Tại sao Anh có lạm phát cao nhất trong nhóm G7?

"Mọi người mua bữa trưa tại McDonald’s rồi chiếm dụng không gian. Họ đánh răng rửa mặt tại bồn rửa tay, rồi dùng wifi miễn phí để xem tivi cả ngày", giám đốc Matthew Cole của Fuel Bank Foundation cho biết về tình hình lạm phát tại Anh đang ảnh hưởng đến người dân như thế nào.

Theo tờ The Guardian, lạm phát tại xứ sở sương mù đã lên mức cao nhất kể từ đầu thập niên 1980 đến nay. Sau đợt tăng giá khí đốt sưởi ấm và giá điện kỷ lục trong tháng 4/2022, lạm phát tại Anh đã lên mức cao nhất trong nhóm 7 nước có nền kinh tế phát triển nhất thế giới (G7).

Với mức lạm phát 9% trong tháng 4, Anh đã vượt qua cả mức 8,3% của Mỹ và 7,4% của Đức. Trong khi đó, Nhật Bản do có dân số già nền lạm phát vẫn giữ ở mức thấp nhiều năm qua, đứng cuối bảng xếp hạng với 1,2%.

Vậy tại sao tình hình ở Anh lại tồi tệ đến vậy?

Năng lượng và Thuế

Nền kinh tế Anh có điểm yếu chết người là phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu năng lượng, qua đó chịu ảnh hưởng rất mạnh khi giá xăng dầu, khí đốt biến động. Việc mở cửa trở lại hậu đại dịch đã khiến nhu cầu xăng dầu bùng nổ, đẩy giá tại Anh lên cao. Thế rồi xung đột Ukraine diễn ra khiến tình hình tồi tệ hơn.

Ngoài ra, tờ The Guardien cho rằng chính phủ các nước khác tại Châu Âu đã có những chính sách phòng vệ năng lượng, trong khi Anh thiếu những biện pháp dự phòng.

Ví dụ tại Pháp, chính phủ nước này sở hữu hãng điện quốc doanh EDF, qua đó áp đặt được mức tăng giá điện trần 4%. Ngoài ra nước này cũng có điện hạt nhân nhằm đảm bảo an ninh năng lượng.

Italy thì đánh thuế các công ty năng lượng và dùng khoản ngân sách 8 tỷ Euro (6,8 tỷ Bảng Anh) từ đây để hỗ trợ hóa đơn cho người dân. Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha thì áp giá trần xăng dầu, khí đốt. Đức giảm giá xăng dầu 30% trong khi Anh thì chỉ giảm có 5 penny.

Ireland giảm 20% vé các phương tiện giao thong công cộng, trong khi Tây Ban Nha và Bỏ thì giảm thuế VAT cho hóa đơn năng lượng. Chính phủ Anh cũng đã cam kết làm điều này nếu hoàn thành xong Brexit, nhưng chẳng có điều gì diễn ra cả.

Mặc dù Anh đã tuyên bố khoản hỗ trợ 22 tỷ Bảng trong năm tài khóa này để giúp người dân trả hóa đơn, giảm thuế... nhưng chúng không hạ nổi lạm phát đang ở mức cao ngất. Nguyên nhân chính là để có thêm ngân sách hỗ trợ, chính phủ Anh lại phải tăng thuế, qua đó trở thành quốc gia duy nhất trong nhóm G7 thực hiện điều này giữa bối cảnh khủng hoảng lạm phát.

Mới đây, Bộ trưởng tài chính Anh Rishi Sunak đã điều chỉnh quy định số tiền đóng bảo hiểm của người lao động để giúp người thu nhập thấp hưởng lợi hơn. Bù lại, thành phần thu nhập cao và trung bình phải gánh thêm các chi phí.

Nghiên cứu của Văn phòng trách nhiệm ngân sách (OBR) thuộc Bộ tài chính Anh cho thấy sau khi quy định mới được áp dụng, thu nhập khả dụng của người Anh sẽ giảm thêm 2%, mức giảm mạnh nhất trong 65 năm qua.

Brexit

Anh là một nền kinh tế mở khi tổng kim ngạch thương mại chiếm tới 60% GDP. Tuy nhiên do ngành sản xuất của Anh nhỏ hơn nhiều so với những nước như Đức hay Italy nên họ phụ thuộc khá nhiều vào chuỗi cung ứng.

Bởi vậy, khi đại dịch khiến Trung Quốc đóng cửa chống dịch, giá vận chuyển, logistic tăng cao khiến các mảng sản xuất, tiêu dùng, dịch vụ tại Anh đều lên giá.

Thêm nữa, việc Anh rời Liên minh Châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit cùng khiến thời gian chờ làm giấy tờ, thông quan lâu hơn, qua đó đẩy giá cả đi lên.

Tờ The Guardian cho biết gần một nửa số lương thực tại Anh là hàng nội địa và phần lớn quốc gia này phải nhập khẩu nông sản, bao gồm cả các lương thực chủ chốt như ngũ cốc, sữa, trứng...

Theo nhiều chuyên gia, Brexit đã khiến giá cả lương thực tại Anh tăng thêm 6% trong khoảng tháng 12/2019-9/2021 do rào cản thuế quan.

Ngoài ra, đồng Bảng mất giá những tháng gần đây, xuống mức thấp nhất so với đồng USD kể từ khi đại dịch bùng nổ đã khiến hàng nhập khẩu đắt hơn bao giờ hết, bao gồm cả những thứ thiết yếu như năng lượng, lương thực.

Thiếu lao động

Do Brexit nên ngày càng nhiều lao động nước ngoài rời bỏ Anh, trong khi những người có tuổi ở nơi đây cũng phải nghỉ việc vì đại dịch, giới trẻ thì thiếu kinh nghiệm, kiến thức, bằng cấp hoặc đơn giản là không chịu làm những công việc khó khăn. Hậu quả là nhiều doanh nghiệp Anh thiếu lao động, buộc phải nâng lương khiến chi phí nhân công tăng, dẫn đến giá cả đi lên.

Tỷ lệ thất nghiệp tại Anh đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ giữa thập niên 1970. Lần đầu tiên trong lịch sử, số người thất nghiệp tại Anh ít hơn số vị trí tuyển dụng. Mức tăng lương bình quân hàng năm tại Anh chưa tính thưởng đã đạt 4,2%, cao nhất trong 10 năm qua.

Mặc dù vậy, mức tăng lương này vẫn không theo kịp đà tăng lạm phát.

*Nguồn: CNBC