Nhóm nhà đầu tư mù quáng vì lợi nhuận cao đã thổi phồng quả bong bóng bất động sản ở Trung Quốc như thế nào?

Trong những đợt "cứu trợ" trước đó, nhiều nhà đầu tư tin rằng WMP được ngân hàng phát hành hoặc nhà nước "ngầm" hậu thuẫn. Vì vậy, khi các nhà phát triển bất động sản bắt đầu phát hành WMP tương tự, với lợi nhuận hấp dẫn hơn nữa, nhóm người giàu ở Trung Quốc cũng nhanh chóng nắm bắt cơ hội. Giờ đây, một số công ty bất động sản lớn nhất của nước này đang chật vật để trả nợ, họ nhận ra rằng khoản đầu tư của mình gặp rủi ro lớn. Ngoài ra, viễn cảnh các nhà phát triển sụp đổ có thể sẽ làm chao đảo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

1. WMP là gì?

Ban đầu, WMP là các khoản đầu tư được những công ty quản lý tài sản của các ngân hàng phát hành nhằm thu hút vốn. Giống như chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp ở Mỹ, loại tài sản này đang trở thành một yếu tố quan trọng của hệ thống ngân hàng "ngầm", tồn tại bên ngoài bảng cân đối kế toán của các tổ chức phát hành - chủ yếu là các ngân hàng.

Họ thường đưa ra tỷ suất lợi nhuận cố định từ 3-5% trong thời gian ngắn, thường là 6 tháng. Trong khi đó, khoản tiết kiệm gửi ngân hàng trong 1 năm chỉ có lãi suất 1,5%. WMP đầu tư vào mọi thứ, từ trái phiếu đến bất động sản và có thể tiếp xúc với những ngành đang gặp khó khăn như khai thác mỏ.

Các ngân hàng có thể không đưa vào bảng cân đối kế toán của mình với điều kiện các sản phẩm này không được đảm bảo về tỷ lệ hoàn vốn (PP) nhưng vẫn chịu sự giám sát của các cơ quan quản lý.

2. Rủi ro là gì?

Khi cung cấp WMP, các ngân hàng và tổ chức cho vay khác có thể "nhảy cóc" một phần các yêu cầu hạn chế về vốn và cho vay. Họ cũng có thể đưa các sản phẩm này cho những tổ chức phi ngân hàng quản lý với yêu cầu về một mức lãi suất. Các nhà cho vay có thể đối mặt với tình trạng thanh khoản sụt giảm nếu nhà đầu tư rút vốn khỏi các sản phẩm này. Một số WMP thậm chí còn được dùng để đầu tư chéo, do đó một số sản phẩm gặp rủi ro có thể sẽ "lây lan" sang những sản phẩm khác.

3. Các nhà phát triển bất động sản tiếp xúc với lĩnh vực này như thế nào?

Hầu hết các nhà phát triển tư nhân lớn đều cung cấp WMP như một cách để huy động vốn. Năm 2020, chính phủ Trung Quốc lo ngại về quả bom nợ ngày càng lớn nên thắt chặt khả năng tiếp cận các khoản vay ngân hàng truyền thống đối với các doanh nghiệp này.

WMP không chỉ được bán cho các khách hàng giàu có mà còn người mua nhà, thậm chí là nhân viên công ty. Họ hứa hẹn lãi suất sẽ ở mức 6%. Không như các WMP được phát hành bởi ngân hàng, WMP do các nhà phát triển cung cấp lại không được kiểm soát.

4. Cách các nhà phát triển huy động vốn thông qua WMP

Ban đầu, các nhà phát triển có thể sử dụng tiền mặt từ việc bán bất động sản để trả lãi từ WMP cho nhà đầu tư. Sau đó, thanh khoản cạn kiệt và doanh số bán nhà sụt giảm khi cuộc khủng hoảng nợ của Evergrande trở nên căng thẳng.

Tính đến ngày 10/11, các nhà phát triển bao gồm Evergrande và Kaisa đã lỡ hạn hoặc gia hạn thanh toán đối với ít nhất 50 tỷ NDT (8 tỷ USD) các khoản WMP. Do đó, một số nhà đầu tư đang đến trụ sở công ty để đòi nợ, làm dấy lên lo ngại về bất ổn xã hội.

5. Số tiền huy động được từ WMP đang lớn đến mức nào?

Số liệu chính thức cho thấy, tính đến ngày 30/9, WMP chưa được thanh toán của các ngân hàng đang có giá trị 27,95 nghìn tỷ NDT (4,4 nghìn tỷ USD). Con số này tương đương 27% GDP của Trung Quốc.

Trong khi đó, đối với các WMP được liên kết với các nhà phát triển, số tiền chính xác lại khó để xác định. Số liệu từ Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) cho thấy các giao dịch WMP chưa thanh toán qua quầy đạt giá trị khoảng 852 tỷ NDT tính đến tháng 7/2019 – thông tin mới nhất được công bố.

6. Chính phủ Trung Quốc đang làm gì?

Ngành quản lý tài sản Trung Quốc đã tuân thủ nhiều biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn. Họ phải loại bỏ toàn bộ thỏa thuận được đảm bảo "ngầm", giới hạn đòn bẩy, giảm thiểu tình trạng gia hạn các khoản vay và tăng tính minh bạch đối với người phát hành và nắm giữ sản phẩm.

Các ngân hàng cũng phải kê khai một số WMP lên bảng cân đối kế toán. Ngoài ra, các nhà băng cũng phải danh 10% phí quản lý sản phẩm để chi trả rủi ro tiềm ẩn và bị cấm bán các sản phẩm với lãi suất quá cao hoặc dùng để đầu tư chéo. Song, các quy định này lại không áp dụng cho WMP do các nhà phát triển bất động sản phát hành.

7. Bắc Kinh sẽ giải cứu các công ty bất động sản?

Theo Bloomberg, việc chính phủ ra tay cứu trợ các công ty bất động sản huy động vốn nhờ WMP sẽ là động thái nhạy cảm về mặt chính trị. Hỗ trợ các nhà phát triển có thể là điều đi ngược lại với mục tiêu "thịnh vượng chung" của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tuy nhiên, việc để những doanh nghiệp này vỡ nợ sẽ gây ra nhiều rủi ro cho nhà đầu tư thuộc tầng lớp trung lưu và cản trở nỗ lực thúc đẩy sức chi tiêu của người tiêu dùng Trung Quốc.

Tham khảo Bloomberg