Quản lý tiền bạc thế nào khi "làm việc tự do nghĩa là tự lo"?

Làm việc tự do (freelancer) đang trở thành xu hướng dạo gần đây, đặc biệt trong câu chuyện gặt hái những kinh nghiệm trong công việc cũng như thu nhập tiềm năng. Song, vẫn có nhiều người khá lo ngại khi làm việc theo hình thức này bởi vì những chi phí ẩn và phải học cách tự quản lý chi tiêu hiệu quả hơn do thu nhập không ổn định.

Mọi chi phí liên quan đến văn phòng sẽ phải tự chi trả

Có những khoản chi tiêu mà đáng lẽ khi đi làm văn phòng sẽ được miễn phí nhưng bây giờ phải tự mình chi trả. Theo Kim Ngân, 26 tuổi, vào mùa hè khi mà phải bật điều hoà cả ngày lẫn đêm, hoá đơn điện nước có thể lên tới 2, 3 triệu đồng/ tháng. Nếu đi làm văn phòng, cô bạn có thể tiết kiệm được 1 nửa chi phí hoá đơn tiền điện, nước, khoảng hơn 1 triệu. Ngoài ra các khoản trước đây như bảo hiểm hay thuế công ty chi trả thì bạn cũng sẽ phải tự thanh toán.

Mặt khác, vẫn có những người cho rằng làm việc tự do có thể tiết kiệm hơn rất nhiều do không phải tốn tiền xăng xe hay mua quần áo phù hợp với chốn công sở. Song, Tâm Thương không cho rằng như vậy.

"Vì khi làm tự do, mọi chi phí mình vẫn chi trả tương tự khi làm văn phòng. Nếu làm văn phòng mất chi phí xăng xe, quần áo hay ăn uống cùng đồng nghiệp, khi làm tự do tại nhà, mình phải chi trả thêm tiền điện nước, các chi phí quản lý công việc và phát triển bản thân. Hay tiền đến quán cà phê để trao đổi công việc với khách hàng hoặc tìm cảm hứng sáng tạo".

Tâm Thương

Không có thu nhập ổn định liệu có thể sớm tự do tài chính?

Một trong những suy nghĩ phổ biến về làm việc tự do chính là không có nguồn thu nhập ổn định. Lúc kiếm được thì dòng tiền đổ về rất nhiều, nhưng vào “vụ mùa hạn hán", họ có thể không kiếm được đồng nào. Điều đó cũng có nghĩa là bạn có thể rất khó đạt được đến độc lập hay tự do tài chính.

Song, Đức Mạnh (24 tuổi) cho rằng riêng từ “ổn định” cũng rất khó để đo lường. Dù có đi làm văn phòng, hàng tháng đều có lương trả về thẻ, nhưng nếu biến động nữa ập đến, chưa chắc những người đó đã an toàn.“Vậy nên với mình, việc an toàn tài chính không phụ thuộc vào làm công việc toàn thời gian, văn phòng hay làm tự do. Nó được quyết định bởi rất nhiều thứ khác: Tư duy, nỗ lực, năng lực chuyên môn cũng như khả năng kiếm tiền của mình nữa. Ngoài ra mình cũng chưa thấy có ai đạt tự do tài chính nhờ đi làm công việc 8-5 cả đời!”.

Bên cạnh đó, để đạt được tự do tài chính cũng phải tính đến câu chuyện quản lý chi tiêu chứ không phải dựa hoàn toàn vào thu nhập. Theo quan điểm của Hiền Lê (25 tuổi), khi làm việc tự do nếu muốn quản lý tốt thì nên lập ra quỹ lương theo mô hình tích lũy. Bạn sẽ tính ra chi phí cố định mỗi tháng, còn lại có bao nhiêu thu nhập thì nên cho vào hết 1 quỹ chung gọi là quỹ lương. Không thể tính theo phần trăm hàng tháng được vì thu nhập khi làm việc tự do rất không ổn định, và thứ bạn có thể kiểm soát chính là khoản chi tiêu hàng tháng. Vì thế hãy cố gắng để giữ 1 mức chi tiêu ổn định kể cả khi thu nhập tăng đột biến để tránh bị động trong tháng thu nhập thấp.

Hiền Lê

Quan điểm về tài chính đã có nhiều thay đổi

Đối với Đức Mạnh, khi chuyển sang làm việc tự do vào tháng 4/2022, cậu bạn đã có nhiều thay đổi trong suy nghĩ về câu chuyện tài chính, đặc biệt là nghỉ hưu sớm. Khi đi làm toàn thời gian, Đức Mạnh chỉ có 1 suy nghĩ đó là làm sao để thăng tiến sự nghiệp, tích luỹ vốn rồi kinh doanh, đầu tư hay khởi nghiệp làm giàu để nhanh chóng đạt được tự do tài chính, nghỉ hưu sớm. Song, bây giờ, từ ước muốn nghỉ hưu sớm cậu bạn chuyển sang "nghỉ hưu ngắn hạn". Tức là cứ 3 tháng, sẽ "nghỉ hưu" 1 lần khoảng 5 ngày cho đến 2 tuần.

Theo Đức Mạnh chia sẻ, mỗi người khi làm việc dưới áp lực vừa phải sẽ chỉ có thể đạt năng suất và cảm hứng làm việc tối đa trong vòng 3 tháng. Sau đó (nếu không được nghỉ ngơi), chúng ta thường rơi vào trạng thái làm việc với 1 tâm thế vật lộn, gồng mình. Và nó khiến cả chất lượng công việc lẫn chất lượng cuộc sống đều đi xuống.

“Chuyển sang công việc tự do giúp mình có thể tự quyết định cũng như có thời gian để nghỉ ngơi ngắn hạn. Nó giúp mình tái tạo năng lượng tốt hơn, từ đó giữ lửa được đam mê và luôn tràn ngập sự hứng khởi. Thay vì muốn nghỉ hưu sớm như trước, mình muốn nghỉ hưu ngắn hạn hơn”.

Đức Mạnh

Với Tâm Thương, cô bạn đã cẩn thận hơn trong việc lên kế hoạch tài chính. Khi quyết định làm tự do, mỗi người cần chuẩn bị số tiền tiết kiệm đủ để đáp ứng các chi phí sinh hoạt của bản thân và gia đình trong 6 - 12 tháng mà không cần phải làm việc. Để khi không có công việc hay thu nhập thấp, bạn vẫn có một quỹ dự phòng để chi trả chi phí sinh hoạt, ăn uống hay ốm đau mà không bị áp lực tài chính. Ngoài ra, bạn còn cần trang bị tư duy tài chính đúng đắn để có những kế hoạch tài chính "thông minh" trong tương lai. Chẳng hạn, quản lý và phân bổ tiền bạc để vận hành, phát triển hiệu quả dòng tiền bản thân. Tâm Thương cũng cho rằng làm tự do nên gia tăng nguồn thu nhập thụ động bằng cách gửi tiền vào ngân hàng hoặc đầu tư.

Ảnh: NVCC