Tăng gấp đôi thuế bảo vệ môi trường với xăng: Khó thuyết phục

Giải trình của Bộ trưởng Bộ Tài chính "cũng có lý, nhưng cái lý của Bộ trưởng chưa thuyết phục được Thường vụ Quốc hội" - Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển gói lại phiên thảo luận về dự án Luật Thuế Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế bảo vệ môi trường.

Một trong những quan điểm xây dựng luật, theo Chính phủ là bảo đảm lợi ích quốc gia trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Tại dự thảo, Chính phủ đề nghị điều chỉnh khung thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu. Cụ thể, mức thuế tối thiểu điều chỉnh tăng bằng mức thuế cụ thể đang áp dụng; mức thuế tối đa điều chỉnh tăng bằng 2 lần mức thuế tối đa trong khung thuế hiện hành (không áp dụng lộ trình).

Như vậy, khung mức thuế với xăng từ 1.000-4.000 đồng/lít được dự kiến điều chỉnh lên từ 3.000 - 8.000 đồng/lít.

Nhất trí với sự cần thiết phải sửa đổi luật, nhưng cơ quan thẩm tra là Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng: nội dung của tờ trình và dự thảo luật chưa thực sự đảm bảo để thực hiện các mục tiêu đề ra.

Vì, dự thảo luật chưa phù hợp với chiến lược cải cách về thuế bảo vệ môi trường (chưa bao quát hết nguồn thu, chưa mở rộng, bổ sung cơ sở thuế), chỉ điều chỉnh tăng khung thuế suất của một số hàng hoá nhất định, trong khi hiện nay mức thuế thực tế đang thực hiện ở một số loại hàng hoá có số thu chính, chủ yếu, quan trọng, chiếm tỷ lệ trên 93% tổng số thu thuế BVMT (xăng, dầu diezel, dầu mazut...) vẫn chưa điều chỉnh tăng đến mức trần.

Theo cơ quan thẩm tra đánh giá tác động của việc sửa đổi lần này, như về thời điểm tính thuế, về tăng trần khung thuế suất... chưa thực sự thuyết phục, chưa làm rõ được những tác động cụ thể đến doanh nghiệp, người dân, tăng trưởng kinh tế..., vẫn chủ yếu tập trung vào việc tăng thu ngân sách nhà nước hoặc để thuận tiện cho công tác quản lý của cơ quan Nhà nước nên sẽ khó thuyết phục dư luận và sự đồng tình của xã hội.

Ủy ban thẩm tra nêu rõ, theo chiến lược cải cách hệ thống thuế thì cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung đối tượng thu, điều chỉnh mức điều tiết nhằm góp phần hạn chế sử dụng những hàng hóa gây tác động xấu đến môi trường sinh thái. Tuy nhiên, trong dự thảo luật sửa đổi lần này, Chính phủ vẫn chưa thực sự có nghiên cứu, đánh giá cụ thể để mở rộng đối tượng chịu thuế, vẫn chỉ tập trung việc điều chỉnh mức thu đối với các đối tượng chịu thế bảo vệ môi trường là chưa phù hợp với định hướng về chiến lược cải cách hệ thống thuế.

Liên quan đến đề nghị điều chỉnh gấp đôi khung thuế đối với xăng dầu, cơ quan thẩm tra cho rằng: việc so sánh về tỷ lệ thuế trên giá cơ sở của Việt Nam với một số nước đang ở mức thấp (37,49% đối với xăng) như tờ trình của Chính phủ để làm căn cứ điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường là chưa phù hợp với thực tế thu nhập của người dân Việt Nam (thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới), dẫn đến chi phí cho xăng, dầu so với thu nhập của người dân Việt Nam chiếm tỷ trọng rất cao.

Mặt khác, Bộ Tài chính cũng chưa làm rõ được lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu đối với xăng, dầu và số giảm thu ngân sách từ xăng, dầu theo lộ trình cắt giảm này; chưa có đánh giá tác động trong trường hợp điều chỉnh lên mức trần đối với xăng, dầu sẽ góp phần tăng thu ngân sách bao nhiêu, tác động như thế nào đến sản xuất trong nước và đời sống của người dân, cũng như tăng trưởng kinh tế.

Đồng thời cũng chưa làm rõ cơ sở khoa học về mặt định lượng, các số liệu phân tích, chứng minh việc nâng mức trần khung đối với xăng, dầu trong khung thuế hiện hành, mà đề xuất cơ sở tăng thuế theo định tính là chưa thực sự thuyết phục.

Xăng, dầu là mặt hàng thiết yếu cho toàn xã hội, là đầu vào của hầu hết các ngành, lĩnh vực sản xuất và đời sống của người dân và mức thuế cụ thể đối với xăng, dầu hiện nay vẫn chưa điều chỉnh tăng đến mức trần đã được quy định tại Luật hiện hành. Trong khi thông điệp của Chính phủ là tạo điều kiện, tăng tính cạnh tranh và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhưng lại đề nghị điều chỉnh chính sách thuế một cách đột ngột như dự thảo là chưa thực sự phù hợp - cơ quan thẩm tra nhìn nhận.

Nhận xét quan điểm của ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra còn xa nhau quá, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói Thủ tướng Chính phủ đang mong muốn tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tạo không khí phấn khởi cho nhân dân làm ăn thì tăng thuế là không thuận.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính về báo cáo Chính phủ chuẩn bị thêm, cần chuẩn bị toàn diện hơn, bao quát hơn đối tượng phải chịu thuế bảo vệ môi trường. Tờ trình nêu sự cần thiết sửa đổi luật này tính thuyết phục chưa thực sự cao, cần xem xét lại.

Khẳng định dự thảo luật đưa ra sẽ khó thuyết phục được Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị Chính phủ về nghiên cứu thêm, cân nhắc và tiếp thu đầy đủ ý kiến tại phiên họp này để hoàn thiện lại trình Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét tại các phiên họp sau.