Philippines từ bỏ kế hoạch tự cung tự cấp lúa gạo – cơ hội cho Việt Nam

Đây là tin vui đối với các nước xuất khẩu gạo, nhất là Việt Nam – nước đang bán 1,5 triệu tấn gạo cho Philippines – và Thái Lan – nước đang mong muốn năm nay bán bớt được số gạo dự trữ khổng lồ đã trở thành tâm điểm gây bạo loạn chính trị.

Phó Tổng thống phụ trách an ninh lương thực Philippines mới được Tổng thống Benigno Aquino bổ nhiệm vào chức vụ này cách đây 2 tháng, Francis Pangilinan, hôm 9/7 cho biết: “Chúng tôi hài lòng với mức tự cung 90 – 95% (vào năm 2016) và sẽ nhập khẩu phần còn thiếu”.

Kế hoạch tự cung tự cấp hoàn toàn lúa gạo của Philippines đặt ra hồi đầu năm 2013 từ lâu đã bị chỉ trích là phi thực tế. Mục tiêu này ngày càng trở nên xa vời sau những đợt thiên tai như hạn hán hay bão lũ, trong đó có cơn bão Haiyan hồi năm ngoái.

Bộ trưởng Nông nghiệp Philippines cho biết nước này đã đạt tỷ lệ tự cung khoảng 97% trong năm 2013, nhưng nhiều quan sát viên nghi ngờ về con số đó.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, Philippines là nước nhập khẩu gạo lớn thứ 4 của châu Á trong năm 2013, và là nước nhập khẩu lớn thứ 8 thế giới.

Giá gạo tại Philippines lại bị đẩy lên mức cao kỷ lục bởi mưa bão và do chính phủ ngăn chặn buôn lậu một cách quyết liệt, trái ngược hoàn toàn với tình hình thị trường gạo thế giới, nơi các nước khác bội thu lúa đã khiến nguồn cung trở nên dồi dào.

Hồi tháng 4, Philippines đã ký hợp đồng nhập khẩu 800.000 tấn gạo Việt Nam sau một cuộc đấu thầu mở. Không lâu sau đó, hôm 5/7 vừa qua Philippines bất ngờ lại thông báo đã mời Việt Nam đấu thầu 200.000 tấn gạo bổ sung để đẩy tăng lượng dự trữ - hiện đang ở mức thấp – và ổn định giá cả, ngăn chặn lạm phát. 

Và đặc biệt, ông Pangilinan cho biết nước ông có thể mua thêm gạo nữa từ nay tới cuối năm. Mới đây ông tuyên bố: “Trước khi kết thúc năm nay, chúng tôi có thể sẽ thảo luận… và xem xét những số liệu ban đầu về nhu cầu của năm 2015”.

Cơ quan Lương thực quốc gia Philippiness (NFA) cho biết, tổng lượng gạo dự trữ của nước này tính đến 30/6 đạt gần 2,92 triệu tấn, đủ dùng cho 83 ngày, trong khi khối lượng cần thiết là dự trữ cho 90 ngày. Trung bình mỗi ngày Philippines tiêu thụ khoảng 35.200 tấn gạo.

Dưới sự chỉ đạo của ông Pangilinan, NFA đã nâng gấp đôi khối lượng gạo giá rẻ bán ra từ các kho dự trữ quốc gia để ổn định giá, và ông cho biết việc này sẽ còn tiếp tục trong mùa giáp hạt – từ tháng 7 đến tháng 9.

Ngày 16 tháng 7 tới một ủy ban chính phủ sẽ họp thảo luận về thực trạng nguồn cung trong nước và quyết định có cần nhập khẩu thêm hay khong. Ủy ban này sẽ xem xét những vấn đề như khả năng El Nino quay lại trong quý 3 – yếu tố có thể gây hạn hán ở Philippines sau những cơn bão lớn.

Philippines sẽ nới lỏng những hạn chế về nhập khẩu gạo vào năm tới bằng việc giảm thuế và tăng khối lượng cấp phép cho lĩnh vực tư nhân. Ông Pangilinan muốn lĩnh vực tư nhân sẽ đi đầu về nhập khẩu gạo trong năm 2015, song cũng khẳng định NFA sẽ duy trì nhập khẩu gạo để tăng lượng dự trữ đệm.

Trong kế hoạch cải cách tiến hành vào 2 năm tới, ông Pangilinan dự định sẽ tiến tới xóa bỏ trợ cấp giá cho người trồng lúa, và sẽ đề nghị chính phủ tiếp nhận khoản nợ 3,7 tỷ USD của NFA - khoản nợ do vay tiền để nhập khẩu gạo. Tuy nhiên, theo quan điểm của ông thì “chính phủ vẫn cần giúp nông dân giảm chi phí sản xuất”.

>>> Philippines sẽ mua 200.000 tấn gạo của Việt Nam

Vân Chi