Năng lượng “bẩn” lên ngôi, muốn sạch để đảm bảo an ninh năng lượng nhưng thế giới có xu hướng cái gì dễ thì làm trước

Được công bố hôm thứ Tư, phiên bản mới nhất của báo cáo Đầu tư Năng lượng Thế giới của IEA cho biết đầu tư vào năng lượng sạch sẽ vượt quá 1,4 nghìn tỷ USD trong năm nay và chiếm "gần 3/4 mức tăng trưởng trong đầu tư năng lượng tổng thể".

Dù IEA hoan nghênh điều này, khối lượng công việc khổng lồ đi kèm theo đó sẽ là điều không thể tránh khỏi.

Cơ quan này cho biết: "Tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm về đầu tư năng lượng sạch trong 5 năm sau khi Hiệp định Paris được ký kết vào năm 2015 chỉ là hơn 2%."

Kể từ năm 2020, tỷ lệ đó đã tăng lên 12%.

IEA đã mô tả điều đó là "còn cần rất nhiều thứ để đạt được các mục tiêu khí hậu quốc tế, nhưng dù sao cũng là một bước quan trọng để đi đúng hướng."

Giám đốc điều hành của IEA, Fatih Birol, đã nêu bật những thách thức và cơ hội mà hành tinh của chúng ta phải đối mặt dựa trên tình hình hiện tại.

 "Chúng ta không thể bỏ qua cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu hay cuộc khủng hoảng khí hậu ngày nay, nhưng tin tốt là chúng ta không cần phải lựa chọn giữa chúng. Bởi chúng ta có thể giải quyết cả hai vấn đề cùng một lúc," ông nói.

Birol nói thêm rằng "sự gia tăng đầu tư lớn để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch là giải pháp lâu dài duy nhất".

"Loại đầu tư này đang tăng lên, nhưng chúng ta cần tăng nhanh hơn nhiều để giảm bớt áp lực lên người tiêu dùng vì giá nhiên liệu hóa thạch cao, làm cho hệ thống năng lượng của chúng ta an toàn hơn và đưa thế giới đi đúng hướng để đạt được các mục tiêu khí hậu của chúng ta," ông nói.

Chi tiêu được phân bổ không đồng đều

Tuy được hoan nghênh, một tuyên bố kèm theo báo cáo của IEA lưu ý rằng sự gia tăng chi tiêu năng lượng sạch được phân bổ không đồng đều, trong đó các nền kinh tế tiên tiến và Trung Quốc chiếm phần lớn.

Trên hết, họ cho biết một số thị trường đang chứng kiến ​​giá cả tăng cao và những lo ngại liên quan đến an ninh năng lượng đang thúc đẩy "đầu tư nhiều hơn vào nguồn cung cấp nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là than đá."

Theo báo cáo của IEA, năm 2021 đã chứng kiến ​​khoảng 105 tỷ USD đầu tư vào cái được gọi là "chuỗi cung ứng than". Con số đó thể hiện mức tăng 10% so với năm 2020. Cơ quan này dự báo rằng ngành này có thể sẽ đi theo con đường tương tự trong năm nay.

 "Đầu tư vào nguồn cung cấp than toàn cầu dự kiến ​​sẽ tăng thêm 10% vào năm 2022 do nguồn cung khan hiếm tiếp tục thu hút các dự án mới," họ cho biết. "Với hơn 80 tỷ USD, Trung Quốc và Ấn Độ được dự đoán sẽ chiếm phần lớn đầu tư vào than toàn cầu vào năm 2022."

Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ liệt kê một loạt các loại khí thải từ quá trình đốt than. Chúng bao gồm carbon dioxide, sulfur dioxide, các hạt và oxit nitơ.

Về phần mình, Greenpeace đã mô tả than là "cách sản xuất năng lượng bẩn nhất, ô nhiễm nhất."

Môi trường toàn cầu đầy thách thức

Báo cáo của IEA được đưa ra vào thời điểm lạm phát gia tăng, giá dầu và khí đốt liên tục tăng và căng thẳng địa chính trị liên quan đến cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Những yếu tố đó đã tạo ra một môi trường vô cùng thách thức cho các doanh nghiệp, chính phủ và người tiêu dùng.

Lĩnh vực năng lượng cũng không có sự khác biệt.

IEA cho biết: "Gần một nửa trong số 200 tỷ USD vốn đầu tư bổ sung vào năm 2022 có thể sẽ bị tiêu hao bởi chi phí cao hơn, thay vì mang lại khả năng cung cấp hoặc tiết kiệm năng lượng bổ sung."

Cơ quan này nói thêm rằng chi phí của các tấm pin mặt trời và tuabin gió - những công nghệ quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng - hiện đã "tăng từ 10% đến 20% kể từ năm 2020" sau một thời gian giảm.

Mọi người trên khắp thế giới cũng đang cảm thấy khó khăn: Tổng hóa đơn năng lượng cho người tiêu dùng vào năm 2022 lần đầu tiên vượt quá 10 nghìn tỷ USD, báo cáo của IEA cho biết.

"Giá cao đang khuyến khích một số quốc gia đẩy mạnh đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch khi họ tìm cách đảm bảo và đa dạng hóa các nguồn cung của mình," báo cáo nêu rõ.

Một số nền kinh tế lớn đã xây dựng kế hoạch giảm sự phụ thuộc vào hydrocacbon của Nga trong những tháng gần đây, điều này đã dẫn đến một số tình huống mang nhiều thách thức.

Ví dụ, ở châu Âu, dòng khí đốt của Nga giảm và những lo ngại về sự gián đoạn nguồn cung toàn bộ đã khiến một số chính phủ xem xét việc quay trở lại sử dụng than.

Đức, Ý, Áo và Hà Lan đều cho biết các nhà máy nhiệt điện than có thể được sử dụng để bù đắp cho nguồn cung khí đốt của Nga bị cắt giảm.