Nhu cầu than toàn cầu đang thiết lập mức kỷ lục trong năm 2022 - Bị siết khí đốt, nhiều nước châu Âu muốn quay lại dùng than cũng khó

Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) cho biết giá khí đốt tự nhiên tăng cao đang làm tăng nhu cầu than trên toàn thế giới, với mức tiêu thụ được thiết lập trong năm nay là mức cao kỷ lục so với năm 2013 và tiếp tục nhảy lên mức cao nhất mọi thời đại trong năm tới.

Cơ quan này cho biết giá khí đốt tự nhiên tăng cao sau khi xảy ra xung đột Nga- Ukraine đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi khí đốt sang than đá và khiến than cạnh tranh hơn trên nhiều thị trường, khiến nhu cầu than và giá than tăng trên toàn cầu.

Cụ thể, theo Bản cập nhật thị trường than tháng 7/2022 của IEA, năm nay, nhu cầu than toàn cầu dự kiến ​​sẽ tăng 0,7% lên 8 tỷ tấn nếu nền kinh tế Trung Quốc phục hồi như dự kiến ​​vào nửa cuối năm 2022. Điều này xảy ra bất chấp sự suy thoái kinh tế và sự phục hồi vẫn chưa chắc chắn ở Trung Quốc sau các đợt đóng cửa liên quan đến Covid vào quý II năm 2022.

Trung Quốc và Ấn Độ chiếm 2/3 sản lượng than thế giới cho tới năm 2024.

Nếu dự báo của IEA chuẩn xác, nhu cầu than toàn cầu trong năm nay sẽ bằng nhu cầu từ năm 2013, khi tiêu thụ than đạt mức kỷ lục. Năm tới, nhu cầu than dự kiến ​​sẽ tăng hơn nữa, mặc dù chỉ tăng nhẹ 0,3% và ghi nhận mức cao kỷ lục mới. Cơ quan Năng lượng quốc tế cũng lưu ý rằng sự không chắc chắn về dự báo này đã tăng lên trong vài tháng qua.

Ấn Độ là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng nhu cầu than trong năm nay, trong khi Trung Quốc - chỉ chiếm hơn một nửa nhu cầu của thế giới - dự kiến ​​sẽ thấy nhu cầu ngày càng tăng trong nửa cuối năm 2022. Điều này có thể sẽ mang lại tiêu thụ than của Trung Quốc trong cả năm 2022 bằng mức năm ngoái. IEA cho biết Trung Quốc và Ấn Độ cùng tiêu thụ gấp đôi lượng than so với phần còn lại của thế giới. Tiêu thụ than ở châu Âu cũng đang tăng mạnh do giá khí đốt kỷ lục và những bất ổn về nguồn cung khí đốt của Nga.

Châu Âu chỉ chiếm 5% nhu cầu than toàn cầu, nhưng mức tiêu thụ năm nay dự kiến ​​sẽ tăng 7%. IEA nhấn mạnh rằng một số quốc gia EU đang kéo dài tuổi thọ của các nhà máy than dự kiến ​​đóng cửa, mở cửa trở lại các nhà máy đã đóng cửa hoặc nâng giới hạn giờ hoạt động để giảm tiêu thụ khí đốt.

Ví dụ, Đức sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào sản xuất điện từ than đá để tiết kiệm khí đốt và lấp đầy kho khí đốt vào mùa đông, Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck cho biết sau khi Nga lần đầu tiên cắt giảm nguồn cung cấp cho Đức thông qua Nord Stream vào giữa tháng 6.

Giá than cao, nguồn cung hạn chế và những nhà máy quá tuổi đang là những thách thức lớn tới kế hoạch tăng cường sản xuất điện than của Đức. Đầu tháng 7, Berlin đã cho phép tái khởi động hoặc kéo dài vòng đời của các nhà máy điện than nhằm đối phó với sự sụt giảm nguồn cung khí đốt từ Nga.

Theo ước tính sơ bộ, động thái của Berlin có thể bù đắp cho khoảng từ 1 đến 2% lượng khí đốt tiêu thụ. Tuy nhiên, nhiều nhà khai thác năng lượng đã từ chối mở lại nhà máy điện than hoặc gặp khó khăn liên quan tới việc kiếm đủ nguồn nhiên liệu.

EU muốn mở cửa trở lại các nhà máy than.

Than sẽ là "một gánh nặng đáng kể" với tình hình tài chính của nhiều công ty, và chi phí sẽ rơi vào khoảng hàng trăm triệu EUR.

Giá điện cao khiến các nhà khai thác năng lượng suy xét việc quay trở lại với điện than. Nhưng giá than cũng đang tăng nhanh, và doanh nghiệp cần phải thanh toán trước để có được nhiên liệu.

Hiệp hội các nhà nhập khẩu than của Đức cho biết, nhiều tuyến vận chuyển nội địa cũng đang gặp vấn đề. Mực nước sông Rhine đang ở mức thấp, khiến cho các xà lan chỉ có thể chở được một nửa công suất. Trong khi đó, hệ thống đường ray đang chịu áp lực lớn do phải vận chuyển các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine.

Áo cũng có kế hoạch chuyển đổi một nhà máy nhiệt điện khí dự trữ sang chạy bằng than, trong khi Hà Lan chuẩn bị giảm bớt các hạn chế hiện tại đối với các nhà máy nhiệt điện than.

Do giá khí đốt tự nhiên tăng cao khiến than được ưu tiên sử dụng hơn. Điều này khiến giá than quốc tế đã lần lượt tăng, đạt ba mức cao nhất mọi thời đại từ tháng 10 năm 2021 đến tháng 5 năm 2022. 

Các lệnh trừng phạt và cấm đối với than đá của Nga sau khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra đã làm gián đoạn thị trường, và vấn đề ở các nhà xuất khẩu lớn khác đã góp phần gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung. Với việc các nhà sản xuất than khác đang đối mặt với những khó khăn trong việc thay thế sản lượng của Nga, giá than trên thị trường kỳ hạn cho thấy thị trường đang thắt chặt hơn dự báo và có thể còn khó khăn hơn nữa.