SCIC kiến nghị miễn thuế, giãn nợ cho dự án nghìn tỷ của Gang thép Thái Nguyên

SCIC kiến nghị lên Thủ tướng về việc xin hàng loạt ưu đãi của Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) - chủ đầu tư dự án mở rộng Nhà máy gang thép Thái Nguyên.

Dự án mở rộng Nhà máy gang thép Thái Nguyên được khởi công xây dựng vào năm 2007 với nhà thầu Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC). Đến nay sau gần 10 năm vẫn chưa thể hoàn thành. Dự án nghìn tỷ đang biến thành đống sắt và chịu sức ép đòi bồi thường của nhà thầu.

Năm 2012 khi dự án gặp khó khăn về tài chính, MCC đã rút về nước và đem theo hơn 90% tiền thanh toán phần thiết bị mà chưa bàn giao các hạng mục quan trọng cho nhà đầu tư. Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) đang đòi bồi thường và chi phí thiết bị trả thêm 1.200 tỷ đồng.

SCIC cho biết, kết quả đàm phán với nhà thầu Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC), sau 10 lần đàm phán, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của CTCP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) đã đạt được những mục tiêu thuyết phục MCC cùng tháo gỡ một số khó khăn vướng mắc. Đồng thời, MCC đã tỏ rõ thiện chí cùng TISCO triển khai hoàn thành dự án đưa dự án vào khai thác vận hành.

Tuy nhiên, kết quả đàm phán giữa MCC và TISCO vẫn chưa đạt được như các điều kiện tiên quyết do TISCO đưa ra tại báo cáo gần nhất.

Theo các điều khoản, trường hợp dự án tiếp tục được triển khai, MCC yêu cầu TISCO chi trả 57 triệu USD, trong đó có nhiều chi phí bồi thường (3,4 triệu USD), chi phí dịch vụ sau bán hàng (1,7 triệu USD), chi phí bàn giao bảo quản, sửa chữa hiện trường, mua lại thiết bị (hơn 3 triệu USD)… Đáng chú ý là khoản phí trả cho nhà thầu lắp đặt thiết bị chính lên tới 38,6 triệu USD chưa bao gồm các loại thuế.

SCIC cho rằng chi phí đưa ra chưa phù hợp. Tại văn bản kiến nghị, SCIC nhấn mạnh: "Một số chi phí nêu trên chưa phù hợp với các điều khoản trong hợp đồng đã được ký kết và quy định trong hợp đồng trọn gói của hai bên. Theo các điều khoản vừa thống nhất, hợp đồng với MCC không phải là EPC nữa mà MCC chỉ đóng vai trò là tổng thầu lắp đặt thiết bị, còn việc thực hiện do một công ty con của MCC đảm trách. Phần xây sẽ chuyển cho các công ty Việt Nam".

Về phía TISCO, khoản bồi thường nêu trên quá lớn khiến dự án buộc phải tăng vốn lên 9.031 tỷ đồng. Năm 2008, theo yêu cầu của MCC, dự án đã tăng vốn lên 8.104 tỷ đồng, trong khi mức đầu tư ban đầu chỉ là 3.843 tỷ. Chủ đầu tư khẳng định việc tăng vốn tiếp sẽ khiến dự án không có hiệu quả về kinh tế, nếu giá bán phôi thép giảm 6% so với dự báo… Do đó, họ đã đề nghị giảm vốn đầu tư xuống 7.871 tỷ đồng.

SCIC cho rằng, chưa thể xác định được chi phí dự trù cho việc mua sắm lại thiết bị hỏng hóc và vật liệu do dừng thi công dẫn tới gỉ sét là 5 triệu USD trên tổng 113,2 triệu USD khi phần lớn thiết bị được chuyển tới công trường vẫn chưa được mở hòm kiểm định…

SCIC đưa ra đánh giá dự án không còn hiệu quả khi tính toán đầy đủ các chi phí theo quy định. Các yếu tố rủi ro về quá trình tiêu thụ sản phẩm, vận chuyển hiện hữu. “Dự án có độ nhạy rất lớn, hiệu quả của dự án chưa thể khẳng định được lúc này”, SCIC nêu trong văn bản

"Về lâu dài, thị trường thép vẫn gặp rất nhiều khó khăn do nguồn cung dư thừa trong nước. Các giả định chưa thể kiểm soát được. Hiệu quả dự án đến lúc này là chưa thể khẳng định", SCIC cho biết.

Tại văn bản này, SCIC đề xuất TISCO thuê đơn vị tư vấn độc lập, thực hiện tái thẩm định các nội dung “tối ưu hoá” theo kiến nghị của nhà thầu Trung Quốc MCC để đảm bảo công suất, khả năng hoạt động theo thiết kế ban đầu của dự án và điều chỉnh tổng thể các hồ sơ thiết kế, hợp đồng và dự toán làm căn cứ triển khai công việc tiếp theo.

Mặc dù đánh giá dự án không hiệu quả nhưng SCIC vẫn dựa trên báo cáo của TISCO, để trình văn bản kiến nghị Thủ tướng duyệt một số chủ trương:

Xin miễn giảm thuế nhập khẩu đối với các thiết bị, dụng cụ nhập khẩu phục vụ dự án, thuế nhà thầu, không tính phần thuế VAT.

Đồng thời miễn, giảm chi phí lãi vay trong thời gian dự án dừng hoạt động. Giá trị xin ưu đãi thêm là 1.159 tỷ đồng, trong đó xin các ưu đãi về thuế là 529 tỷ, chi phí lãi vay trong thời gian dừng hoạt động 629 tỷ đồng.

Miễn một số khoản thuế như thuế nhập khẩu đối với các loại vật tư, thiết bị, công cụ, dụng cụ còn lại để phục vụ giai đoạn thi công tiếp theo của dự án, thuế nhà thầu.

Miễn giảm lãi suất, điều chỉnh thời gian vay, trả nợ đối với ngân hàng VDB, Vietinbank như TISCO đề xuất.

Riêng đối với đề xuất miễn lãi vay trong thời gian dừng thi công (từ tháng 7/2012 đến 30/3/2016), SCIC kiến nghị Thủ tướng cho phép kéo dài thời gian miễn đến khi hoàn tất cơ bản các công việc chuẩn bị để chính thức bàn giao mặt bằng và các nhà thầu vào thi công dự án.

Cho phép TISCO được áp dụng cơ chế chỉ định thầu rút gọn và lựa chọn nhà thầu mới cho các gói thầu tư vấn, phi tư vấn và gói thầu xây dựng.

SCIC cũng yêu cầu phía TISCO tính toán lại chính xác tổng mức đầu tư điều chỉnh, hiệu quả dự án và báo cáo Thủ tướng phê duyệt thực hiện.