Đến lượt Indonesia chững lại

Với một tầng lớp trung lưu đang tăng lên, môi trường chính trị khá ổn định và nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, Indonesia từ lâu đã là một trong những thị trường mới nổi nóng nhất thế giới. Năm ngoái, tốc độ tăng trưởng GDP là 6,5%, mức cao nhất trong 15 năm qua, còn tổng vốn đầu tư trong nước và nước ngoài tăng xấp xỉ 20% đạt 28 tỉ USD.

Nhìn chung, nền kinh tế Indonesia đã tăng trưởng tốt trong suốt giai đoạn suy thoái của kinh tế thế giới, phần lớn là nhờ quốc gia này không phụ thuộc nhiều vào hàng hóa xuất khẩu sang châu Âu và các thị trường phát triển khác như các nước láng giềng. 

Thị trường tiêu dùng khổng lồ của nó với 240 triệu người cũng giúp đất nước này tránh được cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Sự tăng trưởng vượt bậc vào năm ngoái cũng đã giúp quốc gia này giành được hệ số tín nhiệm “hạng đầu tư” từ một số tổ chức xếp hạn tín dụng.

Chính vì vậy, nhà đầu tư rất lạc quan vào nền kinh tế Indonesia và đã rót vốn mạnh vào thị trường này (quý I năm nay Indonesia đã tiếp tục đạt con số kỷ lục về đầu tư trực tiếp nước ngoài).

Thế nhưng, đó là sự lạc quan của đầu năm. Còn giờ đây, các nhà đầu tư bắt đầu lo ngại kinh tế Indonesia có thể sẽ tăng trưởng chậm lại do tác động từ diễn biến chung của kinh tế toàn cầu.

Các chuyên gia kinh tế đã khuyến cáo, quốc gia giàu tài nguyên như Indonesia đặc biệt dễ bị tổn thương với việc giá cả hàng hóa đang sụt giảm và điều này có thể sẽ làm cho các công nhân khai thác mỏ bị giảm thu nhập, dẫn đến sức mua giảm, trong khi hơn 60% nền kinh tế là nhờ vào nhu cầu nội địa.

Mối lo này đã thực sự hiện hữu khi những tháng gần đây, Indonesia, một nhà xuất khẩu lớn hàng hóa, đã đi từ chỗ thặng dư thương mại sang bị thâm hụt. Và quý vừa qua đã ghi nhận mức thâm hụt tài khoản vãng lai lớn nhất từ trước đến nay. 

Một phần nguyên nhân là tăng trưởng xuất khẩu yếu ớt. Sự yếu ớt này chủ yếu là do việc giảm giá gần đây của các loại hàng hóa như than đá. Tuy nhiên, quốc gia này cũng chứng kiến một sự tăng mạnh về nhập khẩu - hiện tượng thường thấy ở những quốc gia có tầng lớp trung lưu tăng trưởng nhanh.

Ngân hàng Trung ương Indonesia mới đây tuyên bố không thay đổi lãi suất và tự tin rằng lạm phát đang được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, cơ quan này lại hạ mức dự báo tăng trưởng GDP cho năm nay và năm tới và cho biết thâm hụt cán cân vãng lai sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới.

“Mọi người đang lo ngại có lẽ Indonesia cũng không phải là câu chuyện phi thường như họ nghĩ”, Robert Prior-Wandesforde, Giám đốc bộ phận nghiên cứu kinh tế châu Á thuộc Credit Suisse Group, nhận xét.

Mối lo từ các biện pháp kiểm soát vốn

Việc đồng rupiah giảm sâu là dấu hiệu gần đây nhất cho thấy thời kỳ thịnh vượng tại nền kinh tế lớn nhất khu vực Đông Nam Á có lẽ đã đến hồi chấm dứt. Rupiah đã giảm hơn 3% so với đồng USD trong vòng 6 tháng qua, hơn gấp đôi mức sụt giảm của đồng đô-la Singapore và đồng ringgit của Malaysia. Ngay cả cổ phiếu và trái phiếu chính phủ của Indonesia cũng cùng chung số phận. 

Mặc dù thị trường chứng khoán Indonesia đã tăng 2% trong 6 tháng qua, nhưng con số này cũng còn thấp hơn nhiều so với mức tăng 12% của thị trường Philippines và 13% của Thái Lan.

Sự sụt giảm của đồng rupiah đã buộc Chính phủ và Ngân hàng Trung ương Indonesia phải triển khai các biện pháp kiểm soát vốn, khiến cho nhà đầu tư lo ngại họ sẽ không dễ dàng rút vốn ra khỏi thị trường này nếu khủng hoảng xảy ra. Cùng với việc tăng trưởng GDP không mấy khả quan trong năm nay, động thái này càng khiến họ không muốn bám lấy thị trường.

Đầu tuần qua, Moody’s Investors Service vẫn tiếp tục giữ mức đánh giá tín nhiệm “hạng đầu tư” của Indonesia, với lý do nước này vẫn đạt mức tăng trưởng cao, nợ chính phủ thấp và những nỗ lực gần đây về việc quản lý tài khóa thận trọng. Tuy nhiên, theo tổ chức này, thất bại trong việc cắt trợ cấp nhiên liệu “đã dẫn đến rủi ro cho cán cán thương mại và tài khóa của nước này”.

Nhưng một số nhà đầu tư cho biết điều họ lo ngại nhất là cách nhà làm chính sách Indonesia phản ứng trước dấu hiệu suy thoái. Các động thái gần đây của Ngân hàng Trung ương Indonesia là nhằm hạn chế lượng USD trong nền kinh tế với hy vọng sẽ đẩy giá đồng rupiah lên. Theo các chuyên viên giao dịch, khi Ngân hàng Trung ương bán USD thì chỉ bán cho một số ít người mua với số lượng nhỏ giọt.

Trước sự lo ngại của nhà đầu tư, mới đây, Ngân hàng Trung ương Indonesia cho biết sẽ tăng lượng USD nhưng họ vẫn không muốn giao dịch đồng rupiah hoặc cổ phiếu, trái phiếu Indonesia do khó thoát ra khỏi đồng tiền này.

Ngoài ra, giới đầu tư cũng e ngại về quyết định của Chính phủ Indonesia trong việc thực thi các chính sách mới mà hạn chế quyền sở hữu tại các công ty khai thác mỏ và ngân hàng cũng như áp dụng mức thuế mới và hạn chế nhập khẩu nhằm bảo hộ nền kinh tế trong nước.

Edwin Gutierrez, nhà quản lý danh mục đầu tư tại Abereen Asset Management (London), quản lý 296 tỉ USD giá trị tài sản, mô tả các biện pháp của Indonesia là “không thân thiện với thị trường”. Ông cho biết quỹ của ông đã giảm tỉ lệ nắm giữ cổ phần tại nước này và chuyển sang các nước trong khu vực như Malaysia và Việt Nam, thậm chí Pakistan.

Mặc dù vậy, một số nhà đầu tư khác cho biết, động thái này chưa đủ để khiến họ từ bỏ việc đầu tư vào nước này. “Nó khiến mọi người lo lắng nhưng không đủ để khiến họ rời bỏ Indonesia”, Jan Dehn, một nhà quản lý danh mục đầu tư tại Ashmore Investment Management (London) với 63,7 tỉ USD giá trị tài sản được quản lý, nói.

Theo Nhịp cầu đầu tư