Vải thiều được giá vì... mất mùa

Sản lượng giảm, giá tăng

Chúng tôi đến Bắc Giang vào những ngày giữa tháng 6, cũng là thời điểm chính vụ vải nên nhiều ngả đường đều bị tắc nghẽn. Màu vải đỏ rực cả một vùng quê. Vườn vải của ông Nguyễn Văn Thắng ở thôn Trại 3, xã Quý Sơn (Lục Ngạn) đến thời điểm này đã thu hoạch được gần một nửa nhưng cả một góc vườn còn lại vẫn đỏ rực màu vải chín.

“Năm nay, gia đình tôi dự kiến thu được khoảng 8 tấn, sản lượng giảm chỉ bằng 1/2 của năm ngoái nhưng giá bán có thời điểm cao gấp đôi so với năm 2012. Có thời điểm đầu vụ, vải sớm bán được 42.000 đồng/kg, còn thời điểm hiện tại giá dao động theo ngày từ 15.000-20.000 đồng/kg” - ông Thắng cho biết. Dù mất mùa nhưng do được giá nên trừ hết chi phí, dự kiến ông Thắng cũng thu về được khoảng 130 triệu đồng.

Một gia đình khác cũng nổi tiếng với kinh nghiệm trồng vải thiều nhưng cũng vẫn cùng chung cảnh ngộ mất mùa như ông Thắng là gia đình ông Trần Văn Hành ở xã Giáp Sơn. Theo ông Hành, năm nay vườn vải của gia đình ông chỉ thu được khoảng 100 tấn nhưng vải của ông có mẫu mã đẹp nên khách hàng ở Trung Quốc đã sang tận nơi đặt hàng. Đến thời điểm này, dù thu hoạch chưa hết 50% sản lượng nhưng ông Hành khẳng định vụ vải năm nay không bao giờ ông bán dưới giá 20.000 đồng/kg. Ngoài ông Thắng, ông Hành, qua khảo sát ở nhiều hộ khác, người dân đều cho biết vải năm nay bị mất mùa nhưng giá lại cao hơn so với năm 2012.

Dù cũng bị mất mùa như ở Bắc Giang, nhưng vùng vải thiều Thanh Hà (Hải Dương) lại có giá bán thấp hơn. Ông Vũ Đình Bát – Chủ tịch Hiệp hội Sản xuất và tiêu thụ vải thiều Thanh Hà cho biết, nếu như năm 2012 sản lượng của hiệp hội đạt khoảng 1.000 tấn thì năm nay chỉ đạt khoảng 800 tấn và giá bán trung bình khoảng 15.000-17.000 đồng/kg, cao hơn năm 2012 khoảng 3.000 - 5.000 đồng/kg.

Ông Chu Văn Báo – Trưởng phòng NNPTNT huyện Lục Ngạn (Bắc Giang) cho biết, nếu như năm 2011 sản lượng vải trên địa bàn huyện đạt 120.000 tấn thì năm 2012 giảm xuống còn gần 84.000 tấn và năm nay lại tiếp tục giảm, ước khoảng 70.000 tấn, dự kiến xuất khẩu khoảng 30.000 tấn. “Nguyên nhân sản lượng giảm là khoảng thời gian vải ra hoa thời tiết liên tục mưa, độ ẩm cao ảnh hưởng tới ra hoa và thụ phấn, một phần do yếu tố chăm sóc của người dân đã dẫn tới sản lượng vải năm nay giảm” - ông Báo nói.

Vải ngon đi Trung Quốc hết

Theo tìm hiểu của chúng tôi, do nhiều yếu tố như giống vải, chất đất, độ chăm sóc… khác nhau, nên ngay ở Lục Ngạn cũng có nhiều loại vải khác nhau, từ đó mỗi loại vải lại có giá thành riêng. Ông Nguyễn Văn Đô, một tiểu thương thu mua vải với số lượng lớn ở thị trấn Trũ (Lục Ngạn) cho biết: “Vải ở Lục Ngạn tạm thời được người mua và người bán phân ra làm 4 loại với giá khác nhau dựa vào màu sắc, kích cỡ, mẫu mã của quả vải. Trong đó, vải loại 1 là vải ngon nhất, quả to, tròn, màu đỏ tươi, cùi dày, hạt bé, không có những vết nám, không bị nứt, không sâu cuống, ăn có vị ngọt sắc…

Chưa xây dựng được thương hiệu cho vải

Vải thiều Lục Ngạn đã được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý từ năm 2008 nhưng trên thực tế vẫn chưa xây dựng được một nhãn hiệu cả ở thị trường trong nước và trên thế giới. Vải thiều của Lục Ngạn (Bắc Giang) và Thanh Hà (Hải Dương) có mẫu mã và chất lượng khác hẳn với các vùng khác, nhưng khi đưa ra thị trường vẫn chưa được đóng gói và có nhãn mác nên rất ít người tiêu dùng biết được vải thiều Thanh Hà và vải thiều Lục Ngạn có khác biệt gì.

“Nếu đạt tiêu chuẩn loại 1, các tiểu thương Trung Quốc đều tìm mua cho bằng được với giá rất cao, như vụ vải năm nay không dưới 20.000 đồng/kg và cao nhất vào đầu vụ còn lên tới 42.000 đồng, còn nếu vải không đạt loại 1 hoặc loại 2 thì có cho không người Trung Quốc cũng không lấy. Do đó, loại vải ngon nhất (loại 1, 2) hầu hết được Trung Quốc thu mua, vải loại 3 được tiêu thụ trong nước tại các thành phố như Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh, còn vải loại 4 được thu mua để sấy và ép nước hoa quả” - ông Đô cho biết.

Ông Nguyễn Văn Thắng ở thôn Trại 3, xã Quý Sơn có hơn 10 năm đi sâu nghiên cứu trồng vải và mới đây còn áp dụng theo đúng tiêu chuẩn VietGAP cho rằng, hiện người mua chỉ cần biết mẫu mã đẹp để trả giá, không cần biết chất lượng quả vải như thế nào, sản xuất theo VietGAP hay không cũng đều đánh đồng như nhau.

“Quả vải của tôi sản xuất theo hướng VietGAP là phải đảm bảo hơn 10 tiêu chí rất khắt khe, nếu mang đi bất cứ đâu kiểm nghiệm tôi có thể đảm bảo tuyệt đối an toàn. Nhưng do chất đất ở khu vực của tôi có canh tác cao tới đâu thì quả vải cũng không thể to được bằng vải ở một số xã khác nên giá bán vẫn thấp hơn”- ông Thắng nói.

Ông Chu Văn Báo cho biết: “Nhờ có quy trình sản xuất theo VietGAP, chất lượng vải của Lục Ngạn ngày càng được nâng cao, nhưng đúng là hiện mới lo được tiêu chuẩn cho sản xuất, còn tiêu thụ vải VietGAP theo hướng bền vững lại chưa thực hiện được. Chúng tôi cũng đã đẩy mạnh xúc tiến thị trường ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều thành phố lớn khác nhưng hiện người dân trong nước chưa chấp nhận vải loại 1, 2 do giá còn quá chênh lệch so với vải loại 3, 4”. 

Theo Thanh Xuân - Doãn Hiền