Nỗ lực của EU trong việc thay thế khí đốt của Nga có thể gây ảnh hưởng trầm trọng đến nền kinh tế toàn cầu

Theo các nhà phân tích, nỗ lực của Liên minh châu Âu (EU) trong việc nỗ lực thay thế khí đốt nhập khẩu từ Nga trong năm nay có thể sẽ không đạt được hiệu quả khả quan, thậm chí còn gây thêm áp lực lên nền kinh tế.

Giữa lúc xung đột giữa 2 quốc gia Nga và Ukraine vẫn đang diễn ra, EU có kế hoạch sẽ thay thế 2/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga vào cuối năm nay.

Việc chuyển hướng nguồn cung khí đốt càng trở nên cấp thiết hơn sau khi Gazprom được sự hậu thuẫn của nhà nước đã cắt giảm dòng chảy khí đốt sang châu Âu xuống 60% với lí do trì hoãn việc sửa chữa đường ống Nord Stream 1 đến Đức qua biển Baltic.

Kế hoạch hiện tại của EU để thay thế khí đốt của Nga có vẻ không thành công.

Năm 2021, EU nhập khẩu khoảng 155 tỷ mét khối (bcm) khí đốt tự nhiên từ Nga. Các đề xuất thay thế khí đốt của khối vào cuối năm 2022 bao gồm đa dạng hóa LNG (khí đốt tự nhiên hóa lỏng), năng lượng tái tạo, hiệu suất sưởi ấm, đa dạng hóa đường ống, biomethane, năng lượng mặt trời mái nhà và máy bơm nhiệt. Các giải pháp trên có thể thay thế lên tới khoảng 102 bcm hàng năm, theo dữ liệu từ REPowerEU, được tổng hợp trong một báo cáo gần đây của công ty tư vấn kinh tế TS Lombard.

Ông Christopher Granville, giám đốc điều hành EMEA (Âu - Trung Đông – Phi) và nghiên cứu chính trị toàn cầu tại TS Lombard, cho biết trong báo cáo rằng mục tiêu thay thế khí đốt của Gazprom trong năm nay của Ủy ban Châu Âu là "quá lạc quan".

Ông Granville cho biết: "Ngoài thời gian thực hiện vận hành các thiết bị đầu cuối tiếp nhận LNG của Đức, Nga cũng là một nhà cung cấp LNG quan trọng, do đó đây là thách thức đối với châu Âu trong việc tìm nguồn cung cấp LNG mới phù hợp."

Tỷ lệ nhập khẩu khí đốt của EU từ Nga đã giảm từ 45% vào tháng 4 năm 2021 xuống 31% vào tháng 4 năm 2022, với tỷ lệ đường ống riêng giảm từ 40% vào năm 2021 xuống 26% trong năm nay.

Tuy nhiên, tổng lượng LNG nhập khẩu đã đạt mức kỷ lục, với 12,6 bcm được nhập khẩu tính riêng trong tháng 4, tăng 36% so với cùng kỳ năm ngoái mặc dù tỷ trọng đến từ Nga đã giảm. Điều này cho thấy nỗ lực đa dạng hóa của Châu Âu đang bắt đầu có kết quả.

Nhập khẩu LNG từ Nga giảm dần và tỉ trọng nhập khẩu từ Mỹ đăng tăng lên. Nguồn: IEA

Khí đốt là 'tấm giáp" của Nga trước các lệnh trừng phạt

Một phát ngôn viên của Ủy ban năng lượng châu Âu đã ví Gazprom và Moscow đang sử dụng nguồn cung cấp năng lượng như một "công cụ tống tiền".

"Sau quyết định đơn phương trước đó của Gazprom về việc ngừng cung cấp khí đốt cho một số quốc gia và công ty thành viên, cũng như mức độ thấp hơn mức trung bình của các cơ sở lưu trữ khí đốt ở châu Âu trong năm qua, các động thái mới nhất đang cảnh báo chúng ta về sự không đáng tin cậy của Nga với tư cách là nhà cung cấp năng lượng." Người phát ngôn này cho biết thêm.

"Họ đang củng cố quyết tâm của chúng tôi để đạt được các mục tiêu REPowerEU để loại bỏ dần các nhiên liệu hóa thạch của Nga. Các lệnh trừng phạt đối với dầu mỏ và than đến từ Nga sẽ có hiệu lực trong năm nay và với kế hoạch nêu trên, chúng tôi sẽ đẩy nhanh việc triển khai năng lượng tái tạo trong nước, giảm thiểu sử dụng năng lượng và chuyển sang các nhà cung cấp thay thế đáng tin cậy hơn Nga".

Các nỗ lực của Ủy ban châu Âu và các quốc gia thành viên nhằm đa dạng hóa các nhiên liệu hóa thạch của Nga đã thúc đẩy họ ký Biên bản ghi nhớ với Ai Cập và Israel vào tuần trước về xuất khẩu LNG từ phía đông Địa Trung Hải.

Ảnh minh họa

Người phát ngôn của EU đã chia sẻ với truyền thông rằng: "Chúng tôi đã đồng ý một tuyên bố chung với Na Uy để thúc đẩy hợp tác nhằm có quan hệ đối tác năng lượng lâu dài sâu sắc hơn. Đồng thời sẽ hướng tới việc đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt bổ sung trong ngắn hạn và dài hạn, giải quyết vấn đề giá năng lượng cao và hợp tác về công nghệ năng lượng sạch." Ngoài ra họ cũng đang làm việc cùng với các nhà cung cấp năng lượng thay thế khác như Mỹ, Qatar và Azerbaijan.

Tuy nhiên, ông Granville dự đoán rằng có thể có những tác động đáng kể về chi phí đối với châu Âu khi châu Âu tìm kiếm nguồn cung cấp khí đốt ở những nơi khác. Điển hình là EU sẽ phải chi nhiều hơn cho dầu và khí đốt từ các quốc gia không phải Nga và các nước châu Á sẽ được mua khí đốt của Nga với giá hời.

Người tiêu dùng châu Âu cũng sẽ phải trả giá đắt hơn cho LNG (được nhập khẩu từ Mỹ) so với người dân Mỹ phải trả do chi phí vận chuyển và hóa lỏng/tái khí hóa.

Những tác động lớn đến thị trường toàn cầu

Những kế hoạch này có thể sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế châu Âu khi mà khối này đang gặp rất nhiều những thách thức trong thực thi những biện pháp trừng phạt đối với Nga. Một trở ngại tiềm tàng khác đối với kinh tế khu vực là khả năng sẽ bị cấm vận hoàn toàn đối với nguồn cung cấp khí đốt từ Nga. Điều này đã khiến các nhà hoạch định chính sách của châu Âu lo lắng trong thời gian gần đây.

Ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế tại Viện nghiên cứu Nomura đã nhấn mạnh trong một báo cáo gần đây rằng nếu tình hình tiếp tục leo thang thì hoàn toàn có khả năng EU sẽ đi xa tới mức cấm nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Nga.

"Với việc G7 hiện đã quyết định cấm nhập khẩu dầu của Nga, nhiều khả năng Nga có thể mở rộng phạm vi cắt khí tự nhiên sang các quốc gia EU khác như một biện pháp trả đũa. Trong trường hợp đó, nhiều khả năng EU sẽ cố gắng thực hiện động thái đầu tiên và đi trước Nga, bằng cách tuyên bố cấm nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Nga".

Bằng cách đưa khí đốt tự nhiên vào phạm vi các lệnh trừng phạt của EU, nền kinh tế khu vực đồng euro có thể chứng kiến ​​sự suy giảm mạnh, với tốc độ tăng trưởng của Đức chuyển sang tăng trưởng âm.

Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF đã chỉ ra rằng những leo thang trong các lệnh trừng phạt đối với Nga từ các quốc gia công nghiệp phát triển lớn, đặc biệt nếu kéo theo những hạn chế nghiêm trọng đối với xuất khẩu năng lượng của Nga có thể dẫn đến việc tăng giá năng lượng thậm chí còn cao hơn. Điều này sẽ làm xấu đi tâm lý doanh nghiệp, hộ gia đình và gián đoạn thị trường tài chính.

IMF dự đoán rằng một chuỗi các sự kiện như vậy có thể làm giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu của họ tới 2%.

Tham khảo: CNBC