Cần thay đổi cách điều hành tỷ giá

Đó là đề xuất của TS. Phạm Đỗ Chí và Phan Thanh Hà trong tham luận về chính sách tiền tệ tại Diễn đàn kinh tế mùa xuân 2014.

Các chuyên gia dẫn chứng, đến 13/3/2014, tổng phương tiện thanh toán toàn hệ thống tăng 2,96% so với cuối 2013, trong khi cùng kỳ 2013 tăng 3,31%. Huy động vốn tăng 1,92% so với cuối 2013, trong đó huy động VND tăng 2,23%, huy động ngoại tệ giảm 0,09%. Tín dụng của toàn hệ thống giảm 1,05% so với cuối 2013, dù đầu tháng 3 đã bắt đầu tăng (0,13%), sau 2 tháng giảm trước đó. Như vậy, chính sách tiền tệ đang thắt chặt hơn đáng kể so với năm 2013 và tiếp tục xu hướng thắt chặt đầu năm, nới lỏng cuối năm.

Chuyên gia cho rằng, cần linh hoạt hơn để hỗ trợ khu vực sản xuất, để đạt được mục tiêu tăng trưởng tín dụng khoảng 12-14% năm 2014. NHNN cần dựa nhiều hơn vào thị trường mở và chính sách dự trữ bắt buộc (đặc biệt là với các khoản tiền gửi ngoại tệ) để kiểm soát cung tiền.

Kèm theo đó, NHNN nên thiết lập lại đường cong lãi suất bình thường và loại bỏ các biến dạng hiện có trong thị trường tín dụng và lãi suất. Khi thanh khoản hệ thống ngân hàng hoàn toàn ổn định, NHNN cần xóa bỏ càng sớm càng tốt trần lãi suất huy động để nâng cao vai trò của cơ chế thị trường trong hệ thống ngân hàng, hơn là áp dụng các công cụ hành chính gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn.

Về tỷ giá, mục tiêu ổn định nhưng linh hoạt, không cố định tỷ giá là phù hợp. Không nên lấy mục tiêu dùng tỷ giá để hỗ trợ xuất khẩu vì mặc dù trong nhiều năm qua mục tiêu này phù hợp với kết quả tăng trưởng xuất khẩu nhưng không đem lại kết quả tích cực về thay đổi cơ cấu hàng xuất khẩu.

Chuyên gia cũng cho rằng cần thay đổi cách điều hành tỷ giá hiện nay vẫn dựa nhiều vào ý chí của cơ quan quản lý nhà nước, mặc dù đã có tính đến xu thế thị trường, -ít hơn đối với ngoại tệ và nhiều hơn đối với vàng. (Giá vàng hình thành trên cơ sở đấu thầu mà thực chất là đấu giá với giá khởi điểm do NHNN đưa ra, căn cứ chủ yếu vào giá thị trường trong nước, chứ không phải giá quốc tế vào thời điểm trước đấu giá).

Với giá vàng thế giới đang có xu hướng giảm khi FED thực sự bắt đầu giảm gói nới lỏng định lượng với nhiệm vụ hút tiền từ lưu thông về, chuyên gia cho rằng, việc NHNN bán vàng ra là không phù hợp về mục đích kinh doanh (mua ở quốc tế cao, sau đó bán trong nước thấp hơn). Trường hợp NHNN mua vàng vào thì hoàn toàn không phù hợp với chính sách tiền tệ do càng đẩy tiền ra lưu thông nhiều hơn, góp phần đẩy lạm phát tăng lên.

Chuyên gia cho rằng tốt nhất là nghiên cứu chuyển sang tổ chức thị trường (sàn) giao dịch ngoại tệ, ban đầu có thể chỉ bao gồm các ngân hàng, tổ chức tài chính và một số doanh nghiệp như đối với đấu thầu vàng rồi sẽ mở rộng đối tượng tham gia rộng rãi hơn; Hình thức giao dịch như sàn chứng khoán.

Đây là cách ổn định tỷ giá bền vững và thị trường hơn biện pháp điều hành hiện nay do kiềm chế nhu cầu ngoại tệ, nhu cầu nhập khẩu, giữ chênh lệch lớn giữa lãi suất nội tệ - ngoại tệ và do tác động tích cực của chính sách thu hút đầu tư nước ngoài trong bản thân ngành ngân hàng và nền kinh tế nói chung.

Nguyễn Hằng