Ngày Tesla bị hạ bệ sẽ đến sớm hơn so với mọi người nghĩ?

Không gây "sốc" vì hẹn hò với một ngôi sao nhạc pop, công khai khoe khoang hay tuyên bố muốn chết trên sao Hỏa, nhưng công chúng nhận ra rằng Herbert Diess đang bắt đầu giống Elon Musk trên nhiều mặt.

Mở đầu cuộc họp báo hôm 15/3 với chủ đề "Power Day" mô phỏng theo "Battery Day" của Tesla, vị Giám đốc điều hành của Volkswagen AG tuyên bố rằng chỉ có một cách để nhanh chóng giảm lượng khí thải từ các phương tiện giao thông: sử dụng các sản phẩm chạy bằng điện. Những người hoài nghi chắc chắn không khỏi bất ngờ trước thông điệp này, bởi nó đến từ nhà sản xuất ô tô đã từng vướng phải bê bối gian lận khí thải động trời.

Nhưng cuối cùng thì Volkswagen cũng đã nhận được thành quả sau 5 năm nỗ lực tạo ra một nền tảng tiêu chuẩn hóa, cho ra đời hàng chục mẫu xe điện. "Nhiều người trong ngành từng đặt câu hỏi về cách tiếp cận của chúng tôi", Diess nói trong cuộc họp báo kéo dài hai giờ mà ông dẫn dắt từ trụ sở chính của VW ở thành phố Wolfsburg của Đức. "Nếu như hôm nay họ vẫn chỉ mải mê bắt chước, thì chúng tôi đã đang gặt hái thành quả."

Năm ngoái, VW đã trở thành nhà sản xuất xe điện số 1 ở châu Âu, nơi doanh số bán xe chạy bằng pin tăng vọt khi giới hạn carbon dioxide chặt chẽ hơn. Sau khi giới thiệu mẫu hatchback ID.3 vào năm 2020, mẫu crossover ID.4 - mẫu xe toàn cầu đầu tiên dựa trên nền tảng chạy điện của VW - đang bắt đầu tiếp cận các phòng trưng bày từ Thượng Hải đến Chicago. Năm nay, VW có kế hoạch cung cấp 1 triệu xe plug-in hybrid và hoàn toàn chạy bằng điện, và Diess đặt mục tiêu trước năm 2026 sẽ vượt qua Tesla về doanh số bán xe điện. Một số nhà phân tích dự đoán điều này sẽ xảy ra sớm hơn nhiều.

Khi nhiều bên tham gia vào cuộc đua

Ngoài việc dàn dựng các sự kiện lắt léo và đẩy mạnh quảng bá trên Twitter, Diess gần đây còn có một điểm chung khác với Musk: giá cổ phiếu VW đã bị đẩy lên mức không tưởng. Chắc chắn, mức định giá cao ngất trời của Tesla đồng nghĩa rằng Musk có thể đủ khả năng mua VW vào ngày mai nếu ông muốn, nhưng cổ phiếu phổ thông của VW đã tăng hơn 80% giá trị trong năm nay. Musk từ lâu đã nói rằng ông hoan nghênh sự cạnh tranh trong lĩnh vực xe điện và sứ mệnh của Tesla là thúc đẩy sự ra đời của năng lượng bền vững. Có vẻ ông đã đạt được những gì mình muốn.

Lĩnh vực xe điện đang ngày càng biến đổi: từ sân khấu để một người mặc sức khoác lác, nay đã đông kín các đối thủ. Mặc dù VW đang nắm cơ hội tốt như bất kỳ ai trong việc chia sẻ vị trí dẫn đầu với Tesla, nhưng điều mọi người đang quan tâm là sức cạnh tranh của những đối thủ còn lại. Giám đốc điều hành của General Motors, Mary Barra, cho biết giá cổ phiếu của công ty bà tăng vọt vào tháng 1 khi bà tuyên bố muốn loại bỏ ô tô chạy bằng khí và động cơ diesel vào năm 2035. Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đang tung ra các loại xe điện giá rẻ và Hyundai Motor đang lên kế hoạch cho gần hai tá mẫu xe.

Renault SA đã gây bất ngờ ở châu Âu vào năm ngoái với Zoe, một mẫu xe hatchback chạy bằng pin. Tại Mỹ, Mustang Mach-E của Ford Motor đang tấn công các phòng trưng bày và Lucid Motors, một "bản sao" của Tesla, dưới sự hậu thuẫn của Amazon.com, đang trên đà huy động 4,4 tỷ USD tài trợ với mong muốn tìm cách "sao chép" thành công của Musk.

Cuộc đua về sản xuất xe điện đang ngày càng thu hút được nhiều ông lớn tham gia (Nguồn: Bloomberg)

Những gì Tesla đã làm cho ngành công nghiệp ô tô có sự tương đồng với những gì Netflix đã làm với mạng lưới truyền hình cáp. Netflix đã xóa bỏ cách làm truyền thống, tạo ra các thao tác đơn giản để truy cập vào các phim như Breaking Bad và hàng trăm chương trình khác, từ đó thúc đẩy người dùng cắt hợp đồng với Comcast. Nhưng cũng giống như Netflix hiện đang nhận thấy thách thức ngày càng tăng từ những đối thủ cũ là Walt Disney và HBO - các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang bắt đầu cạnh tranh mạnh mẽ với công ty mới nổi.

Mặc dù Disney+ đi sau Netflix nhiều năm, dịch vụ của Disney đã thành công rực rỡ với chương trình mới như The Mandalorian, cùng với kho bản quyền các tác phẩm kinh điển như Pinocchio, Toy Story và Mulan. Tương tự, Diess đã lấy được lòng các nhà đầu tư bằng cách đưa ra trường hợp rằng VW có thể khai thác một thứ mà Tesla chưa chạm đến được: quy mô.

Với hàng chục thương hiệu lấp đầy mọi ngóc ngách của thị trường ô tô — và doanh số năm ngoái là 9,3 triệu xe, so với con số nửa triệu của Tesla — VW có vị trí độc đáo để tập hợp các nguồn lực và chịu chi phí phát triển các công nghệ mới. Vào năm tới, VW sẽ có 27 mẫu xe dựa trên nền tảng tiêu chuẩn hóa của mình. "Sự chuyển đổi của chúng tôi sẽ diễn ra nhanh chóng", Diess phát biểu, "lớn hơn bất cứ điều gì mà ngành công nghiệp đã chứng kiến trong thế kỷ qua".

Giống như Musk, Diess đang phát triển mạnh về pin và trạm sạc. Đến năm 2025, VW và các đối tác sẽ có hơn 35.000 trạm sạc công cộng trên khắp thế giới. Và trong thỏa thuận pháp lý với Mỹ và California có điều khoản VW cam kết chi 2 tỷ USD để thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng sạc. Năm 2017, VW đã thành lập một chi nhánh có tên Electrify America, hiện tự hào là mạng lưới sạc nhanh lớn nhất ở Mỹ.

Diess cũng đang lên kế hoạch xây dựng 6 nhà máy sản xuất pin ở châu Âu, mà BloombergNEF ước tính sẽ yêu cầu khoản đầu tư gần 18 tỷ USD. Những cải tiến trong thiết kế và sản xuất pin đã đưa VW đi đúng hướng để có thể cắt giảm một nửa chi phí pin vào đầu năm 2025. Điều đó có thể làm cho xe điện của hãng này rẻ hơn so với những chiếc xe đốt trong được trang bị tương tự.

Một số đối thủ khẳng định việc VW đầu tư quá mức vào ô tô điện là không thận trọng bởi ô tô điện vẫn có thị phần còn quá nhỏ bé - khoảng 3% lượng xe được bán ra trên toàn thế giới vào năm ngoái. Toyota, công ty đã suýt vượt qua VW để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới vào năm 2020, từ lâu đã cho rằng những chiếc xe lai (hybrid) là một giải pháp trung gian hợp lý hơn. Và BMW cũng tận dụng sự linh hoạt, chế tạo nhiều mẫu xe của mình với nhiều phiên bản khác nhau: chạy bằng xăng, hybrid, plug-in hybrid và điện. "Chúng tôi nghĩ rằng chiến lược tập trung một động cơ có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro", Giám đốc điều hành Oliver Zipse nói với Bloomberg Television vào ngày 17 tháng 3.

Nhưng Diess không có kế hoạch dừng lại. VW đặt mục tiêu năm 2025 sẽ có một hệ thống có thể mở rộng duy nhất để làm nền tảng cho tất cả những chiếc xe chạy bằng pin của mình — bất kể thương hiệu hay phân khúc — vì họ đặt mục tiêu bán được 26 triệu chiếc trong 10 năm tới. Michael Dean, một nhà phân tích của Bloomberg Intelligence, người hy vọng VW sẽ giành ngôi vương EV toàn cầu vào năm 2023, nhận định: "Họ tự tin rằng họ có thể bắt kịp Tesla. Bước đột phá của họ vào điện khí hóa là rất nghiêm túc".

Theo Bloomberg