Ngôi nhà: Món nợ đáng giá nhất cuộc đời của những năm trước tuổi 30

Niềm tự hào gói ghém trong “gánh nặng”

Không ai thích việc thi học kì, nhưng cho dù thi học sinh giỏi khó khăn hơn nhiều, vẫn là một thử thách đầy tự hào trong lòng mọi bạn học đội tuyển. Giây phút kí hợp đồng mua nhà, tôi ngay lập tức liên tưởng và cảm nhận lại được niềm tự hào “khổ sở” ấy. Từ giờ phút này, tôi đã chính thức đặt chân vào một cuộc đua mà không quá nhiều anh chị bạn bè sẵn sàng lựa chọn khi bằng tuổi mình. Và trước khi thực sự suy nghĩ về những khó khăn trước mắt, tôi nhận thức được rất rõ ràng sức nặng chữ kí của mình (cũng không phải là một chữ kí dễ dàng như trong phim, mà trên thực tế là gần 100 chữ kí trong từng trang của 4 bản hợp đồng), cũng như dành tặng bản thân một phút tự hào không che giấu.

Đấy là một trong những khoảnh khắc đánh dấu sự trưởng thành rõ ràng và có tính bước ngoặt hơn bao giờ hết.

Càng lúc càng nhiều người sở hữu căn nhà đầu tiên trước khi chạm mốc 30 tuổi. Từ góc độ xã hội, đây là thời kì bùng nổ của những đô thị mới - đồng nghĩa với những cơ hội mua nhà với mức giá tốt hơn thời bố mẹ chúng ta rất nhiều - để giảm tải cho khu vực trung tâm các thành phố lớn. Tại Sài Gòn, Quận 4 giờ đã trở thành một “Quận 1 mới” với nhiều khu chung cư được thiết kế dành riêng cho thế hệ trẻ. Tại Hà Nội, những quận như Nam Từ Liêm, Tây Hồ, Thanh Xuân, Minh Khai không còn là “khu vùng ven”. Ngược lại, thị trường bất động sản ở những khu này trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết với những quần thể chung cư không chỉ có giá cả hợp lý, mà còn có một môi trường sống văn minh và hiện đại với đầy đủ tiện ích. Nếu cách đây 10 năm, quyết định mua nhà phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thuận tiện trong mua sắm và trình độ văn hoá của cộng đồng khu vực, thì giờ đây cả hai vấn đề đều được giải quyết trọn vẹn với mô hình “đô thị thu nhỏ” trong mỗi dự án chung cư. Hãy nhìn vào Ecopark, hay gần hơn là 6th Element, Vinhomes Greenbay. Trong mỗi quần thể sinh sống giờ đây luôn được gắn kèm với trường học, siêu thị, sân chơi cho trẻ em, sân bóng, sân quần vợt, bể bơi cho người lớn. Điều này đã được Vinhomes đưa thành một tiêu chuẩn sống tới mức gần như hiển nhiên, và tạo áp lực lên mọi dự án nhà ở khác phải chuẩn bị đầy đủ ở mức tương tự cho dân cư của mình. Mỗi quận giờ đây có một trung tâm của riêng mình, với mức độ phát triển trong trải nghiệm sống không hề kém cạnh bất kì một Hoàn Kiếm hay Quận 1 nào.

Từ góc độ con người, thì càng lúc người trẻ càng giỏi giang và có nhiều cơ hội làm giàu. Cho dù là kinh doanh khởi nghiệp hay làm việc văn phòng, chế độ đãi ngộ ngày một tốt khiến bạn không cần phải là một cá nhân xuất chúng, mà chỉ cần biết vun vén khéo léo với thu nhập của bản thân. Việc cuối cùng bạn cần làm là tìm cho mình một chương trình hỗ trợ vay vốn mua nhà phù hợp - và tôi gần như chắc chắn rằng sẽ có một lựa chọn phù hợp cho mọi điều kiện kinh tế - là đủ. Thay vì phải có 1 hay nhiều tỉ đồng để sở hữu căn nhà mang tên mình, giờ đây bạn thực sự có thể bắt đầu chỉ với 2 tới 300 triệu đồng.

Bởi vậy, tuy rất tự hào, nhưng tôi cũng hiểu mình không nên ngạo mạn với thành tựu này. Điều này cũng lí giải tại sao niềm vui tột cùng của tôi kết thúc chỉ sau vài ngày, và dần dần được thay thế bằng nỗi lo vô bờ cùng một quyết tâm kiếm tiền đầy khí thế.

Một thử thách không có đường lùi

Đây là lần đầu tiên tôi đối diện với một thử thách gần - như không có đường lùi. Không đủ điều kiện tài chính để trả vài tỉ đồng vào cùng một thời điểm, tôi dồn toàn bộ tiền tiết kiệm của mình vào lần thanh toán đầu tiên và vay ngân hàng trong 20 năm để trả nợ hàng tháng ở một mức phù hợp với thu nhập của mình hơn (trừ khi bạn thực sự là một cá nhân xuất chúng, còn nếu không, tôi đoán rằng bạn cũng đang hoặc sẽ chi trả cho ngôi nhà của mình theo một cách giống như vậy).

Nếu bạn không thích một dự án, bạn có thể rút lui. Nếu bạn không hợp với công việc, bạn có thể tự điều chuyển. Nhưng nếu bạn không còn khả năng tiếp tục trả nợ cho một ngôi nhà mình đang mua, đó sẽ là một chuỗi thủ tục bán lại lằng nhằng và phức tạp, cũng như không hề đảm bảo khả năng thành công - vì ai dám chắc sẽ có người muốn mua lại ngôi nhà bạn đã mua ngay lập tức?

Cho dù chưa bao giờ nghĩ tới việc mình sẽ phải bỏ cuộc giữa đường, suy nghĩ về việc không - đường - lùi này thực ra chính là điều khiến tôi lo nghĩ nhiều nhất. Sẽ ra sao nếu mình bỗng dưng không kiếm ra tiền nữa? Sẽ ra sao đến thu nhập của mình, số tiền thưởng của mình không được như dự đoán? Sẽ ra sao nếu sửa nhà tốn nhiều tiền hơn mình nghĩ, lãi suất thả nổi của ngân hàng đột ngột tăng? 1001 câu hỏi về những tình huống tệ nhất sẽ liên tục gõ cửa tâm trí bạn, cho dù công việc và nguồn tiền của bạn có đang ổn định đến thế nào đi chăng nữa. Vào những thời điểm này, bạn hãy an tâm rằng: tuy tôi không giải quyết được vấn đề hộ bạn, tôi có thể khẳng định rằng bất cứ ai đang ở vị trí của bạn bây giờ đều có 1001 câu hỏi giống như bạn. Và phần lớn chúng ta rồi đều cũng đã ổn.

Một gánh nặng, dù mang theo nhiều niềm vui đến đâu, cũng thực sự rất - nặng

Chỉ sau khi đã dấn thân vào quyết định này, tôi cũng mới cảm nhận được cảm giác không - bao - giờ - là - đủ. Một khoản nợ lửng lơ trên đầu khiến bạn luôn cảm thấy mình cần phải làm nhiều hơn, kiếm nhiều tiền hơn, để bản thân cảm thấy an tâm hơn.

Nếu bạn làm việc văn phòng, đây sẽ là một cảm giác tương đối bế tắc bởi mức lương công ty dành cho bạn là cố định. Nếu bạn làm việc kinh doanh hoặc freelance, đây sẽ lại là một áp lực khổng lồ khiến bạn luôn nhận nhiều việc hơn, gánh nhiều trách nhiệm hơn bất kể việc bản thân có khả năng làm điều ấy hay không, trong khi một ngày vẫn chỉ có 24 giờ đồng hồ. Tất cả những điều này đến từ gánh nặng của một khoản nợ khổng lồ.

Nhưng những điều đáng giá thì thực sự tuyệt vời

Tôi đã từng nhiều lần vắt óc suy nghĩ xem nếu được làm lại, mình có kí vào hợp đồng nhà kia nữa không? Không thể nói rằng câu trả lời CÓ đã ngay lập tức bật lên trong đầu, nhưng khi bình tĩnh suy nghĩ về nó, thì tôi chắc chắn rằng mình đã đưa ra một quyết định không chỉ đúng, mà còn là một quyết định nhất-định-phải-có.

Đấy là một cú đẩy cần thiết để tôi bước ra khỏi vùng an toàn của chính mình. Vùng an toàn của tôi không phải là sự lặp đi lặp lại, mà chính là cảm giác “chân trong chân ngoài”. Khi làm một công việc với cảm giác mình có thể, và sẵn sàng, bước ra vào bất kì lúc nào, tôi gần như chắc chắn rằng bạn đang không làm hết sức mình. Nguy hiểm thay, đây cũng là cảm giác nhiều người thế hệ của chúng ta đang có.

Chúng ta có công việc chính, công việc freelance, công việc kinh doanh riêng, và vô vàn những lời mời hấp dẫn từ rất nhiều các công ty trong một xã hội luôn phát triển và luôn có rất nhiều cơ hội mới. Cảm giác “mình không cần điều này” chính là cảm giác nguy hiểm nhất cho mọi việc, và chính xác là điều khiến bạn dậm chân tại chỗ. Thay vì phải “dồn hết trứng về một giỏ” để tự tạo cho mình áp lực, việc sở hữu một ngồi nhà giống như một phần thưởng cho chuỗi nỗ lực hết mình cần-có. Trong những tháng trả nợ này, tôi bất ngờ nhận ra mình không chỉ duy trì, mà thậm chí còn đang tăng thu nhập chỉ đơn giản với việc tập trung hết sức vào những công việc đang làm. Một thử thách với kết quả thú vị mà có lẽ không thể đạt được bằng bất kì cách nào khác, trừ việc có một áp lực khổng lồ.

Đấy là cảm giác về sự tự chủ, và cũng là cảm giác về mục-đích-sống. Những năm cuối tuổi 20 luôn là những năm tràn đầy khủng hoảng, khi bạn bè thân thiết của bạn lần lượt lập gia đình, có con, hoặc thậm chí chuyển ra nước ngoài làm việc và sinh sống. Tôi không nói rằng việc mua một căn nhà sẽ lập tức “chữa khỏi” khủng hoảng này, nhưng việc có một mục tiêu ngay trước mắt khiến bạn tập trung hơn vào thì hiện tại của cuộc sống. Bên cạnh việc nắm trong tay phần quà lớn lao đầu tiên của sự tự chủ tài chính, bạn giờ đây có thể cảm nhận được chắc chắn rằng mình đang làm việc và nỗ lực mỗi ngày để mang lại cho chính bản thân mình một tương lai tốt đẹp hơn, với căn nhà trước mắt. Đó thực sự là một suy nghĩ mang lại mục đích sống mạnh mẽ, và khiến tôi gần như hết hẳn mọi hoang mang về tương lai trong những giây phút rối bời. Chưa cần biết 20 năm nữa thế nào, nhưng bây giờ phải vun vén xong cho bản thân một căn nhà đã!

Đấy là niềm hạnh phúc của sự trưởng thành. Niềm vui khi thực sự được suy nghĩ về một không gian sống mà mình mong muốn, việc chuẩn bị cho từng căn phòng và nhấm nháp cảm giác hoàn toàn tự lập khiến tôi thậm chí còn cảm thấy cả niềm vui trong sự khó khăn. Thay vì muốn mua gì cũng được, sự so sánh, cân đo đong đếm, và tận hưởng những quyết định đúng đắn trong căn nhà của mình là một sự ngọt ngào không gì có thể thay thế được. Và cảm giác ấy còn hạnh phúc hơn khi tôi đã phải trải qua không ít khó khăn để đạt được nó - những gì đáng có thật sự không thể, và cũng không nên, đến một cách dễ dàng.

Tôi không cổ vũ bạn ngay lập tức đi mua một căn nhà. Đối với tôi, hành trình từ khi bắt đầu nghĩ về việc ấy cho tới thời điểm tìm được căn nhà của mình là gần một năm. Nhưng tôi mong rằng bạn sẽ bắt đầu nghĩ một cách tuyệt đối nghiêm túc về chuyện ấy sớm nhất có thể. Vì tin tôi đi, khi bạn ngoài 30 tuổi, sở hữu một căn nhà bỗng trở thành một việc gì đó tất-nhiên-phải-đến. Còn vào những năm trước 30 tuổi, đó là món quà tuyệt vời nhất, là món nợ, bài học đáng giá nhất bạn có thể tặng cho chính bản thân mình.