Những ngày đầu mùa mưa này cũng là thời điểm các nhà vườn tới tấp đốn bỏ cây điều, cà phê, sầu riêng, cao su già cỗi kém hiệu quả để cùng nhau trồng tiêu.

Chúng tôi đến tỉnh Bình Phước, nơi được mệnh danh "Vương quốc hồ tiêu". 

Ông Nguyễn Bá Thịnh (ấp 4, xã Lộc An, huyện Lộc Ninh), người được Hiệp hội Hồ tiêu Quốc tế (IPC) chứng nhận nông dân duy nhất của Việt Nam trồng tiêu xuất sắc năm 2013 làm phép tính, đầu tư trồng tiêu sau 3 năm mất 400-500 ngàn đồng/nọc, 1 ha trồng bình quân 1.600 nọc, chi phí khoảng 700-800 triệu/ha. Nếu mưa thuận gió hòa, ở vùng Bình Phước, tiêu 3 năm sau trồng 1 nọc cho 2 kg, năng suất khoảng 3 tấn/ha.

Chỉ cần lấy giá đầu vụ 145 ngàn/kg, đã thu trên 400 triệu/ha ngay năm đầu. Tiếp tục chăm sóc tốt, gặp giá cả thuận lợi, chỉ sau 2 năm không chỉ thu hồi vốn mà còn có lãi, bởi năng suất tiêu càng về sau càng tăng. Từ năm thứ 3 trở đi, bình quân thu lợi nhuận 300 triệu/ha/năm.

"Lợi nhuận hấp dẫn thế nhưng trồng tiêu không dễ chút nào, ngược lại không biết kỹ thuật coi như cháy nhà, kiểu như trời mưa dầm từ ngày thứ ba trở đi mà vội đem phân ra bón là thất bại, trồng nó cứ như chăm sóc con mọn, lỡ mà chết nhanh, chết chậm là mất ngủ, bởi chỉ trong thời gian ngắn tiêu luôn", ông Thịnh nói.

Biết là vậy, nhưng trước sức hút hấp dẫn của thị trường hồ tiêu mà các nhà vườn của huyện Lộc Ninh đang đua nhau trồng. Theo bà Đinh Thị Mỹ Hạnh (Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện), diện tích trồng tiêu năm 2013 là 3.800 ha, trong tháng 6, 7/2014 diện tích trồng mới tăng lên 199 ha, tập trung nhiều nhất ở các xã Lộc An, Lộc Hiệp, Lộc Quang, Lộc Thạnh... Đây là con số thống kê, chứ nếu làm công tác điều tra thực địa, chắc chắn sẽ không dừng ở đó.

Chúng tôi về xã Lộc Hiệp, nơi đang có diệnt ích trồng tiêu là 515 ha. Theo ông Lê Văn Hiệp, Chủ tịch HND xã, hiện bà con đã xuống giống trồng mới thêm 42 ha. Đất trồng tiêu chủ yếu trên nền đất cũ là điều, cao su già cỗi. Trong đó có 15 ha cao su già.

"Do vốn trồng tiêu ban đầu khá lớn nên phần nhiều các nhà vườn phải vay ngân hàng. Chúng tôi chỉ có khả năng giải quyết mỗi hộ trồng tiêu số tiền 4,3 triệu nằm trong chương trình hỗ trợ xây dựng nông thôn mới nhưng với điều kiện phải có ấp xét duyệt", ông Hiệp nói.

Ông Dương Xuân Kim, ấp 2, xã Lộc Hiệp cho biết, hiện nay các cây gỗ rừng như gió bầu, cóc rừng, căm xe dùng làm nọc sống rất hiếm, giá đắt khoảng 220 ngàn/nọc (cao từ 3,8- 4 m) nên hầu hết dùng nọc giả (cây gỗ vườn tạp) mua khoảng 65 ngàn/nọc, sau 2 năm nọc giả bị mục thì thay bằng nọc sống bằng cách ươm bầu các cây keo, muồng đen, lòng mứt.

Khi bầu được 30-40 cm thì rạch bầu nọc thật trồng bên cạnh nọc giả. Cứ một nọc tiêu trồng 2 dây, 1 dây giá 25 ngàn đồng, vị chi tiền giống 50 ngàn, sử dụng chủ yếu là giống tiêu Vĩnh Linh. "Tui trồng tiêu đã 10 năm nên có chút ít kinh nghiệm, những hộ nào trồng mới cần tư vấn giúp đỡ, tui đều sẵn sàng", ông Kim khoe.

 "Có hộ nào trồng tiêu mới bị thất bại không?", tôi hỏi. "Trồng mới sau vài tháng thì chưa, nhưng sau 1 năm có nhiều. Như hộ thầy Xuân bên cạnh trồng 6 sào (6.000 m2) gồm 700 nọc từ tháng 7/2013 đến tháng 6/2014 thì "đi" sạch vì bệnh chết nhanh do con ve sầu", ông Kim trả lời.

Gặp thầy giáo Lê Xuân ở kế bên, ông thừa nhận: “Năm trước tôi phá cà phê già chuyển sang trồng tiêu. Cũng nhờ bác Kim tư vấn kỹ thuật. Nhưng người tính không bằng trời tính, vừa rồi cây tiêu phát bệnh, chữa không nổi, đến nay chết hết.

 Coi như mất tiền giống 35 triệu (50 ngàn x 700 nọc) cộng thêm phân tro, công lao động cũng từng ấy. Từ ngày 10/7, tôi cũng bắt đầu trồng lại, lần này chọn giống và xử lý đất kỹ hơn trước. Hy vọng ông trời không phụ lòng người”, thầy Xuân nói.

"Cũng may thời gian qua, vùng tiêu ở đây không xảy ra dịch bệnh ở diện rộng, chỉ lắt nhắt nhỏ lẻ. Tuy nhiên, có thể nói việc trồng tiêu ở địa phương đang chạy theo thị trường nên phía Hội Nông dân chỉ khuyến cáo các chi hội nên vận động nông dân trồng tiêu ở vùng đất thích hợp, nằm trong qui hoạch của nhà nước, đặc biệt là phải nắm chắc qui trình kỹ thuật thì mới xuống giống.

Năm nay, nhờ giá giống tiêu ổn định, mua bán dễ dàng, đất của nông dân, họ trồng cây gì quyền của họ, mình không có quyền can thiệp", Chủ tịch HND xã Lê Văn Hiệp chia sẻ thêm.

Rời Lộc Hiệp, chúng tôi đến xã Lộc An, nơi được coi là vùng trồng tiêu lớn nhất huyện với 883 ha. Năm nay, chỉ chưa đầy 2 tháng mà ở đây đã trồng khá nhanh với 82 ha. Theo tìm hiểu chúng tôi, đa số vườn tiêu mới ở Lộc An được trồng trên đất cà phê, cao su, điều bằng nọc giả, bên cạnh ươm bầu cây keo lai non nhỏ để thay thế khi nọc giả mục.

Theo anh Điểu Thương, cán bộ nông nghiệp xã Lộc An, 3-4 năm về trước khi phá vườn điều, nông dân chọn trồng 3 cây là cà phê, cao su và tiêu. "Bây giờ người ta trồng tiêu hết. Điều đáng nói là trong các cuộc hội thảo, chúng tôi vẫn thường xuyên khuyến cáo nông dân cần cảnh giác với bệnh thán thư, bệnh chết nhanh, chết chậm, nhất là tái canh trồng tiêu trên nền đất cũ. Vì có tâm lý sợ rầy mang dịch bệnh nên nhiều nông dân sử dụng thuốc diệt rầy vô tội vạ, nhất là vùng tiêu non".

Giá hồ tiêu lập kỷ lục

Theo Đỗ Quyên