Tại sao không thể ăn bánh mì trong không gian?

Vào ngày 23 tháng 3 năm 1965, hai giờ sau khi tàu vũ trụ Gemini 3 của chương trình bay không gian có người lái đầu tiên của Hoa Kỳ cất cánh, phi hành gia John Young (một trong những phi hành gia tuyệt vời nhất trong lịch sử NASA) đã lấy ra từ túi của bộ quần áo không gian ra một chiếc bánh mì sandwich và đưa nó cho Gus Gleason, một phi hành gia khác bên cạnh.

Gleason ngạc nhiên hỏi: "Đây là cái gì? Anh lấy nó ở đâu vậy?", John Young nói: "Bánh sandwich thịt bò. Tôi vừa mang nó lên". Chiếc bánh mì này đã được mua hai ngày trước bởi phi hành gia Wally Sheila, người nổi tiếng với những trò đùa của mình, từ khách sạn Ramada ở Cocoa Beach Wolfie, và sau đó nó được đưa cho John Young vào buổi sáng ngày cất cánh.

Sau khi Gleason cắn một miếng, chiếc bánh mì sandwich bị vỡ. Những mẩu bánh mì lúa mạch đen bắt đầu bay lơ lửng trong cabin, và anh vội vàng cố nhét những mẩu bánh mì đã vỡ vào túi của mình. Sau đó, Ủy ban Chiếm đoạt của Hạ viện Hoa Kỳ đã tổ chức một cuộc họp để điều tra "vụ bê bối bánh mì kẹp" này.

Đến nay, không còn chiếc sandwich nào lén lút bị mang vào không gian nữa, còn John Young, trong sự nghiệp du hành vũ trụ lừng lẫy của mình sau này trở thành một chuyên gia giám sát an toàn nghiêm khắc.

Cocoa Beach Wolfie, nhà hàng nơi Wally mua chiếc sandwich bò hầm đầu tiên bay vào vũ trụ, đã đóng cửa, nhưng một bản sao của nó được trưng bày tại Bảo tàng Tưởng niệm Virgil Ivan "Gus" Grissom tại Mitchell, Indiana. Nếu muốn ăn sandwich bò hầm để tưởng nhớ một phi hành gia huyền thoại, bạn sẽ phải ăn theo đúng kiểu Gemini 3 - bởi John Young từng tiết lộ rằng chiếc bánh mì kẹp đó thậm chí còn không có mù tạt hay dưa chuột muối.

Tất nhiên, đây không phải là lần duy nhất các phi hành gia đưa bánh mì vào không gian. Hình ảnh dưới đây là từ năm 1969, trên tàu Apollo 11, tàu có sứ mệnh có người lái đầu tiên lên mặt trăng. Phi hành gia Buzz Aldrin đã chỉ cho khán giả truyền hình trên Trái Đất cách làm bánh mì sandwich trong điều kiện không trọng lực.

Các loại thực phẩm khi gửi lên không gian đa số sẽ được sấy khô, sau đó trải qua quá trình gọi là tái thủy hóa (rehydration). Nhiều loại thực phẩm như súp, mì ống, trứng, ngũ cốc thường được chế biến theo cách này. Kế đến là dạng đồ ăn phải trải qua ổn định nhiệt (Thermostabilized). Về cơ bản, việc hâm nóng đồ ăn này thường diễn ra đối với các món đồ hộp, hoặc đựng trong túi vặn. Gà ala king, bò xào nấm, thịt heo là những món thường được chế biến như trên.

Một ví dụ khác là bức ảnh dưới đây, được chụp trong chuyến bay tàu con thoi thứ 16 (STS-51D) vào năm 1985, với các phi hành gia đang chia sẻ bánh mì với nhau.

Tại sao bánh mì không được đưa lên trạm vũ trụ?

Chủ yếu là do thời hạn sử dụng ngắn và vấn đề về mảnh vụn.

Trong môi trường không gian không trọng lượng, các mảnh vụn phân tán có thể xâm nhập vào hệ thống điện, làm hỏng thiết bị và gây cháy, hoặc bay vào mắt của phi hành đoàn. Nếu chẳng may hít vào đường hô hấp, nó cũng sẽ đe dọa nhất định đến sức khỏe của con người.

Giải pháp ban đầu của NASA là yêu cầu Đại học Texas A&M, nơi chịu trách nhiệm về bữa ăn, cắt bánh mì thành các khối vừa ăn và phủ gelatin lên mỗi mặt của mỗi khối, để vụn bánh mì không trôi khắp nơi.

Sau đó, từ thời của tàu con thoi đến nay, bánh ngô được dùng đơn giản thay cho bánh mì sandwich. Điều này chủ yếu là do một chuyên gia về tải trọng từ Mexico đã tham gia dự án tàu con thoi giữa chừng, và sau đó tích cực quảng bá đặc sản địa phương.

Tuy nhiên, địa điểm phóng tàu con thoi không thể tìm thấy bánh ngô phù hợp gần Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Florida để đáp ứng các yêu cầu về vi sinh lâu dài của NASA, và bộ phận cung cấp thực phẩm của Trạm Vũ trụ Quốc tế cũng không thể làm ra những chiếc bánh Tortillas bởi nó rất khó sản xuất. Thật trùng hợp, Taco Bell lại đang cố gắng sản xuất một loại bánh tortillas mới có thể đảm bảo các chỉ số vi sinh trong chín tháng và lúc này vấn đề đã được giải quyết.

Vào cuối năm 2016, một "bánh pho mát không gian" làm từ bánh ngô đã xuất hiện trên Trạm Vũ trụ Quốc tế.

Hình ảnh dưới đây cho thấy phi hành gia Kenneth Cockrell đang cẩn thận chuẩn bị bánh burritos cho bữa sáng cho các phi hành gia khác trong sứ mệnh tàu con thoi STS-98.

Để giảm vụn bánh, NASA cũng đã phát triển một loại bánh mì không tạo ra vụn bánh, tuy nhiên vì nó quá dai nên không hợp khẩu vị của hầu hết các phi hành gia. NASA cũng đã xem xét sử dụng một lò nướng để nướng bột đặc biệt giữa các trạm trống để làm bánh mì, nhưng giới hạn công suất của Trạm Vũ trụ Quốc tế chỉ có thể đạt 250 watt, bằng một phần mười so với lò nướng trung bình trên Trái Đất. Bởi vậy lò nướng chỉ có thể thích hợp hơn để nướng một chiếc bánh quy nhỏ.

Vào tháng 12 năm 2019, phi hành gia Expedition 61 lần đầu tiên nướng bánh quy sô cô la trong không gian (bột bánh quy làm sẵn do Hilton's Double Tree cung cấp). Ngoài ra, việc NASA không mang bánh mì lên trạm vũ trụ chỉ có quy định với một số đối tượng nhất định, còn với Liên Xô trong quá khứ, họ vẫn mang bánh mì lên không gian bình thường mà chẳng cần bận tâm gì nhiều. Bộ sáu chiếc bánh mì nhỏ sau đây là bữa ăn của người Liên Xô trong dự án thử nghiệm Apollo/Soyuz năm 1975, và nó cũng là món ăn vũ trụ đầu tiên của Liên Xô mà các phi hành gia Mỹ nếm thử.

Bánh mì lúa mạch đen của Liên Xô, hiện nằm trong Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia.