Gạo Thái sắp tràn ra thế giới, nhưng chất lượng ra sao?

Nông dân Thái Lan hồi đầu tháng 2 đã yêu cầu kiểm tra các kho chứa lúa để xem chất lượng, họ muốn biết vì sao chính phủ không thể tăng tốc bán gạo.

Đầu tuần qua, Iraq cho biết họ sẽ tiếp tục cấm các nhà nhập khẩu mua gạo Thái cho tới khi chất lượng được cải thiện, và đã đề xuất một cuộc họp với các quan chức Thái Lan để bàn về vấn đề này. Mặt khác, Iraq có thể chỉ mua lúa vụ mới (niên vụ 2013/14) của Thái Lan, sau khi giá lúa mới giảm vào chính vụ (tháng 3).

Mới đây chính phủ Thái Lan tuyên bố sẽ chấm dứt chương trình trợ giá lúa gạo vào cuối tháng 2/2014. Chương trình này đã kéo dài từ năm 2011, theo đó chính phủ thu mua lúa của dân với giá gần gấp đôi so với giá thị trường.

Nhiều người lo ngại rằng hàng triệu tấn gạo Thái (từ kho dự trữ ước khoảng 15-18 triệu tấn hay tương đương gần một nửa tổng lượng gạo mậu dịch hàng năm trên toàn thế giới) sẽ tràn ngập thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, các nước nhập khẩu như Iraq, Trung Quốc, Malaysia và nhiều nước khác lại lo ngại rằng rất có thể gạo bán ra thị trường quốc tế là gạo mục. Và mới đây, hôm 20/2, một quan chức thương mại cấp cap của Indonesia đã gợi ý rằng các nhà xuất khẩu Thái có thể “bán phá giá” gạo vào thị trường Indonesia.

Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan (TREA) đã thúc giục Chính phủ bán gạo thu hoạch trong niên vụ 2013/14 ra và chỉ dùng gạo mua từ những vụ trước trên thị trường nội địa để không làm mất danh tiếng gạo Thái trên thị trường thế giới. TREA cho biết trong khi người tiêu dùng trong nước thích dùng gạo cũ thì các nhà nhập khẩu lại muốn gạo mới. Tuy nhiên, những báo cáo gần đây và những hình ảnh về những túi gạo màu sẫm nằm ở các kho của chính phủ cho thấy chính phủ Thái phải xuất gạo cũ đi càng sớm càng tốt.

Mới đây, chính phủ Thái Lan đã bán được 600.000 tấn gạo qua một cuộc đấu thầu, vượt con số 400.000 tấn chào bán. Các quan chức nước này cho biết chính phủ làm như vậy để giúp cho hai nhà xuất khẩu hoàn thành các đơn hàng của họ, nhưng một số nguồn tin cho rằng chính phủ sẽ phải nỗ lực bán nhiều hơn thế trong những tháng tới bởi họ có kế hoạch xuất đi ít nhất 1 triệu tấn gạo mỗi tháng trong giai đoạn tháng 1-3/2014.

Việc chính phủ chấm dứt chương trình trợ cấp gạo sẽ buộc nông dân phải nỗ lực bán lúa gạo vụ thu hoạch tháng 3 tới ra thị trường thế giới – nơi hiện đang tiêu thụ chủ yếu là gạo Ấn Độ và Việt Nam. Hầu hết nông dân Thái Lan sống ở những khu vực xa xôi và nghèo, không có khả năng dự trữ lúa với khối lượng lớn, có nghĩa là họ hầu như không thể trữ lúa sau khi thu hoạch dù hy vọng giá sẽ tăng trong tương lai.

Trong bối cảnh Bangkok đang cố gắng bán lúa gạo dự trữ, việc nông dân bán gạo mới ra đe dọa làm trầm trọng thêm tình trạng dư cung – đã đẩy giá gạo thế giới giảm trong nhiều tháng qua.

Phần lớn trong sản lượng 5 triệu tấn lúa (quy gạo xay) dự kiến sẽ được bán ra thị trường vào tháng tới, tương đương trên 10% tổng khối lượng gạo giao dịch trên toàn cầu năm 2013, chắc chắn sẽ được nông dân và các nhà xay xát bán cho các nhà xuất khẩu bởi kể cả các nhà xay xát cũng chỉ có công suất lưu trữ giới hạn.

Một số thương gia cho rằng giá gạo 5% tấm của Thái Lan có thể giảm xuống khoảng 350.000 tấn, thấp nhất trong vòng 7 năm.

Tuy nhiên, chủ tịch danh dự của Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái, Chookiat Ophaswongse, nhận định: “Các nhà xuất khẩu sẽ không giảm giá chào bán xuống thấp hơn chi phí sản xuất.

Tuy nhiên, dù vậy giá gạo Thái vẫn rẻ hơn so với các đối thủ cạnh tranh. Hiện các nhà xuất khẩu Thái chào bán gạo 5% tấm giá 375 USD/tấn (FOB). Trong khi đó nước xuất khẩu hàng đầu là Ấn Độ hiện đang chào giá gạo cùng loại là 410 USD/tấn, còn Việt Nam chào giá 400 USD/tấn.

Giá gạo quốc tế dự báo sẽ vào đợt giảm mới kể từ tháng 3/2014, hoặc sau khi chính phủ mới của Thái Lan được thành lập vào những tháng tới. Song trong khi người tiêu dùng ở những nước nhập khẩu như Malaysia vui mừng, thì các thương gia lại lo ngại rằng với giá thấp họ có thể phải nhận những hợp đồng cung cấp gạo chất lượng thấp.

Vân Chi