Sáp nhập Sở, ngành: Cần coi là bước đột phá cải cách bộ máy hành chính

Đề xuất của Bộ Nội vụ sáp nhập một số sở, ngành trong dự thảo Nghị định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều.

Trao đổi về vấn đề này, ông ĐBQH Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng: Cần coi sáp nhập các sở, ban, ngành cùng chức năng là bước đột phá về cải cách bộ máy hành chính nhằm thiết thực nâng cao hiệu lực, hiệu quả của nền công vụ.

Ông Bùi Sỹ Lợi chia sẻ: Tôi rất ủng hộ đề xuất này và muốn nhấn mạnh rằng chúng ta có đầy đủ cơ sở lý luận và thực tiễn để thực hiện điều này. Đây không phải là vấn đề mới, vì từ năm 2001, khi vận hành Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2001-2010, Đảng và Nhà nước ta đã chỉ đạo thực hiện chủ trương quản lý đa ngành, đa lĩnh vực để xây dựng cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính gọn nhẹ, hợp lý.

Đáng lẽ, việc sáp nhập sở như trong đề xuất phải được làm từ rất lâu rồi, nhưng muộn còn hơn không.

Từ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII, rất nhiều ĐBQH đã có ý kiến và đề xuất Chính phủ nên hợp nhất Bộ Kế hoạch và Đầu tư với Bộ Tài chính thành Bộ Kế hoạch - Tài chính. Tương tự, nên sáp nhập Bộ Giao thông Vận tải với Bộ Xây dựng, tránh tình trạng chồng chéo trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước. "Cùng một việc nhưng một Bộ yêu cầu chôn xuống, một Bộ đề xuất đào lên" - ông Lợi dẫn chứng.

Thực tế này không chỉ dẫn đến tình trạng bộ máy tiếp tục phình to, nhu cầu biên chế không ngừng gia tăng, mà quan trọng là chất lượng, hiệu quả của nền công vụ bị ảnh hưởng rất lớn bởi lát cắt “quyền anh, quyền tôi”.Chủ trương của Chính phủ là xây dựng một Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động, vì dân. Muốn vậy, một trong những yếu tố đầu tiên là cơ cấu tổ chức phải gọn nhẹ, tạo điều kiện cho điều hành thông suốt trên cơ sở phân công, phân cấp và trách nhiệm giải trình rõ ràng. Vấn đề quan trọng hơn, dưới Chính phủ là bộ máy chính quyền địa phương – nơi trực tiếp gắn với lợi ích của người dân. Càng nhiều tầng, nhiều nấc thì người dân càng khổ. Cho nên giảm bớt đầu mối là đúng đắn, cần thiết.

Không chỉ các cơ quan hành chính nhà nước, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, một số ban thuộc cơ quan Đảng và các tổ chức chính trị - xã hội... có cùng chức năng phản biện xã hội, giám sát, kiến nghị, lắng nghe ý kiến người dân, kiến nghị với các cơ quan nhà nước cũng nên thu gọn, tránh trùng lặp để nâng cao hiệu quả hoạt động của cả hệ thống chính trị.

Cùng với đó, theo ông Bùi Sỹ Lợi, các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp đều cần nghiên cứu xem xét giảm cấp phó, giảm biên chế, cải cách thủ tục hành chính, thay đổi cách thức làm việc... Cần làm sao để chức năng, nhiệm vụ của tất cả các cơ quan phải hướng đến phục vụ người dân, phục vụ doanh nghiệp. “Đấy là lý do dễ hiểu tại sao mô hình nhất thể hóa chức danh lãnh đạo và những kết quả ban đầu về cải cách bộ máy của Quảng Ninh được dư luận đánh giá cao và lan truyền cảm hứng” – ông Lợi nói .

Liệu việc sáp nhập này có thể “dập khuôn” với tất cả các địa phương trong cả nước? Trả lời câu hỏi này, ông Bùi Sỹ Lợi khẳng định: “Không nhất thiết địa phương nào cũng giống nhau. Căn cứ khối lượng công việc, quy mô đô thị, yêu cầu phát triển và thế mạnh của các địa phương để xem xét việc nhập những sở, ngành nào. Tôi nghĩ nên đưa ra các tiêu chí cụ thể để địa phương thực hiện linh hoạt với bộ máy của mình”.

Liên quan đến vấn đề này, trong buổi làm việc với Đoàn giám sát của Quốc hội chiều 28/3, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong khẳng định quan điểm của thành phố không đồng ý đề xuất việc hợp nhất Sở Kế hoạch và Đầu tư với Tài chính, Xây dựng nhập với Giao thông Vận tải, Quy hoạch và Kiến trúc mà Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến, bởi khối lượng công việc của các sở ngành này rất lớn.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi, rõ ràng, quy mô của TP.HCM là quá lớn, đề xuất không sát nhập của Chủ tịch thành phố Nguyễn Thành Phong cần được nghiên cứu. Tuy nhiên, cũng phải tiếp tục xem xét, rà soát, điều chỉnh để đạt được mức độ gọn nhẹ và hiệu quả nhất.

Đơn cử, đề xuất sáp nhập một số bộ, ngành đã được đưa ra từ lâu nhưng đến nay chưa thực hiện được. Vấn đề mấu chốt, theo ông Bùi Sỹ Lợi: “Quan trọng nhất là phải xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các sở theo yêu cầu quản lý nhà nước, gắn với đội ngũ công chức chuyên môn theo từng vị trí việc làm để bố trí, sắp xếp một cách khách quan, khoa học”.

Cách thức thực hiện, theo ông Lợi: “Không nên thực hiện một cách cơ học việc sáp nhập hay kể cả chia tách các sở, tức là ghép 2 tấm lại với nhau. Không vì sáp nhập mà cộng dồn lại, không cẩn thận lợi bất cập hại. Nếu hai miếng ghép không chịu đựng được với nhau dẫn đến xung đột lợi ích, gây mất đoàn kết. Điều đó nguy hiểm hơn là việc không sáp nhập”.

Cho rằng, cái khó nhất hiện nay khi sáp nhập các đơn vị, sở ngành là vấn đề lợi ích của các cá nhân, đơn vị. “Trong cải cách tổ chức bộ máy, giảm quyền anh, quyền tôi thì sẽ tăng lợi ích của Nhà nước, của Nhân dân. Vì triết lý này, một số cá nhân ở những vị trí nhất định phải chấp nhận để đạt được mục tiêu có lợi chung cho đất nước. Tuy nhiên, cũng cần làm tốt công tác giáo dục tư tưởng để cán bộ có sự chia sẻ, đồng thuận và thống nhất thực hiện bằng ý thức gương mẫu của người đảng viên”.

Việc lạm phát cấp phó hiện nay cũng đang khiến chúng ta đau đầu. Theo quan điểm của ông Lợi, các sở, chính quyền địa phương, không quá 3 cấp phó. Với cấp phòng chỉ cần 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và phải phát huy tốt nhất cơ chế làm việc, chỉ đạo trực tuyến, giảm đầu mối trung gian, tăng cường trách nhiệm ở từng vị trí. Việt Nam được đánh giá là nước có công nghệ thông tin phát triển nhanh, thường xuyên cải cách thể chế hành chính, không có lý do gì để bộ máy ngày càng tăng lên.

Trả lời câu hỏi liên quan đến chính vị trí của mình hiện nay trong trường hợp cũng phải cắt giảm hay sáp nhập, ông Bùi Sỹ Lợi cho biết: “Xin được nói rõ và cụ thể hơn là, nếu cá nhân tôi là đối tượng trực tiếp của chủ trương giảm cấp Phó ở các cơ quan của Quốc hội, tôi sẵn sàng vui vẻ thực hiện và sẽ coi đó là một đóng góp có ý nghĩa của một người đảng viên, một công chức cho sự nghiệp chung của Đảng và Nhà nước. Chúng ta không thể mãi chần chừ, lần lữa thực hiện giải pháp đột phá trong cải cách bộ máy để tạo động lực cho phát triển bền vững, càng không nên băn khoăn, e ngại thế hệ tiếp bước không làm được để ôm mãi chiếc ghế danh vọng. Biết đặt niềm tin vào thế hệ trẻ cũng là một giá trị quan trọng của người lãnh đạo, quản lý, và là sự trong sáng của đạo đức, lý tưởng, tình cảm cách mạng. Nói vậy nghe có vẻ giáo điều, nhưng con người phải sống có tình cảm, chia sẻ, đồng cảm, không vì đồng tiền để đạo đức mòn. Có chức có quyền là để phục vụ nhân dân chứ không phải thu gom cá nhân”.