Phép lịch sự khi đi thang cuốn: Đứng yên sẽ giúp mọi người di chuyển nhanh hơn

Một dịp đi tàu điện ngầm ở London, các du khách nước ngoài có thể cảm thấy bất ngờ với một quy định chung tại các nhà ga trong thành phố. Theo đó, hành khách khi đi thang cuốn được khuyến cáo không leo bộ, họ chỉ nên đứng yên tại chỗ.

Nhưng tại sao lại vậy? Chẳng phải cả thế giới đều đang được khuyến khích hãy vận động nhiều lên ư? Việc đi bộ trên thang cuốn có thể gây ra hậu quả gì, khiến các nhà ga nỡ lòng lấy đi 30 giây mất kiên nhẫn của bạn?

Theo một nghiên cứu, khoảng 25,1% người được hỏi khác cũng thuộc tuýp người vội vã giống như bạn, họ thích leo bộ khi đi thang cuốn. Nhưng các kiến trúc sư không nghĩ rằng đó là một lựa chọn thông minh. Việc đi bộ trên thang cuốn có thể ảnh hưởng tới 74,9% những người còn lại.

Hóa ra, đứng yên trên thang cuốn cũng là một phép lịch sự.

Khi một kiến trúc sư lên kế hoạch thiết kế các không gian như đường xá, tòa nhà và hành lang, họ đã phải tính toán định mức không gian đáp ứng cho mỗi người trong khu vực đó. Định mức này không hẳn sẽ cố định, mà có thể biến đổi linh hoạt tùy thuộc vào cách không gian được khai thác và sử dụng.

Đối với một người đi bộ, các kiến trúc sư đưa ra một khái niệm gọi là "vùng đệm", được họ mô tả là lượng không gian cần thiết cho một người cảm thấy thoải mái ngay cả khi họ thực hiện nhiều hoạt động khác nhau.

Trung bình, một người đứng yên sẽ chỉ cần một khoảng không gian rộng 0,3m², trong khi một người đi bộ cần 0,75m². Điều đó có nghĩa là nếu một chiếc thang cuốn phục vụ được tối đa 30 người đứng yên, nó sẽ chỉ có thể phục vụ 12 người cùng leo bộ.

Tại thành phố London, khi các nhà quản lý cảm thấy lối dẫn xuống tàu điện ngầm thường xuyên bị tắc nghẽn, họ đã ra một quy định bắt buộc mọi người phải đứng yên khi đi trên thang cuốn. Kết quả là gì? Các thang cuốn này đã có thể tăng công suất phục vụ mỗi giờ lên tới 27%.

Chỉ bằng cách khuyến cáo người dân không đi bộ trên thang cuốn, nhà ga đã phục vụ được nhiều hành khách hơn. Hóa ra, một thang cuốn hoạt động hiệu quả nhất là khi hành khách không đi bộ trên đó.

Nhưng mặc cho các con số chứng minh sự hiệu quả của nó, quy định chỉ đứng trên thang cuốn của các ga tàu điện ngầm London đã vấp phải nhiều tranh cãi. Đó là vì các quy ước giao thông hiện nay thường được xây dựng để có lợi cho từng cá nhân hơn là cho cả hệ thống.

Lấy ví dụ, một số người cho rằng nhà ga có thể thiết kế các thang máy có hai làn. Một làn bên phải chỉ phục vụ những người đứng yên, trong khi làn bên trái phục vụ những người thích leo bộ. Lựa chọn này rõ ràng sẽ cho phép một số người thoát ra khỏi thang nhanh hơn, phục vụ lợi ích của một nhóm nhỏ người thích leo bộ.

Nhưng giả sử trong trường hợp không có ai leo bộ hoặc chỉ có 1 người leo bộ, để trống một nửa không gian thang sẽ chiếm mất cơ hội bước lên đó của những người khác, khiến những người sẽ đứng yên phải xếp hàng dài phía dưới chân thang bên phải.

Suy cho cùng, khi tốc độ di chuyển của mọi người trên thang cuốn càng hỗn loạn, hiệu quả khai thác của thang sẽ càng thấp. Một là tất cả cùng đứng yên, hoặc tất cả cùng di chuyển với cùng một tốc độ, khi đó hiệu quả thang cuốn sẽ đạt mức tối đa.

Nhưng rõ ràng, chúng ta khó có thể bắt tất cả những hành khách bước đều bước trên thang cuốn được. Bài toán thang cuốn lúc này trở thành việc cân nhắc hiệu quả cho cả hệ thống hay từng cá nhân.

Vậy phép lịch sự nên có lúc này là gì?

Để bắt tay giải bài toán, các kỹ sư có xu hướng giả định ra trước mắt họ là một đám đông người đi bộ có mật độ cao.

Trong tình huống này, người đi bộ có xu hướng đi chậm hơn nhiều so với tốc độ trung bình của họ ở các không gian thoáng đãng. Tốc độ chậm này là hệ quả của việc thiếu không gian, cũng như việc cần xem xét để ra nhiều quyết định hơn.

Khi bạn quyết định là một người đi bộ trên thang cuốn, bạn sẽ phải đối mặt với rất nhiều lựa chọn: Liệu tôi có nên tăng tốc? Hay đi chậm? Tôi có nên vượt qua người này? Hay đợi?

Có quá nhiều câu hỏi đôi khi khiến một người đang đi bộ phải dừng lại. Không phải vì bạn không thể vượt lên phía trước nữa, mà là vì sự mệt mỏi về tâm lý. Suy nghĩ nhiều khiến chúng ta có xu hướng làm theo những người xung quanh mình.

Trở lại nghiên cứu ban đầu, khi có tới 74,9% số người được hỏi nói rằng sẽ đứng yên trên thang cuốn, bạn có lẽ đã hình dung được ra câu trả lời dành cho mình. Trái với trực giác, việc đi bộ trên thang cuốn sẽ không giúp mọi người đến đích nhanh hơn, nhất là khi bạn đang ở trong một ga tàu hay trung tâm thương mại đông đúc.

Vậy phép lịch sự nên có lúc này là gì? Hãy đứng yên và chờ đợi.

Tham khảo Theconversation