Nhật Bản có nguy cơ sớm bị soán ngôi nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới: Kẻ truất ngôi có thể tạo ra “cú sốc” trên toàn cầu như Trung Quốc?

Năm 2010, Trung Quốc vượt Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới – danh hiệu mà Nhật Bản đã nắm giữ trong gần 40 năm.

Trung Quốc vươn mình thành nhà sản xuất lớn nhất thế giới, tiêu thụ hàng hóa top đầu và nắm giữ 3.000 tỷ USD dự trữ ngoại hối. Sự thâm nhập của nước này vào các thị trường sản xuất nước ngoài được gọi là “cú sốc Trung Quốc”.

Liệu thế giới có chứng kiến một sự trỗi dậy tương tự một lần nữa không? Ấn Độ đang tràn đầy hy vọng.

Trong những tháng tới, Ấn Độ có khả năng vượt Nhật Bản và trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 châu Á và lớn thứ 4 trên thế giới (sau Mỹ, Trung Quốc và Đức). Dân số Ấn Độ hiện đã vượt Trung Quốc. Kinh tế của nước này có thể tăng trưởng nhanh hơn 2-3% so với Trung Quốc trong vài năm tới. Các nhà lãnh đạo Ấn Độ muốn GDP đạt 5.000 tỷ USD vào năm 2028, với giá trị xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Ấn Độ cũng nhắm tới hưởng lợi từ căng thẳng địa chính trị trên toàn cầu. Các nhà sản xuất quan ngại về căng thẳng thương mại Mỹ-Trung coi Ấn Độ là một điểm đến thay thế. Công ty nghiên cứu thị trường Canalys cho biết Apple sẽ sản xuất hơn 1/5 lượng iPhone tại Ấn Độ vào cuối năm 2025.

Vậy Ấn Độ có thể tạo nên tiếng vang lớn như Trung Quốc không? Câu trả lời có thể là không vì quy mô và cách thức phát triển của nước này. Năm 2010, kinh tế Nhật Bản vẫn chiếm hơn 8% GDP thế giới, nhưng sức ảnh hưởng của nước này đã giảm. Đến khi Ấn Độ có thể vượt Nhật Bản trong 1-2 năm nữa, tỷ trọng của Nhật Bản trong GDP thế giới sẽ chỉ còn dưới 4%.

Lực lượng lao động của Ấn Độ vẫn chỉ bằng 3/4 so với Trung Quốc, một phần vì nước này có ít phụ nữ. Xu hướng xã hội có thể thay đổi. Nhưng theo một số dự báo, có thể phải đến những năm 2040, lực lượng lao động của Ấn Độ mới vượt qua Trung Quốc. Ngay cả khi đó, Ấn Độ vẫn sẽ chiếm một phần nhỏ hơn trong lực lượng lao động toàn cầu so với Trung Quốc hiện nay.

Điều đó sẽ khiến Ấn Độ khó trở thành công xưởng của thế giới hơn. Ngay cả khi đạt được mục tiêu 1.000 tỷ USD, xuất khẩu hàng hóa của nước này sẽ chỉ chiếm 3% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn cầu vào năm 2030, Citigroup cho biết. Trong khi đó, Hàn Quốc đã đạt được tỷ trọng đó cách đây 10 năm.

Xuất khẩu dịch vụ của Ấn Độ có triển vọng sáng hơn. Tỷ trọng của nước này trên toàn cầu có thể đạt 6% vào năm 2030, tăng từ 4,6% vào năm 2023, Citi dự báo. Các công ty đa quốc gia, bên cạnh duy trì các công việc pháp lý và nhân sự trong nước, đang dần chuyển ra nước ngoài, thành lập “các trung tâm năng lực toàn cầu” tại Ấn Độ. Nhưng PwC dự báo các trung tâm này chỉ có thể tuyển dụng 3,4 triệu người vào năm 2028.

Do đó, “cú sốc Ấn Độ” là không có khả năng xảy ra. Sự trỗi dậy của Ấn Độ sẽ không ngoạn mục bằng Trung Quốc và ít có khả năng gây ra hiệu ứng mạnh mẽ.

Theo The Economist