Niềm tin vào tiền Đồng ngày càng mạnh

Năm 2015 qua đi, mặc dù nhiều khó khăn vẫn tồn tại song không thể phủ nhận chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cơ bản đã thành công với việc kiểm soát lạm phát ở mức dưới 1%, tỷ giá dù tăng hơn 5% song vẫn thấp hơn nhiều mức phá giá tiền tệ của thế giới, tình trạng đô la hóa và vàng hóa được đẩy lùi, tín dụng tăng trưởng tốt nhất trong 5 năm...

Bước sang năm 2016, các chuyên gia và giới quan sát đều đánh giá rằng, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng thì tình hình sẽ không đơn giản, và cũng khó có yếu tố “may mắn” như năm vừa qua (lạm phát thấp nhờ giá cả hàng hóa thế giới lao dốc), vì thế cơ quan quản lý sẽ phải nỗ lực và quyết tâm hơn nữa mới mong hoàn thành kế hoạch đề ra.

Xoay quanh câu chuyện về chính sách tiền tệ năm 2016, dịp đầu xuân mới Bính Thân, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng.

PV: Thưa bà, năm 2015 khép lại với nhiều thành tựu của ngành ngân hàng, song bên cạnh đó là những áp lực không nhỏ, bà có thể chia sẻ đôi điều về những khó khăn đó?

Phó thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Trong năm 2015 vừa qua, bối cảnh kinh tế vĩ mô, thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế diễn biến hết sức phức tạp và khó lường, đặc biệt động thái điều chỉnh giảm giá mạnh đồng nhân dân tệ cộng hưởng với quyết định tăng lãi suất của Cục dự trữ liên bang Mỹ đã tác động không nhỏ tới tâm lý của doanh nghiệp và người dân ở trong nước, đặt ra nhiều thách thức đối với việc điều hành chính sách tiền tệ (CSTT), tỷ giá và thị trường ngoại hối của NHNN.

Với bối cảnh phức tạp, khó khăn như vậy, điều hành CSTT của NHNN phải rất chủ động, linh hoạt trên cơ sở bám sát diễn biến tình hình thực tế để thực hiện đồng thời các mục tiêu: Vừa phải đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát trong khi vẫn phải giảm mặt bằng lãi suất để hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh; vừa phải điều hành tỷ giá linh hoạt nhằm một mặt hỗ trợ xuất khẩu, nhưng vẫn phải đảm bảo ổn định thị trường ngoại tệ, củng cố lòng tin vào VND; vừa hỗ trợ thị trường tài chính trong huy động vốn cho đầu tư phát triển nhưng phải cân đối để hạn chế tối đa áp lực làm tăng lãi suất dài hạn của các TCTD, đồng thời vẫn đảm bảo đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng hợp lý phục vụ mục tiêu tăng trưởng.

Mặc dù phải đối mặt với những khó khăn, thách thức nhưng trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, chỉ đạo của Chính phủ, NHNN đã điều hành linh hoạt, chủ động các công cụ CSTT, thể hiện rõ nét vai trò định hướng, dẫn dắt thị trường và tiếp tục đạt được những kết quả tích cực. Thị trường tiền tệ, ngoại hối và vàng tiếp tục được giữ ổn định, lãi suất giảm khoảng 0,2-0,5%/năm, tín dụng sau một thời gian tăng chậm đã được khơi thông và tăng ngay từ đầu năm, an toàn hoạt động của hệ thống các TCTD được đảm bảo. Những kết quả tích cực nêu trên đã góp phần hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát ổn định ở mức thấp, tăng trưởng kinh tế đạt mức 6,68%, vượt mức mục tiêu đề ra.

Các ý kiến của chuyên gia đều cho rằng năm 2016 sức ép với tỷ giá từ khách quan là rất lớn. Một trong những biện pháp được đề xuất là chúng ta dừng cho phép thanh toán hay gửi tiền bằng ngoại tệ tại Việt Nam. Quan điểm của NHNN về vấn đề này như thế nào thưa Bà?

Đối với nội dung liên quan đến việc thanh toán và sử dụng ngoại tệ trên lãnh thổ Việt Nam, ngày 19/10/2015, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 16/2015/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 32/2013/TT-NHNN ngày 26/12/2013 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn thực hiện quy định hạn chế sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam, áp dụng từ ngày 3/12/2015.

Theo đó, ngoài quy định chung về các trường hợp cần thiết khác, Thông tư bổ sung một số trường hợp cụ thể về an ninh, quốc phòng, dầu khí tại khoản 17, Điều 4, đồng thời các trường hợp được Ngân hàng Nhà nước xem xét, chấp thuận sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ chỉ áp dụng với đối tượng là tổ chức (người cư trú, người không cư trú), không cho phép cá nhân.

Thông tư cũng bổ sung thêm yêu cầu về hồ sơ, trình tự, thủ tục chấp thuận sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam . Theo đó, hồ sơ phải được lập bằng tiếng Việt. Trường hợp thành phần hồ sơ được dịch từ tiếng nước ngoài, tổ được được lựa chọn nộp tài liệu đã chứng thực, chữ ký của người dịch theo quy định về chứng thực của pháp luật Việt Nam, hoặc tài liệu có xác nhận của người đại diện hợp pháp của tổ chức…

Ngoài ra, theo Vụ Chính sách tiền tệ, thời gian qua, định hướng nhất quán của NHNN là chống đô la hóa, nghĩa là chuyển từ quan hệ vay và gửi ngoại tệ sang quan hệ mua – bán, nâng cao vị thế của đồng Việt Nam. NHNN đã kiên trì thực hiện các giải pháp theo lộ trình gồm từng bước thu hẹp hoạt động tín dụng ngoại tệ thông qua thu hẹp dần đối tượng được vay bằng ngoại tệ; trong điều kiện lãi suất VND giảm, giảm dần trần lãi suất tiền gửi bằng USD của tổ chức và cá nhân nhằm đảm bảo mức chênh lệch lãi suất hợp lý giữa USD và VND, qua đó khuyến khích tổ chức và cá nhân bán USD cho hệ thống ngân hàng, giảm tình trạng đô la hóa và tăng cung ngoại tệ cho thị trường.

Bên cạnh đó, NHNN cũng không khuyến khích cho vay ngoại tệ và từng bước kiểm soát chặt chẽ hơn đối với nhu cầu vốn vay bằng ngoại tệ; ban hành thông tư khuyến khích doanh nghiệp bảo hiểm rủi ro tỷ giá thông qua sử dụng công cụ phái sinh thay vì mua trước ngoại tệ giữ trên tài khoản.

Với việc triển khai quyết liệt các giải pháp thì tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế tiếp tục giảm, tỷ giá và thị trường ngoại hối giữ ổn định, lòng tin vào đồng Việt nam được củng cố. Khi thị trường tài chính tiền tệ thực sự phát triển, NHNN sẽ xem xét cân nhắc có các biện pháp hạn chế huy động ngoại tệ vào hệ thống ngân hàng.

Nhưng tỷ giá năm vừa qua đã tăng tới hơn 5%, bà có cho rằng như vậy đã phần nào làm giảm niềm tin vào tiền đồng?

Từ đầu năm trước, trên cơ sở các cân đối kinh tế vĩ mô theo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, NHNN đưa ra định hướng biến động tỷ giá không quá 2% cho cả năm trong điều kiện tình hình diễn biến bình thường.

Tuy nhiên, kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước liên tục có những diễn biến phức tạp như nhập siêu trở lại trong những tháng đầu năm, trên thị trường quốc tế đồng USD tăng giá mạnh, đặc biệt là động thái bất ngờ điều chỉnh giảm giá đồng Nhân dân tệ cộng hưởng với quyết định tăng lãi suất của Fed đã tác động tâm lý trên thị trường ngoại tệ trong nước.

Trước tình hình đó, NHNN đã có các giải pháp điều hành phù hợp, chủ động, kịp thời ứng phó với tác động bất lợi trên thị trường quốc tế thông qua linh hoạt điều chỉnh tăng 3% tỷ giá bình quân liên ngân hàng và nới biên độ tỷ giá từ +/-1% lên +/-3%; kết hợp với điều chỉnh lãi suất tiền đồng trên thị trường liên ngân hàng hợp lý, đảm bảo duy trì chênh lệch hợp lý giữa lãi suất VND và lãi suất USD, mua bán ngoại tệ can thiệp thị trường và ban hành các quy định nhằm ngăn chặn tình trạng găm giữ, đầu cơ ngoại tệ, tăng cường công tác truyền thông để ổn định tâm lý thị trường.

Với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp như trên, mặc dù điều kiện kinh tế thế giới có nhiều biến động nhưng tỷ giá và thị trường ngoại tệ được giữ ổn định, niềm tin vào đồng tiền Việt Nam được củng cố, tình trạng đôla hoá trong nền kinh tế tiếp tục giảm. Các động thái điều hành tỷ giá đúng hướng của NHNN được Chính phủ và các tổ chức quốc tế ủng hộ và đánh giá cao.

Việc điều hành tỷ giá chủ động, lường trước được tình hình, do đó trong khi diễn biến trên thị trường quốc tế biến động mạnh khiến nhiều nước phải giảm giá mạnh đồng tiền, thì tỷ giá USD/VND chỉ phải điều chỉnh 5%; mức điều chỉnh này đảm bảo năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam, hỗ trợ xuất khẩu, đồng thời đảm bảo duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, tiếp tục củng cố vị thế và lòng tin của người dân vào đồng Việt Nam.

Trước những biến động khó lường của thế giới, NHNN sẽ điều hành tỷ giá năm 2016 thế nào thưa bà?

Quan điểm điều hành chính sách tỷ giá của NHNN vẫn luôn nhất quán và kiên định mục tiêu ổn định thị trường ngoại hối, nâng cao vị thế của đồng Việt Nam, từ đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý.

Năm 2016, NHNN điều hành chính sách tỷ giá theo cách thức mới, linh hoạt hơn đó là tỷ giá trung tâm, có biến động lên xuống hàng ngày.

Việc cân nhắc mức độ tham chiếu các yếu tố đối với tỷ giá sẽ được NHNN cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo yếu tố linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo yếu tố quản lý theo chế độ tỷ giá thả nổi có quản lý. Việc điều hành tỷ giá theo hướng linh hoạt hơn phù hợp với bối cảnh thương mại và đầu tư quốc tế sẽ luân chuyển nhanh hơn và mạnh hơn sau hàng loạt các hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã và sẽ ký kết.

Và cách thức điều hành tỷ giá mới này sẽ cho phép tỷ giá phản ứng linh hoạt, kịp thời hơn với diễn biến trong nước và quốc tế, hạn chế những cú sốc từ bên ngoài cũng như loại bỏ dần tâm lý găm giữ, đầu cơ trên thị trường ngoại tệ. Bên cạnh việc điều hành tỷ giá theo cách thức mới, NHNN sẽ thực hiện các giải pháp CSTT đồng bộ để đảm bảo mục tiêu ổn định thị trường ngoại hối, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Còn về chính sách tiền tệ nói chung và lãi suất nói riêng thì sao?

Trên cơ sở đánh giá diễn biến và dự báo về kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong nước và quốc tế, bám sát Nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ, trong năm 2016, NHNN tiếp tục kiên định với mục tiêu kiểm soát lạm phát (dưới 5%), ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế hợp lý (khoảng 6,7%), đảm bảo an toàn hệ thống, đây là điểm vô cùng quan trọng đã mang lại thành công trong điều hành CSTT những năm vừa qua. Định hướng tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 16-18%, dư nợ tín dụng tăng khoảng 18-20%; đồng thời căn cứ vào diễn biến, tình hình thực tế để điều chỉnh phù hợp.

Các giải pháp điều hành được tập trung vào các trọng tâm: Thứ nhất, theo dõi sát diễn biến kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, tăng cường công tác phân tích, thống kê, dự báo để kịp thời tham mưu, chủ động đề xuất các giải pháp điều hành phù hợp;

Thứ hai, chủ động điều hành linh hoạt, phối hợp đồng bộ các công cụ CSTT theo phương châm nâng cao vị thế đồng Việt Nam; thực hiện các giải pháp quản lý thị trường ngoại tệ, thị trường vàng để tiếp tục giảm tình trạng đô la hóa, vàng hóa trong nền kinh tế.

Thứ ba, thực hiện các giải pháp về tín dụng nhằm kiểm soát quy mô tín dụng phù hợp với chỉ tiêu định hướng, tiếp tục theo phương châm mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn, hiệu quả, đảm bảo an toàn hệ thống và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hợp lý. Tiếp tục tập trung nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ.

Thứ tư, tăng cường phối hợp với các chính sách vĩ mô khác, đặc biệt là chính sách tài khóa để chủ động, kịp thời trong điều hành CSTT.

Thứ năm, triển khai thực hiện tốt công tác thông tin, truyền thông về các giải pháp điều hành CSTT và thực trạng hoạt động ngân hàng.

Về lãi suất, việc điều hành cần hài hòa với diễn biến lạm phát, tình hình kinh tế vĩ mô, diễn biến thị trường tiền tệ, ngoại hối và cân đối lợi ích giữa ngân hàng- người gửi tiền – người vay. Trong năm 2016 với khả năng lạm phát năm 2016 có thể cao hơn năm 2015, mặt bằng lãi suất đến nay là tương đối phù hợp với định hướng lâu dài để ổn định lạm phát ở mức dưới 5%. Do đó, thời gian tới, NHNN sẽ điều hành lãi suất chủ động, linh hoạt để điều tiết lãi suất thị trường ở mức hợp lý, góp phần ổn định thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng; Về cơ bản năm 2016, NHNN sẽ điều hành lãi suất ổn định như hiện nay để hỗ trợ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Vâng, xin trân trọng cảm ơn những chia sẻ của bà. Nhân dịp đầu xuân, xin kính chúc bà một năm mới an khang, thịnh vượng!