Thẩm phán phiên tòa Đinh La Thăng: Các bị cáo có chức vụ cao, nhưng bình đẳng trước pháp luật

HĐXX gần như không có ngày nghỉ

Ngay sau phiên tòa, phóng viên đã có cuộc trao đổi nhanh với thẩm phán Trương Việt Toàn, người tham gia HĐXX xử bị cáo Đinh La Thăng , Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm.

Cảm giác của ông đối với phiên tòa này thế nào?

Thẩm phán Trương Việt Toàn: Phiên tòa này là một trong các phiên tòa mà các bị cáo đa số đều có chức vụ quyền hạn, từng giữ trọng trách cao trong cơ quan Nhà nước, chính vì thế, tinh thần trách nhiệm của HĐXX đặc biệt nâng cao.

Ngoài ra, về mặt tiến độ thời gian, theo chỉ đạo chung, thời gian hồ sơ từ khi chuyển sang tòa đến khi xét xử tương đối ngắn. HĐXX phải tập trung nghiên cứu hồ sơ, gần như không có ngày nghỉ, từ sáng đến 8 – 9h tối, kể cả làm ngày 1 Tết Dương lịch.

Phiên tòa không có gì đặc biệt khác, bởi lẽ, dù các bị cáo đều có chức vụ cao nhưng với nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật nên việc xử lý HĐXX cũng phải tuân theo các quy định của pháp luật, xem xét tính chất, mức độ phạm tội cũng như toàn diện quá trình cống hiến của các bị cáo để đưa ra mức án nghiêm minh nhất và có tính chất răn đe, phòng ngừa cao nhất.

Từng trải qua nhiều phiên xử, nhiều vụ đại án, qua vụ án này, ông và HĐXX có chịu sức ép nào không?

Thẩm phán Trương Việt Toàn: HĐXX không có sức ép gì, chỉ có sức ép về thời gian. Theo yêu cầu của cấp trên, vụ án cần được đưa ra xét xử kịp thời.

Chính vì vậy sức ép, áp lực lớn nhất là thời gian nghiên cứu hồ sơ, HĐXX. Đối với vị trí cũng như các bị cáo có chức trách trong cơ quan Nhà nước thì thực ra, nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng, không có vùng cấm nên HĐXX không bị áp lực gì.

Ông có thể nói rõ hơn về những đổi mới của phiên tòa này?

Thẩm phán Trương Việt Toàn trao đổi với PV.

Thẩm phán Trương Việt Toàn: Thực ra, phiên tòa nói có nhiều nét đổi mới cũng chưa hẳn là chuẩn mà phải nói phiên tòa này là một trong các phiên tòa được áp dụng Bộ Luật TTHS mới.

Theo quy định của Bộ Luật TTHS mới thì hình thức phòng xử khác trước đây. Cụ thể, đại diện VKS với các luật sư ngồi đối diện nhau. Đối với bị cáo không có vành móng ngựa mà đứng trên bục khai báo.

Việc đứng trên bục khai báo đó thể hiện rõ nét hai vấn đề. Thứ nhất là nguyên tắc suy đoán vô tội, một người chỉ coi có tội khi bản án có hiệu lực của pháp luật.

Thứ hai Công ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam tham gia. Hai nguyên tắc đó được thể hiện rất rõ trong Bộ Luật TTHS mới. HĐXX đã áp dụng bộ luật TTHS có hiệu lực từ 1/1/2018 để điều hành phiên tòa.

Trước đây, cũng đảm bảo quyền tranh tụng theo tinh thần cải cách tư pháp và Bộ luật HS mới thể chế hóa, đi sâu, cụ thể hơn. Theo quy định của Bộ Luật TTHS đối với điều tra viên vụ án thì HĐXX có thể triệu tập.

Các vụ án tham nhũng đều xuất phát từ yếu tố con người

Nhiều bị cáo thậm chí khóc, nghẹn ngào trước tòa. Cá nhân ông là thẩm phán khi đối diện những điều này, có cảm xúc thế nào?

Thẩm phán Trương Việt Toàn: Trong một phiên tòa, về nguyên tắc bị cáo được quyền trình bày vấn đề liên quan đến vụ án cũng như nhân thân của mình. Bị cáo Đinh La Thăng được quyền trình bày theo đúng quy định của pháp luật .

Khi xem xét lượng hình, HĐXX sẽ xem xét toàn diện chứng cứ và nhân thân của bị cáo.

Qua vụ án này, điều gì ông thấy phải suy nghĩ nhiều nhất?

Thẩm phán Trương Việt Toàn: Tôi, trong tư cách là thẩm phán được tham gia vụ án này và các vụ án tham nhũng khác, thấy cực kỳ tâm huyết, suy nghĩ với câu nói của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là bất kỳ tổ chức, cơ quan, đoàn thể thì yếu tố con người mang tính quyết định.

Các vụ án tham nhũng gần đây đều xuất phát từ yếu tố con người mà người đầu tiên là lãnh đạo.

Trong vụ này, người lãnh đạo đã có gì đó thể hiện độc đoán, thiếu phát huy dân chủ cơ sở, dẫn đến không những bị cáo đứng đầu sai phạm mà nhiều bị cáo dưới quyền, dù biết rằng người đứng đầu đơn vị sai, nhưng vẫn làm theo.