chưa trình HĐND và UBND tỉnh phê duyệt.

Về mức thu dịch vụ xét nghiệm, một số cơ sở y tế thu cao hơn mức quy định của Bộ Y tế số tiền 58,7 tỷ đồng; chưa kịp thời điều chỉnh đơn giá theo các quy định dẫn đến thu cao hơn 2,2 tỷ đồng; sử dụng kit xét nghiệm mua từ nguồn ngân sách phục vụ chống dịch hoặc được phân bổ, tài trợ để thực hiện hoạt động dịch vụ là 27 tỷ đồng…

Trước thực trạng trên, KTNN kiến nghị xử lý tài chính 3.431,2 tỷ đồng; xử lý khác 3.358,5 tỷ đồng; chấn chỉnh công tác huy động, phân bổ, quản lý, sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch. Đồng thời chấm dứt việc ban hành, áp dụng mức thu chưa tuân thủ theo các văn bản quy định và hướng dẫn của Bộ Y tế. KTNN cũng đề nghị UBND tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, UBND các quận, huyện và các cơ sở y tế thực hiện kiểm tra, rà soát, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật (nếu có sai phạm) đối với các trường hợp vay mượn sinh phẩm, kit xét nghiệm; thực hiện xét nghiệm cộng đồng bằng kit xét nghiệm nhanh kháng nguyên, xét nghiệm RT-PCR không tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế, của UBND tỉnh.

Đồng thời, xác định trách nhiệm tập thể, cá nhân để xử lý theo quy định của pháp luật trong việc thu sai đối tượng, giá dịch vụ xét nghiệm cao hơn quy định, thu dịch vụ xét nghiệm bao gồm cả chi phí xét nghiệm, vật tư, sinh phẩm y tế của hàng tài trợ viện trợ hoặc được Bộ Y tế phân bổ, các khoản chi không đúng quy định, sai chế độ.