Nắng nóng làm gia tăng nguy cơ biến chứng và tử vong do tim mạch: BS cảnh báo những người có nguy cơ cao hơn

Nắng nóng làm gia tăng nguy cơ mắc biến chứng, biến cố tim mạch và tử vong liên quan tim mạch. Để giúp mọi người hiểu rõ hơn về các biến cố tim mạch ngày nắng nóng và bảo vệ bản thân tốt hơn, chúng tôi đã trao đổi với Ths.BS Văn Đức Hạnh - Viện Tim mạch, Bệnh viện Bạch Mai.

Thưa bác sĩ, biến chứng tim mạch thì mùa nào cũng có thể xảy ra nhưng tại sao vào thời tiết nắng nóng, đặc biệt là nắng nóng gay gắt, biến chứng tim mạch lại trở thành mối quan tâm đến vậy?

Ths.BS Văn Đức Hạnh: Có nhiều yếu tố làm gia tăng nguy cơ biến chứng tim mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, béo phì, hút thuốc. Chúng ta đã đang tìm cách tác động để kiểm soát các yếu tố nguy cơ đó. Tuy nhiên, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ tim mạch mà chúng ta không thay đổi được, đó là thời tiết.

Các nhà khoa học thấy rằng, các biến chứng tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ não hoặc tử vong do bệnh lý tim mạch xảy ra quanh năm. Nhưng khi thời tiết thay đổi, trở nên quá lạnh hoặc quá nóng, thì các biến cố xảy ra với tần xuất nhiều hơn.

Một nghiên cứu tại Trung Quốc trong 7 năm, từ năm 2011 đến năm 2017, kết luận rằng nắng nóng và sóng nhiệt là những yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc biến cố, tử vong liên quan đến tim mạch.

Một nghiên cứu khác ở Mỹ trong vòng 10 năm, từ năm 2008 – 2017, đưa ra kết luận tượng tự khi thấy rằng thời tiết nắng nóng làm gia tăng nguy cơ tử vong do các bệnh lý tim mạch ở nước Mỹ.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh đều làm gia tăng nguy cơ mắc biến cố tim mạch. Một nghiên cứu rất lớn trên nhiều quốc gia cho thấy, cứ mỗi 1.000 ca tử vong thì những ngày nắng nóng làm gia tăng thêm 2,2 ca tử vong, còn những người rất lạnh làm gia tăng thêm 9,1 ca tử vong.

Trong số các bệnh lý tim mạch thì suy tim là bệnh lý bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi nhiệt độ, những ngày nắng nóng sẽ gia tăng thêm 2,6 ca tử vong và những ngày rất lạnh sẽ gia tăng thêm 12,8 ca tử vong.

Như vậy nắng nóng làm gia tăng nguy cơ mắc biến cố tim mạch và tử vong do tim mạch.

Ở các nước phát triển, khi đã kiểm soát tương đối tốt các yếu tố nguy cơ gây biến cố tim mạch như tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá thì vấn đề họ đang rất quan tâm hiện nay là sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh) ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch như thế nào..

Biến chứng tim mạch nào hay gặp ở người bệnh khi thời tiết nắng nóng hoặc nắng nóng gay gắt?

Ths.BS Văn Đức Hạnh: Các nhà khoa học thấy rằng, khi thời tiết tăng lên mỗi 1 độ C so với giá trị tham chiếu thì tử vong liên quan đến bệnh lý tim mạch tăng 2,1%. Trong đó, tử vong do đột quỵ não tăng lên 3,8% và tử vong do bệnh động mạch vành tăng 2,8%.

Đối với khả năng mắc bệnh lý tim mạch thì nhiệt độ cứ tăng mỗi 1 độ C nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch tăng 0,5%. Trong đó tăng mạnh nhất là các rối loạn nhịp tim và ngừng tim 1,6%, ngừng tim ngoại viện tăng 2,1%.

Ngoài ra trong các đợt nắng nóng kéo dài còn gọi là hiện tượng sóng nhiệt thì nguy cơ tử vong liên quan đến bệnh lý tim mạch tăng lên đáng kể 11,7%.

Độ tuổi và nhóm đối tượng nào có nguy cơ cao dễ xảy ra cơn biến cố tim mạch?

Ths.BS Văn Đức Hạnh: Có nhiều cách chia mức độ thời tiết nắng nóng. Theo Tổng Cục Khí tượng Thủy văn, nắng nóng khi nhiệt độ cao nhất trong ngày từ 35 – 37 độ C, nắng nóng gay gắt khi nhiệt độ từ 37 – 39 độ C và nắng nóng đặc biệt gay gắt khi nhiệt độ trên 39 độ C.

Như tôi đã nói về mối quan hệ giữa nắng nóng và nguy cơ bệnh và tử vong liên quan tim mạch thì người ta thấy rằng cứ tăng thêm 1 độ C so với giá trị tham chiếu so sánh thì các biến cố tim mạch và tử vong do tim mạch tăng lên.

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao dễ xảy ra các biến cố tim mạch trong thời tiết nắng nóng bao gồm:

- Người có tiền sử bệnh lý tim mạch như người suy tim, người bệnh mạch vành, mạch não…

- Người cao tuổi: Trên 60 tuổi, đặc biệt trên 65 tuổi.

- Trẻ em: Do khả năng bài tiết mồ hôi thấp hơn khiến trẻ em dễ bị tổn thương do nhiệt hơn người lớn.

- Những người khác bao gồm những người làm việc dưới trời nắng nóng, người sống trong khu vực đô thị hóa cao…

Biến cố tim mạch ngày nắng nóng thường sẽ xảy ra vào thời điểm nào nhất trong ngày?

Ths.BS Văn Đức Hạnh: Hiện chưa ghi nhận rõ các biến cố tim mạch trong những ngày nắng nóng sẽ xảy ra vào thời điểm nào trong ngày.

Tuy nhiên, có lẽ cũng như những ngày lạnh, xu hướng mắc các biến cố tim mạch thường xảy ra vào sáng sớm do cơn sóng tăng huyết áp (THA) vào buổi sáng sớm gây ra.

Các nhà khoa học thấy rằng, cơn sóng THA vào buổi sáng phát triển trên nền bệnh lý tim mạch liên quan đến nhiệt độ lạnh, stress, rượu bia, thuốc lá, chứng tiểu đêm hoặc ngưng thở khi ngủ... Từ đó làm gia tăng nguy cơ biến chứng tim mạch như mạch vành và mạch não.