Lương thưởng ngân hàng đang tăng trở lại?

Khi thị trường tài chính làm ăn tốt, tiền thưởng cuối năm cho nhân viên ngân hàng có khi bằng tiền lương cả một năm của một nhân viên văn phòng bình thường. Nhưng khi thị trường đi xuống thì sao? Nhân viên ngân hàng vẫn rủng rỉnh.

Câu chuyện lương thưởng của ngân hàng đã từng được cho là một trong số những nguyên nhân gốc rễ dẫn đến khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008. Nhiều năm sau, đó vẫn là chủ đề nóng bỏng đối với các ngân hàng và các nhà hoạt động chính trị. Sau khi luật giới hạn tiền trợ cấp của EU được ban hành, một cuộc tranh luận lại nổi lên trong giới tài chính toàn cầu về việc: Liệu giới chức có nên can thiệp vào lương thưởng của các nhân viên ngân hàng hay không?

Thực trạng

Vì các ngân hàng phải điều chỉnh để đối mặt với mức lợi nhuận thấp và doanh thu tự doanh sụt giảm như những hệ lụy của khủng hoảng tài chính, tiền thưởng cho nhân viên cũng giảm xuống. Hai anh cả trong ngành là Goldman Sachs và JPMorgan đã cắt giảm phần doanh thu trích ra để thưởng cho nhân viên, Trong quá khứ khoản tiền thường này thường lớn gấp vài lần so với lương cơ bản và hàng nghìn nhân viên ưu tú có thể nhận được tổng thưởng lên đến hơn 1 triệu USD.

Nhiều ngân hàng cũng thay đổi cấu trúc trích thưởng gắn chặt với thành công của công ty trong dài hạn. Cụ thể, một số chi trả bằng cổ phiếu và trái phiếu bên cạnh tiền mặt. Trong khi đó giới chức đưa ra quy định các khoản tiền thưởng và trợ cấp sẽ bị thu hồi nếu phát hiện hành vi sai trái.

Các ngân hàng EU phải đối mặt với nhiều quy định hà khắc hơn cả Mỹ. Do nhận sự phản đối từ giới chức Anh, mùa thưởng tết 2015 các nhà làm luật tại Brussel cấm các ngân hàng đưa ra mức tiền thưởng có giá trị lớn hơn hai lần tiền lương cố định. Luật này áp dụng cho các ngân hàng của EU trên toàn thế giới cũng như các tập đoàn đa quốc gia. Đối phó với quy định này, các ngân hàng lách luật bằng cách đưa ra những khoản phụ cấp quản lý bên cạnh tiền lương và thưởng. Mặc dù vậy, giới chức cũng đang tích cực điều chỉnh để lấp lỗ hổng pháp luật.

Tiền thưởng ở phố Wall tăng trở lại kể từ năm 2012. Các nhân viên môi giới có thu nhập cao đã chạy sang các quỹ phòng hộ vốn ít bị kiểm soát hơn và các công ty vốn cổ phần tư nhân - nơi mà họ vẫn có thể kiếm bội tiền.

Cao hay thấp?

Lương thưởng trong ngành ngân hàng bắt đầu tăng mạnh từ những năm 1980, khi mà quá trình bãi bỏ các quy định khắt khe cho phép các ngân hàng mở rộng giao dịch trái phiếu, cổ phiếu và tăng lợi nhuận bằng cách mua bán tiền riêng của ngân hàng. Truyền thống “săn được gì thì ăn thứ đó” thể hiện quan hệ tỷ lệ thuận giữa lợi nhuận làm ra và tiền thưởng. Các nhân viên xuất sắc cho rằng kỹ năng của họ khiến họ trở thành những vận động viên chuyên nghiệp.

Khi rủi ro đầu tư tăng mạng trong khủng hoảng và các ngân hàng được xếp vào nhóm "quá lớn để sụp đổ" gây bất bình trong dư luận vì đã khiến người nộp thuế trắng tay, rủi ro đạo đức của tiền thưởng bị phơi bầy. Những ngân hàng dùng tiền thuế của người dân để sống sót sau những lỗi lầm bị buộc phải cắt giảm các khoản thanh toán cho ban lãnh đạo cấp cao. Điển hình là vụ biểu tình “Chiếm lấy phố Wall”.

Sau khi hoàn trả tiền thuế cho chính phủ và thoát khỏi thẩm quyền quản lý của ông Kenneth Feinberg - cựu Chuyên viên cao cấp quản lý về vấn đề lương thưởng của bộ phận điều hành thuộc chính quyền ông Obama, các ngân hàng Mỹ đã ít bị kiểm soát hơn. Mỹ thông qua Quy tắc Volcker nhằm hạn chế đầu cơ tại các ngân hàng được liên bang bảo hiểm, mặc dù một đề nghị về tiền thưởng bị đình trệ. Một loạt án phạt nhiều tỷ USD cho các ngân hàng tại Mỹ và Anh vẫn không thể cải thiện cái nhìn của công chúng về đạo đức của ngành ngân hàng, bởi họ đã vi phạm lệnh trừng phạt, thao túng lãi suất chuẩn và bán bảo hiểm không cần thiết cho khách hàng

Tiền thưởng ở các ngân hàng trên phố Wall lại bắt đầu tăng lên

Giới chính trị gia đang chọc sâu vào cơn phẫn nộ đang sôi sục của công chúng về hành vi của các ông chủ ngân hàng, rộng hơn là về nền kinh tế sự bất bình đẳng trong thu nhập. Năm 2014, Tổng thống Obama từng tuyên bố, bỏ ưu đãi là chưa đủ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tài chính thì cho rằng luật của EU đã đủ nghiêm khắc và các ngân hàng đã thay đổi cách thức hoạt động cũng như cấu trúc chi trả tiền lương thưởng. Họ nói rằng những ràng buộc của EU là một cách tàn nhẫn để kiểm soát tiền lương và có thể khiến lương cơ bản tăng lên. Đồng thời các chính sách kiểm soát đang khiến cho các ngân hàng châu Âu ở thế bất lợi so với các đối thủ ở New York hoặc Tokyo. Các nước (mà đặc biệt là Anh) mong rằng giới chức sẽ có một cách tiếp cận linh hoạt hơn để London có thể duy trì hình tượng khu vực tài chính hàng đầu trên toàn cầu.