Nỗi khổ của ngân hàng

Trong thời gian qua, kết quả của những nỗ lực giảm lãi suất vẫn chưa thể làm tăng tốc dòng chảy của tín dụng. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này là do nền kinh tế hấp thu vốn rất yếu và lãi suất trung hạn còn khá cao, ở mức bình quân trên 10% nên chưa kích thích được các DN làm ăn tốt đầu tư mới.

Đối với những DN đang vướng nợ và gặp khó khăn về tài chính, việc tiếp cận tín dụng vẫn còn nhiều khó khăn dù NHNN đã thực hiện nhiều chương trình như kết nối ngân hàng - DN ở TPHCM và một số địa phương. Chính vì vậy mới đây NHNN và cả Thủ tướng cũng đã có chỉ đạo các tổ chức tín dụng xây dựng quy trình thu thập, khai thác thông tin về đánh giá tín nhiệm, để có thể cho vay không có bảo đảm bằng tài sản. Nhưng qua thăm dò ý kiến của một số lãnh đạo NHTM thì chúng tôi đều nhận được câu trả lời là rất khó thực hiện một cách “nhiệt tình”.

“Chúng tôi rất muốn cho vay được để có lợi nhuận vì chúng tôi cũng đang chịu nhiều sức ép, chứ có muốn cất tiền mãi đâu. Chủ trương cho vay tín chấp và thực tế triển khai sẽ là hai điều khác nhau. Bởi vì không phải đến thời điểm này các NH mới bắt đầu xếp hạng tín nhiệm để cho vay tín chấp, mà hoạt động tín dụng không tài sản đảm bảo đã được các NH triển khai từ rất lâu. Tuy nhiên, trước tình hình rủi ro nợ xấu chúng tôi buộc phải thu hẹp đến mức tối đa.

Bên cạnh đó, việc xếp hạng tín nhiệm DN để cho vay tín chấp yêu cầu NHTM phải kiểm soát được rủi ro. Nhưng mọi tính toán ở thời điểm hiện tại không bảo đảm là sẽ không thể gặp rủi ro trong tương lai. Chính vì vậy, tâm lý của các NHTM hiện tại là vẫn thận trọng khi đẩy vốn cho vay không tài sản đảm bảo, nhất là khi nợ xấu đang tăng, giám đốc một NHTM ở TPHCM nêu quan điểm.

Còn chủ tịch hội đồng quản trị một NH nhỏ thì cho biết, trong thời gian này, hai từ “tín chấp” chỉ được dùng cho các khoản vay đối với DN có uy tín, tức xếp hạng tín dụng vào dạng cao nhất, không có nợ quá hạn mới được vay. Đồng thời hạn mức vay cũng dè dặt hơn trước do NH vẫn lo ngại các khoản vay này sẽ trở thành nợ xấu. Và khi đó, như với các khoản vay thế chấp thì nếu không đòi được nợ, NH sẽ xử lý tài sản đảm bảo, còn tín chấp thì không có tài sản nên không đòi được nợ cũng không thể làm gì khác ngoài chuyện trích lập dự phòng, và xem như khoản tiền đó đã mất. Chính vì vậy, phần đông quan điểm hiện tại là thà chậm cho vay còn hơn cho vay nhầm mà mất tiền.

Chung quy lại, cái khó đối với tăng trưởng tín dụng là nợ xấu không ngừng tăng. Vì vậy, mặc dù chính sách lãi suất cho vay sẽ tiếp tục xu hướng đi xuống, nhưng tăng trưởng tín dụng không chỉ hoàn toàn phụ thuộc vào lãi suất mà còn phụ thuộc vào chính sách tăng trưởng dư nợ của các NHTM. Mà cái xấu này vẫn đang cho thấy nó khó mà được làm đẹp.

Theo báo cáo kết quả điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động NH của NHNN, đến ngày 31.7.2014, huy động vốn tăng 6,98% nhưng đầu ra tín dụng toàn hệ thống đối với nền kinh tế tăng 3,68% so với cuối năm 2013. Báo cáo này không công bố cụ thể tỉ lệ nợ xấu nhưng NHNN cho biết đã và đang triển khai các giải pháp đồng bộ để kiềm chế nợ xấu gia tăng.

Tuy nhiên, chỉ riêng tại TPHCM, cơ quan quản lý đánh giá tình hình nợ xấu của các TCTD trên địa bàn vẫn đang diễn ra phức tạp, có xu hướng tăng và nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5) chiếm tỉ trọng cao trong tổng nợ xấu. Theo báo cáo của NHNN chi nhánh TPHCM, tỉ lệ nợ xấu của các NH vẫn ở mức 4,65%, không giảm nhiều so với đầu năm, cho dù đã xử lý được lượng nợ xấu khổng lồ 8.000 tỉ đồng tính đến thời điểm cuối tháng 7.2014.

Theo phân tích của các chuyên gia tài chính, nguồn xử lý nợ xấu của các NH chủ yếu là do trích lập dự phòng, còn xử lý thu tiền mặt và phát mãi tài sản rất ít. Rủi ro cho vay tín chấp cao nên đòi hỏi trích dự phòng phải cao hơn. Vì thế, có thể dễ hiểu vì sao các NHTM sẽ rất dè chừng trong việc thực hiện chủ trương.

>>> Ngân hàng ăn lãi bao nhiêu?