SCIC và REE cùng muốn thoái vốn tại công ty nhiệt điện than

Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) vừa công bố danh sách thoái vốn năm 2022. Trong đó có 3 doanh nghiệp nhiệt điện than gồm Nhiệt điện Hải Phòng (UPCoM: HND), Nhiệt điện Quảng Ninh (UPCoM: QTP) và Nhiệt điện Phả Lại (HoSE: PPC). Các doanh nghiệp này vốn nằm trong danh sách thoái vốn của SCIC các năm trước ngoại trừ năm 2021 và cũng từng triển khai bán đấu giá nhưng không thành công.

Đơn cử như Nhiệt điện Hải Phòng, SCIC từng đăng ký bán 45 triệu cổ phiếu, tương đương 9% vốn vào năm 2017 nhưng không bán được cổ phiếu nào, đến năm 2020 tiếp tục tổ chức bán đấu giá trên HNX nhưng hủy bỏ vì không có nhà đầu tư đăng ký tham gia. Tương tự, cuối năm 2019, SCIC công bố triển khai bán 11,4% vốn (51,4 triệu cổ phiếu) Nhiệt điện Quảng Ninh qua đấu giá tại HNX nhưng bị hủy bỏ vì không có nhà đầu tư đăng ký mua.

Việc đưa 3 doanh nghiệp trên trở lại danh sách thoái vốn năm nay cho thấy tổng công ty sẽ khởi động lại việc thoái vốn nhóm nhiệt điện than. Không chỉ SCIC mà REE Corporation (HoSE: REE) cũng không giấu kế hoạch thoái vốn khỏi lĩnh vực này để tập trung cho định hướng năng lượng sạch.

Tại kỳ họp ĐHĐCĐ thường niên 2022 diễn ra cuối tháng 3, ông Huỳnh Thanh Hải – Tổng giám đốc REE Corporation cho biết vì định hướng đầu tư năng lượng tái tạo, tập đoàn có kế hoạch thoái vốn khỏi nhiệt điện và đã có lộ trình bán vốn Nhiệt điện Phả Lại.

Năm trước, REE đã thoái vốn khỏi Nhiệt điện Quảng Ninh, tỷ lệ sở hữu giảm từ 8,04% xuống 0,98%. Danh mục đầu tư lĩnh vực nhiệt điện than còn Nhiệt điện Ninh Bình (HNX: NBP) với tỷ lệ sở hữu 29,5% và Nhiệt điện Phả Lại với tỷ lệ sở hữu 24,1%.

Quy hoạch điện VIII được cho là sẽ ưu tiên phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, khi đó huy động điện than sẽ giảm dần.

Cả hiện tại và tương lai kém sáng của nhiệt điện than

Theo bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch REE, những cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26) vào cuối năm nay đã thể hiện quyết tâm của quốc gia về tăng trưởng kinh tế bền vững - gắn sự phát triển kinh tế - xã hội với các công nghệ và sáng kiến xanh, trong nỗ lực chung với hơn 150 quốc gia nhằm giữ mức nóng lên toàn cầu không quá 1,5 độ C theo Hiệp ước Khí hậu Glasgow. Theo đó, Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia 2021-2030 (Quy hoạch Điện VIII) tầm nhìn đến 2045 đang trong quá trình lập dự thảo trình Chính phủ xem xét cũng ưu tiên phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo.

Ông Đinh Quốc Lâm, Chủ tịch EVNGENCO 3 (HoSE: PGV) cho rằng với bản chất điện mặt trời, điện gió phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên thì điện khí và điện than vẫn có vai trò quan trọng trong hệ thống điện. Song, việc Việt Nam triển khai thực hiện cam kết COP26 sẽ khiến huy động điện than giảm dần trong tương lai, còn điện khí chuyển hướng sử dụng các loại khí hydrogen trộn khí giúp tỷ lệ giảm phát thải CO2 giảm xuống.

Trong cơ cấu hệ thống điện của công ty mẹ EVNGENCO 3, điện khí chiếm 45%, điện than chiếm 43% và thủy điện chiến 11% tổng sản lượng. Do vậy, tổng công ty có kế hoạch đầu tư các nguồn điện mới như tuabin khí chu trình hỗn hợp sử dụng LNG, thủy điện, điện gió trên bờ/ngoài khơi… trong giai đoạn 2022-2025 với quy mô khoảng 2.500 MW.

Báo cáo của EVN, trong 5 tháng đầu năm, sản lượng điện huy động từ nhiệt điện than đạt 48,12 tỷ kWh, chiếm tỷ trọng 44,2%; thủy điện 30,5 tỷ kWh, chiếm 28%; tuabin khí 12,97 tỷ kWh, chiếm gần 12% và năng lượng tái tạo 16,18 tỷ kWh, chiếm 14,8%.

Nhìn chung, nhiệt điện than vẫn đang đóng góp tỷ trọng huy động điện lớn nhất nhưng giảm dần từ trên 50% năm 2020 xuống 46% năm 2021. Trong khi, năng lượng tái tạo tăng tỷ trọng huy động từ 4,3% lên 11,5%.

Bên cạnh xu hướng giảm dần huy động để bảo vệ môi trường thì nhiệt điện than hơn 1 năm nay còn bị ảnh hưởng bởi giá than tăng cao và khan hiếm, nguồn cung trong nước từ Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng công ty Đông Bắc không đáp ứng đủ nhu cầu, các nhà máy phải nhập khẩu với giá cao.

Bối cảnh này cũng khiến cho kết quả kinh doanh của doanh nghiệp nhiệt điện than giảm dần thời gian qua. Năm 2021, lợi nhuận Nhiệt điện Phả Lại giảm 79% so với 2020, Nhiệt điện Hải Phòng giảm 69%, Nhiệt điện Quảng Ninh giảm 56%... Quý I năm nay, trong khi lợi nhuận Phả Lại tiếp tục giảm 42% so với cùng kỳ năm trước thì Hải Phòng và Quảng Ninh tăng trưởng trở lại.