Nếu đổ ra cùng lúc, đường tại TP HCM không thể chứa hết ôtô con, xe máy

Đó là con số thống kê và đã qua đánh giá được Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải - Bộ GTVT, công bố tại hội nghị phản biện xã hội về Đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) kết hợp kiểm soát sử dụng xe cơ giới cá nhân trên địa bàn TP HCM do Uỷ Ban MTTQ TP HCM tổ chức sáng 1-3.

Theo đề án này, trên địa bàn TP HCM hiện có khoảng 520.000 ôtô (trong đó gồm 300.000 ôtô con) và khoảng 8 triệu xe máy (chiếm 90% tổng số phương tiện hoạt động tại TP HCM). Tuy nhiên, thực tế con số này còn cao hơn bởi nếu tính thêm xe ngoại tỉnh, vãng lai lưu thông tại TP thì ước đạt 330.000 ôtô con cùng khoảng 8,5 triệu xe máy. "Với khoảng 8,5 triệu xe máy và 300.000 ôtô con này nếu cùng đổ ra đường sẽ gấp 1,15 lần diện tích của toàn bộ các tuyến đường trên địa bàn TP" - ông Đặng Hoài Trung, đại diện Viện Chiến lược và Phát triển GTVT, thuyết minh cho đề án.

Đường Cách Mạng Tháng Tám - một trong tuyến kết nối từ khu trung tâm TP HCM qua các khu vực khác đang quá tải nặng nề

Từ những phân tích về hiện trạng kết cấu hạ tầng, tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường…, đề án đưa ra 3 kịch bản cho các loại hình vận tải đô thị tại TP HCM.

Trong đó, kịch bản 1 là phát triển theo xu thế - nêu các loại hình vận tải đô thị tiếp tục phát triển, xe cá nhân vẫn chiếm thị phần lớn. Kịch bản 2 là phát triển có kiểm soát - nêu vấn đề vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) phải có vai trò quan trọng trong vận tải đô thị và sự phát triển của xe cá nhân phải được kìm hãm. Kịch bản 3 là sẽ phát triển theo quy hoạch.

Trong đó, đề án cũng nêu rõ nếu áp dụng kịch bản 1, ùn tắc giao thông vẫn tiếp diễn và ngày càng trầm trọng. Kịch bản 3 được xem là lý tưởng nhưng tính khả thi lại không cao. Vì vậy, kịch bản 2 được xem là khả thi nhất, nó phù hợp với tiến trình phát triển giao thông đô thị của các nước phát triển trên thế giới và được lựa chọn.

Để thực hiện theo kịch bản này, đề án nêu lộ trình cụ thể sẽ qua 3 giai đoạn, gồm từ nay đến năm 2020, giai đoạn 2021 - 2025 và giai đoạn 2026 - 2030.

Trong đó, một trong những mục tiêu quan trọng mà đề án đưa ra là sẽ hạn chế rồi tiến tới cấm môtô, xe máy tại khu trung tâm với các quận 1, 3, 5, 10... vào giai đoạn 2025 - 2030. Việc này khi thực hiện, trước đó các yêu cầu phải được đảm bảo là hệ thống VTHKCC, bãi giữ xe…, phải đảm bảo và cự ly tiếp cận trung bình của hành khách đến hệ thống VTHKCC đạt dưới 500 m.

"Phát triển VTHKCC là điều kiện để hạn chế xe cá nhân. Việc hạn chế nhu cầu lưu thông là cần thiết và chỉ triển khai khi hệ thống giao thông công cộng cơ bản đáp ứng được nhu cầu đi lại" - đề án nêu rõ.

Cùng với việc hạn chế môtô, xe máy, đề án cũng nêu rõ các giải pháp thực hiện song song là giai đoạn 2020-2025, TP sẽ thu phí ôtô lưu thông vào khu vực trung tâm, đồng thời kiểm soát điều kiện an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường đối với tất cả phương tiện để phân vùng hoạt động theo các mức điều kiện an toàn và thu phí ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, hạn chế ôtô đăng ký mới, xe có biển số tỉnh lưu thông vào trung tâm và phát triển xe đạp, xe máy điện công cộng… để kết nối hỗ trợ các phương thức công cộng khác.

Trong khi chờ các dự án vận tải hành khách công cộng lớn như metro, xe buýt vẫn được xem là chủ lực cho đến năm 2030

Trước đó, trong việc xây dựng đề án, Sở GTVT TP HCM, Viện Chiến lược và Phát triển GTVT phối hợp với UBND các phường xã, tổ dân phố trên địa bàn TP thực hiện khảo sát ý kiến hành khách tại 9 đầu mối giao thông, quy mô khảo sát 35.000 phiếu trên địa bàn 24 quận, huyện và các đầu mối giao thông.

Kết quả có 62,56% ý kiến cho rằng cần phải hạn chế lưu thông ôtô con, xe máy (trong đó 40,77 đồng ý hoàn toàn và 21,79% đồng ý khi vận tải hành khách công cộng đáp ứng được nhu cầu đi lại).

Chuyên gia, nhà khoa học tham gia hội nghị phản biện đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát sử dụng xe cơ giới cá nhân trên địa bàn TP HCM sáng 1-3

Ngoài ra, ý kiến người được phỏng vấn đồng tình một số giải pháp giảm ùn tắc giao thông và giảm ô nhiễm môi trường như: điều chỉnh sắp xếp giờ học, giờ làm lệch ca (80,25 ý kiến đồng tình); thu phí ôtô vào khu vực trung tâm (69,69%); ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành giao thông (thu phí tự động, xử phạt… tỉ lệ đồng thuận 85,53%).

Tình trạng ùn tắc giao thông tại TP HCM hiện nay, theo đánh giá là ngày càng lan rộng, xuất hiện nhiều dạng. Trong đó, khu trung tâm và cửa ngõ là do mật độ phương tiện vượt quá năng lực thiết kế của các tuyến đường. Còn tại các đầu mối vận tải là do mật độ xe quá lớn và liên tục gia tăng, đặc biệt là những dịp lễ, Tết.