Đánh vào bán khống, Bắc Kinh đang đi sai hướng?

Mối tương quan giữa thị trường kỳ hạn và các chỉ số chính, bao gồm cả phòng ngừa rủi ro và xu hướng trong giá trị giao dịch hợp đồng kỳ hạn cho thấy các nhà đầu tư sử dụng hợp đồng kỳ hạn chủ yếu để phòng vệ trước giá cổ phiếu sụt giảm chứ không phải đầu cơ.

Phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đề cập về hợp đồng kỳ hạn tháng Bảy cho các chỉ số vốn hóa nhỏ CSI500, CICN5 ngụ ý rằng hợp đồng kỳ hạn đã được dùng như là công cụ để bán khống [short-interest: thường được biểu diễn bởi con số phần trăm lượng bán khống trên tổng cổ phiếu đang giao dịch, ví dụ 3% short-interest, có nghĩa là bán khống 3% số cổ phiếu trên tổng cổ phiếu đang giao dịch] nhằm thu lợi nhuận từ, hoặc thậm chí là tạo điều kiện cho sự sụt giảm hơn nữa của chỉ số. Tuy nhiên, giao dịch hợp đồng này chỉ tăng vọt sau khi thị trường giao ngay giảm mạnh.

“Đổ lỗi cho thị trường kỳ hạn trên chỉ số cho sự sụt giảm của thị trường giao ngay là hiểu chưa đúng,” Cai Luoyi, phó tổng giám đốc Shanghai CIFCO Futures Co Ltd. cho biết.

“Thị trường phái sinh chứng khoán càng lớn thì nó sẽ phục vụ càng tốt hơn mục đích giúp chuyển hướng cơn lũ bán hoặc mua quá mức trên thị trường giao ngay. Ở Trung Quốc, thị trường kỳ hạn trên chỉ số quá nhỏ. Mở rộng nó là điều cần thiết hơn.”

Sở giao dịch Kỳ hạn Tài chính Trung Quốc đầu tháng này đã hạn chế lượng giao dịch hàng ngày của hợp đồng kỳ hạn trên chỉ số CSI500 - đây là sản phẩm chịu áp lực bán mạnh các cổ phiếu vốn hóa nhỏ chiếm 30% trong cuộc tháo chạy thị trường bắt đầu vào ngày 12/6.

Sở giao dịch cũng nâng mức ký quỹ cho các vị thế bán hợp đồng kỳ hạn. Cơ quan này cũng được tăng thêm quyền lực trong việc áp đặt các giới hạn giao dịch, biến thị trường kỳ hạn thành chiến trường trọng điểm trong chiến dịch phục hồi lòng tin của Bắc Kinh.

Thị trường kỳ hạn có độ trễ so với thị trường giao ngay

Nhưng mối tương quan giữa thị trường giao ngay và thị trường kỳ hạn không hỗ trợ giả thiết rằng thị trường kỳ hạn kéo thị trường giao ngay xuống.

Hợp đồng kỳ hạn tháng Bảy, có thời gian đáo hạn gần nhất trong số các hợp đồng kỳ hạn trên chỉ số CSI500, có tổng lượng hợp đồng mở (open interest) cao nhất vào ngày 23/6, chỉ sau khi thị trường giao ngay sụt giảm, với gần 10.000 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 1.600 tỷ đô la Mỹ) đã quét sạch giá trị của nó trong tuần trước đó. Giá trị giao dịch đạt mức cao kỷ lục vào ngày 19/6, sau cơn khủng hoảng từ ngày 12/6.

Hợp đồng kỳ hạn trên chỉ số CSI500 cũng đang ở tình trạng giá đảo (backwardation) - có nghĩa là hợp đồng đáo hạn trong thời gian gần có giá cao hơn so với những hợp đồng đáo hạn xa hơn. Những người giao dịch cho rằng nhu cầu đối với hợp đồng với thời gian đáo hạn gần là do sụt giảm giá chứng khoán chứ không phải chính nhu cầu này gây ra cuộc khủng hoảng.

“Trình tự của thị trường giao sau và thị trường phái sinh cho thấy những người phỏng đoán “bán khống độc hại” hợp đồng kỳ hạn có thể đã nhầm lẫn giữa nguyên nhân và kết quả,” một nhân viên cao cấp ở công ty môi giới hợp đồng kỳ hạn lớn của Trung Quốc tại Thượng Hải nói.

Quá nhỏ

Ra mắt vào năm 2010, hợp đồng kỳ hạn trên chỉ số của Trung Quốc quá nhỏ để có thể ảnh hưởng nhiều đến thị trường giao ngay bởi các giới hạn khác nhau, chẳng hạn các yêu cầu cao đối với nhà đầu tư cá nhân, một người giao dịch nói.

Dữ liệu của sở giao dịch cho thấy giá trị giao dịch danh nghĩa hàng ngày điển hình của tất cả các hợp đồng kỳ hạn, bao gồm luôn cả chỉ số blue chip CSI300 và chỉ số các công ty có vốn hóa lớn SSE500, là 3.000-4.000 tỷ Nhân dân tệ.

Giao dịch hợp đồng kỳ hạn lớn hơn khoảng gấp hai hoặc ba lần quy mô của giao dịch giao ngay, tỷ lệ đó còn rất khiêm tốn so với các thị trường phát triển.

Hợp đồng kỳ hạn của Trung Quốc đang được giao dịch với mức ký quỹ khoảng 15%, khoản tiền tham gia là quá ít, giữa các yếu tố khác thổi phồng giá trị giao dịch.Ngoài ra, cá nhân phải có ít nhất 500.000 Nhân dân tệ trong tài khoản để giao dịch hợp đồng kỳ hạn trên chỉ số. Ít hơn 1% trong 100 triệu nhà đầu tư chứng khoán Trung Quốc có khoản tiền đó.

Sự chấp nhận của Bắc Kinh đối với việc tạm dừng giao dịch lan rộng của các công ty niêm yết cũng đã bóp méo việc thanh toán các hợp đồng phái sinh, bao gồm hợp đồng kỳ hạn, và làm nản lòng các nhà đầu tư nước ngoài.