Doanh nghiệp muốn ‘khai tử’ cũng khó

Theo thống kê của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH-ĐT), năm 2013 có 60.737 doanh nghiệp (DN) dừng hoạt động kinh doanh, tăng 11,9% so với năm 2012. Cụ thể, DN đã giải thể là 9.818, tăng 4,9%; DN đăng ký tạm ngừng hoạt động 10.803, tăng 35,7%; DN ngừng hoạt động nhưng không đăng ký lại 40.116, tăng 8,6% so với 2012.

Số lượng DN dừng hoạt động, giải thể tăng nhanh càng khiến vai trò của luật Phá sản trở nên quan trọng.

Tại kỳ họp thứ 6 của Quốc hội (QH) diễn ra vào cuối năm 2013, không ít đại biểu bày tỏ ý kiến không đồng tình với nhiều nội dung dự thảo luật. Đơn cử, như việc ban soạn thảo quy định DN không có khả năng thanh toán được các khoản nợ đến hạn từ 200 triệu đồng trở lên trong thời gian 3 tháng, kể từ ngày chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá sản. Trong phiên họp này, Ủy ban Thường vụ QH (UBTV) đã tiếp thu bỏ hạn mức chỉ quy định “chủ nợ có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với DN, HTX khi không thực hiện được nghĩa vụ thanh toán khoản nợ đến hạn trong thời gian 3 tháng, kể từ ngày chủ nợ có yêu cầu”.

9 năm mới có 83 doanh nghiệp phá sản Sau 9 năm áp dụng (từ 2004), luật Phá sản đã bộc lộ rất nhiều hạn chế, dẫn đến thực tế có rất nhiều doanh nghiệp đã phá sản nhưng con số yêu cầu tòa án tuyên bố phá sản theo đúng luật thì lại rất thấp. Cụ thể, tòa án thụ lý 336 đơn yêu cầu tuyên bố phá sản, chỉ có 83 trường hợp được tòa án quyết định tuyên bố phá sản.

Về thời gian tuyên bố phá sản, các ủy viên UBTV có sự đồng thuận cao với dự thảo luật với ba trường hợp tuyên phá sản.

Thứ nhất, DN bị phá sản trong trường hợp đặc biệt. Theo đó, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày tòa án gửi giấy báo nếu chủ DN nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản không còn tiền và tài sản khác để nộp tiền lệ phí, tạm ứng phí phá sản thì tòa sẽ ra quyết định tuyên bố DN bị phá sản. Hoặc, sau khi thụ lý đơn yêu cầu, tòa án ra quyết định nếu DN mất khả năng thanh toán không còn tài sản hoặc còn nhưng không đủ để thanh toán phí phá sản.

Thứ hai, đối với trường hợp các chủ nợ tổ chức hội nghị nhưng bất thành: Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được báo cáo kết quả họp Hội nghị chủ nợ (HNCN), thẩm phán ra quyết định tuyên bố DN phá sản khi chủ DN không tham gia HNCN mà không có lý do chính đáng. Hoặc không đủ số chủ nợ quy định tham gia HNCN sau khi đã được hoãn một lần.

Thứ ba, trong trường hợp HNCN thành công và ra được nghị quyết, dự thảo quy định trong 15 ngày kể từ ngày nhận được nghị quyết phá sản, thẩm phán xem xét quyết định tuyên bố phá sản. Khi HNCN thông qua nghị quyết đồng ý cho DN cơ cấu lại để hồi phục trả nợ nhưng tòa vẫn có thể tuyên phá sản nếu DN không xây dựng được phương án phục hồi hoạt động kinh doanh trong thời hạn quy định. Hoặc HNCN không thông qua phương án phục hồi hoạt động kinh doanh của DN. Kể cả khi DN thực hiện không đúng hoặc không thực hiện được phương án phục hồi hoạt động kinh doanh.

Thế nhưng, vấn đề gây tranh luận là tòa nào và cấp nào sẽ xử DN phá sản?

Dự thảo luật đưa ra quy định chỉ TAND cấp tỉnh trở lên mới đủ thẩm quyền. Tuy nhiên, Trưởng ban Dân nguyện QH, Nguyễn Đức Hiền, cho rằng mấy chục năm qua bản thân ông không hiểu vì sao bao nhiêu vụ việc cứ phải giao cho TAND cấp tỉnh, mà lại cứ chê trình độ thẩm phán tại tòa cấp huyện.

Ông Hiền tỏ ra gay gắt: “Làm luật phải nghĩ đến quyền lợi của người dân, các huyện vùng sâu vùng xa đi lại rất khó khăn, không nên chỉ nghĩ đến thuận lợi cho người làm luật”.

Tự nhận mình là kẻ ngoại đạo, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đề nghị được giải thích tại sao trong dự thảo luật do TAND chủ trì - tòa là vị trí trung tâm xét xử các vụ án lại không thấy chữ nào về xét xử hay tuyên án, lại đưa toàn từ “giải quyết” thủ tục, thủ tục phục hồi vào. Ông cũng không hài lòng khi vai trò, vị trí của tòa trong dự thảo không rõ ràng. Bởi dù tòa hình sự, tòa kinh tế hay tòa dân sự mỗi tòa thụ lý một lĩnh vực, nhưng trong dự thảo không ghi rõ tòa nào xử thủ tục phá sản. Phó chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cũng nhắc nhở cần phải rõ ràng khi trong dự thảo có chỗ ghi quyết định tuyên bố DN, HTX phá sản của tòa án, nhưng chỗ khác lại nói sau khi “Bản án quyết định có hiệu lực của tòa...”.

Theo Anh Vũ