Thổ Nhĩ Kỳ và Nga, ai cần ai?

Ngày 24/11, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắn hạ một máy bay chiến đấu của Nga, cho rằng chiếc máy bay này đã vi phạm không phận của họ. Vụ việc đánh dấu va chạm lớn nhất trong nhiều thập kỷ giữa một bên là thành viên của NATO và một bên là Nga.

Nước Nga cũng có lập luận của riêng họ. Tổng thống Putin nói chiếc máy bay đã bị tấn công khi đang bay trong biên giới Syria. Lời cảnh báo của ông Putin về những “hậu quả nghiêm trọng” từ việc nước Nga bị “đâm sau lưng” đã trở thành hiện thực. Tổng thống Nga vừa ký sắc lệnh áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt kinh tế chống lại Thổ Nhĩ Kỳ.

Cùng nhìn lại các lĩnh vực chủ chốt trong mối quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai nước:

Du lịch

- Các khu nghỉ mát ở gần bờ biển của Thổ Nhĩ Kỳ là những điểm đến ưa thích của khách Nga. Lượng du khách Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ du lịch nhiều thứ hai trong các nước, chỉ đứng sau Đức. Vì không cần xin visa để tới Thổ Nhĩ Kỳ và các hãng hàng không Nga đang tạm ngừng bay tới Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ càng trở nên hấp dẫn hơn đối với khách Nga. Trong năm 2014 có khoảng 4,4 triệu lượt khách Nga tới Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó 3,3 triệu lượt là khách du lịch.

- Theo sắc lệnh mà ông Putin vừa ký, Nga cấm việc thuê máy bay từ Nga đi Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời các công ty du lịch phải tạm ngừng bán tour đi Thổ Nhĩ Kỳ. Trước đó, ngày 24/11, Ngoại trưởng Sergei Lavrov đã khuyến cáo công dân Nga không nên tới Thổ Nhĩ Kỳ vì nguy cơ khủng bố ở đây cao bằng Ai Câp – nơi máy bay Nga chở 224 hành khách vừa bị tấn công bằng bom hồi tháng trước.

Thực phẩm

- Năm ngoái, Thổ Nhĩ Kỳ xuất khẩu 6 tỷ USD hàng hóa (chủ yếu là hàng dệt may và thực phẩm) sang Nga, chiếm 4% tổng kim ngạch xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ. Thực phẩm của Thổ Nhĩ Kỳ vốn được hưởng lợi khi Moscow ra lệnh cấm nhập khẩu thực phẩm từ phương Tây từ năm ngoái.

- Tuy nhiên, trong 9 tháng đầu năm nay, con số đã giảm xuống chỉ còn 2,7 tỷ USD.

Năng lượng và hàng hóa

- Thổ Nhĩ Kỳ là khách hàng lớn thứ hai của Nga về mặt hàng khí đốt (sau Đức). Ngược lại, Nga là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ. Mỗi năm Ankara mua khoảng 28 đến 30 tỷ m3 khí từ Nga, trên tổng nhu cầu 50 tỷ m3.

- Nga cũng bán dầu mỏ và các sản phẩm từ dầu cho Thổ Nhĩ Kỳ. Nga là nhà cung cấp lớn thứ 4 trong năm 2013.

- Thổ Nhĩ Kỳ cùng với Ai Cập là những khách hàng lớn nhất nhập khẩu lúa mì Nga. Trong 1 năm kết thúc vào ngày 30/6, Thổ Nhĩ Kỳ mua khoảng 4,1 triệu tấn lúa mì từ Nga.

- Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một khách hàng quan trọng tiêu thụ các sản phẩm thép bán thành phẩm của Nga.

Dự án

- Năm 2013, tập đoàn quốc doanh Rosatom của Nga trúng gói thầu xây dựng lò phản ứng 1.200 megawatt trong một dự án trị giá 20 tỷ USD ở Thổ Nhĩ Kỳ.

- Hai nước còn có chung dự án đường ống TurkStream. Đây là dự án thay thế cho Dòng chảy phương Nam để vận chuyển khí đốt từ châu Âu về Nga mà không phải đi qua Ukraine. Dự án Dòng chảy phương Nam vừa bị hủy bỏ năm ngoái vì bị EU phản đối.

- Tập đoàn Gazprom của Nga mới đây đã cắt giảm gần một nửa công suất của dự án TurkStream, xuống còn 32 tỷ m3 mỗi năm.