Nguy cơ từ “chủ thành khách trong chính nhà mình" của doanh nghiệp Việt

Vị đại biểu tỉnh Bình Dương dùng toàn bộ phần thời gian có được để nói về thị trường bán lẻ Việt và những thực trạng của nó. Thị trường này, theo ông đang hấp dẫn trở lại, được nhiều “ông trùm” bán lẻ trên thế giới liên tục dòm ngó.

Trên thực tế, năm 2017, Việt Nam tăng 5 bậc về bán lẻ toàn cầu. Năm 2016, tổng doanh số bán lẻ cả nước đã đạt hơn 118 tỷ USD, tăng 10,2% só với năm ngoái. Thậm chí, ngay cả thời điểm tháng 4/2014, khi thị trường bán lẻ trong nước chưa mở cửa hoàn toàn thì nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã tìm cách tấn công mạnh mẽ. Đó là AEON Nhật Bản với vốn đầu tư 1,5 tỷ USD, Lotte Hàn Quốc với số vốn là 3,2 tỷ USD, và TTC Holdings của Thái Lan đã chi 655 triệu Euro thâu tóm Metro.

Năm 2015, 2016 thị trường bán lẻ Việt đã chứng kiến hàng trăm vụ thâu tóm từ phía doanh nghiệp FDI. Ví dụ, Central Group của Thái đã mua 49% cổ phần của Nguyễn Kim. Cũng chính tập đoàn này, trong tháng 5/2016 tiếp tục gây sốc khi thôn tính thành công Big C, giá trị thương vụ lên đến 1 tỷ USD.

Đại biểu Nhân cũng nhấn mạnh, chỉ trong 3 năm, khu vực FDI đã chiếm đến 70% thị phần bán lẻ qua các cửa hàng bán lẻ tiện lợi, 17% trung tâm thương mại, siêu thị, 50% thị phần bán lẻ trực tuyến. Đến nay, thị phần và doanh số khu vực này không ngừng tăng lên, “là một con số đáng suy nghĩ”.

Các nhà đầu tư nước ngoài không chỉ dừng ở việc phân phối sản phẩm mà còn đang lấn sân vào sản xuất mà như đại biểu Nhân dẫn ra trường hợp điển hình của CP Thái Lan. Hiện doanh nghiệp này chiếm đến 50% thị phần trứng, 30% thị phần gà thịt và 7% thị phần thức ăn chăn nuôi cả nước.

Thế mạnh của các doanh nghiệp ngoại không chỉ áp đảo về vốn, công nghệ hiện đại, kinh nghiệm quản trị mà còn có sự hỗ trợ rất lớn từ Chính phủ nước họ từ việc sản xuất đến phân phối. Trong khi đó, như đại biểu Nhân nói, doanh nghiệp trong nước vẫn đang loay hoay tìm hướng cho mình.

“Do đó, nguy cơ để mất thị trường vào tay các nhà bán lẻ ngoại không quá khó để nhìn thấy”, ông nói.

Trong bối cảnh nhà đầu tư ngoại dần chiếm lĩnh các hệ thống siêu thị, cửa hàng ở Việt Nam, hàng Việt cũng theo đó dần bị o ép, từng bước bị đẩy ra khỏi hệ thống thống. Các nhà cung cấp Việt cũng bị tăng chiết khấu, chiếm dụng vốn, thực hiện các chương trình khuyến mãi quá sức chịu đựng của họ.

“22 cửa hàng Thế giới di động hất chân khỏi hệ thống Big C chỉ là mới bắt đầu, điển hình cho lời cảnh báo”, đại biểu Nhân cho biết.

Vị đại biểu này ngậm ngùi, rằng thị trường với hơn 90 triệu dân, phần lớn dân số trẻ, sức mua cao nay bị chi phối bởi doanh nghiệp ngoại, hàng ngoại.

“Người Việt mua hàng ngoại, doanh nghiệp ngoại mua doanh nghiệp Việt là thực trạng mà Việt Nam sẽ sớm phải đối mặt”, ông cảnh báo.

Và một khi thị trường bị thống trị sẽ nảy sinh nhiều hệ luỵ. Bởi lẽ, những nhà đầu tư này chắc chắn sẽ ưu tiên hàng hoá đến từ nước họ, doanh nghiệp Việt sẽ dần không còn “đất sống”.

Ông nói: “Quá khó để doanh nghiệp Việt tự cứu mình trước những người khổng lồ. Một khi nắm được thị trường phân phối, sản xuất trong nước sẽ chịu chi phối, sẽ phải tham gia vào chuỗi của họ, phải liên doanh, liên kết nếu không muốn phá sản”.

“Nền kinh tế sẽ nhận những hậu quả khó lường. Một khi 80% lợi nhuận sau thuế về tay doanh nghiệp ngoại, nó sẽ bị chuyển ra ngoài, nội lực kinh tế Việt Nam sẽ giảm đi. Đóng góp lên đến 40% của ngành bán lẻ chắc chắn khó duy trì”, đại biểu nói thêm.

Do đó, đại biểu Nhân đề nghị cần có những kế hoạch, chính sách cụ thể hỗ trợ cho ngành. Nhanh chóng đưa Luật Hỗ trợ DNNVV đi vào thực tiễn. Đồng thời, ngăn chặn những hành vi thôn tính, chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh…

Kết thúc, đại biểu tỉnh Bình Dương gửi gắm vói các doanh nghiệp Việt “câu chuyện bó đũa còn nguyên giá trị, cần liên doanh, liên kết để chống lại người khổng lồ. Làm thế nào để không biến chúng ta từ chủ nhà thành khách trong chính ngôi nhà của mình”.